"การปฏิบัติไม่ได้ขึ้นอยู่ว่า ต้องเห็นอะไร การปฎิบัติ อยู่ที่ว่า อะไรเกิดขึ้น สังเกตมันไปเรื่อยๆ แค่รู้แค่ดูไปเรื่อยๆ ปล่อยให้จิตเรียนรู้ของจิตเอง เราอย่าไปช่วยจิตเรียนรู้ อย่าเอาความคิด ความเข้าใจ ความเห็นของเราไปช่วยจิตมัน เพราะความคิดความเห็นเรา มันยังเจืออวิชชาเยอะ พอเราเอาความคิดความเห็นเราไปสอนจิต สอนตัวเอง สิ่งที่เราได้ก็คือ ความเข้าใจผิดๆ เพราะฉะนั้น สุดท้ายอาศัยการมีสติรู้กายรู้ใจตามที่มันเป็น ไม่ต้องบังคับจิตไว้ ไม่ต้องพยายามสร้างสภาวะขึ้นมา ไม่ต้องไปสร้างนิมิตแสงสีอะไรขึ้นมาทั้งสิ้นเลย ถ้ามันจะเกิด ให้มันเกิดเอง แล้วเราก็ดูมันเกิดดับเหมือนกัน" --อ.สุรวัฒน์ เสรีวิวัฒนา สนทนาธรรมตามกาล ณ M Academy วันที่ ๒๙ ตุลาคม ๒๕๖๐

"สติเกิดขึ้นบ่อยๆ สมาธิเกิดขึ้นตามมา เพราะสติเป็นตัวกุศล พอมีสติเป็นตัวกุศลเรื่อยๆ ใจนั้นจะมีความสุข ความสุขนี่แหละ เป็นเหตุใกล้ให้เกิดสมาธิ สมาธิก็เกิดขึ้นมา จากใจที่มีความสุข จากสติ มันก็เกิดเกี่ยวเนื่องกันไป พอมีสติ มีสมาธิขึ้นมา สมาธินี่แหละ เป็นเหตุใกล้ให้เกิดปัญญาตามมา" --หมอม่อน คอร์ส ก.ล.ต. วันที่ ๒๑ ตุลาคม ๒๕๖๐

"ปลอกเปลือกตัวเอง ทุกคนต้องปลอกตัวเองออกมาให้ได้ หัวโขนต้องโยนทิ้งออกไปให้หมด เราไม่ได้ปฎิบัติแล้วให้มันดีหรือมันไม่ดี ให้มันเก่งหรือไม่เก่ง เก่งหรือไม่เก่ง ดีหรือไม่ดี มันเป็นไตรลักษณ์ทั้งหมด" --คุณมาลี ปาละวงศ์ คอร์สการเจริญสติในภาคปฏิบัติ กลุ่มธรรมปฏิบัติ ภูเก็ต วันที่ ๒๒ กันยายน ๒๕๖๐

"แต่ละคนไม่ได้สมบูรณ์แบบมาตั้งแต่แรก แต่เพราะอาศัยการฟังธรรม ค่อยๆ พัฒนาตัวเองขึ้นมา ทำให้ตัวเอง ค่อยๆมีศีลมากขึ้น จากเดิมที่ไม่มีศีล ก็มีศีลมากขึ้น จากเดิมที่ไม่มีสติ ก็มีสติมากขึ้น จากเดิมที่ไม่มีสมาธิที่ถูกต้อง ก็มีสมาธิที่ถูกต้องมากขึ้น จากเดิมที่ไม่มีปัญญา ก็มีปัญญามากขึ้น 7 วัน 7 เดือน 7 ปี ถ้าเราฝึกภาวนาไป อริยมรรคก็เกิดขึ้น ทุกคนก็ต้องพากเพียร อดทนไป ไม่ยากเกินความสามารถของมนุษย์คนหนึ่งที่จะทำได้ แต่ละคนไม่ได้สมบูรณ์แบบมาตั้งแต่แรก แต่อาศัยการฟังธรรม่ แล้วก็ไปฝึกพัฒนาตัวเองไปเรื่อยๆ ค่อยๆ ขัดเกลาตัวเองไป ธรรมก็จะค่อยๆขัดเกลาจิต ขัดเกลาใจของเราให้พัฒนาขึ้นตามลำดับ" --หมอม่อน คอร์สการเจริญสติในขั้นพื้นฐาน จ.ขอนแก่น วันที่ ๒๓ กันยายน ๒๕๖๐

"คนส่วนใหญ่ที่เข้าใจธรรมะขึ้นมาได้ เค้าหลอมการภาวนาทั้งหมดอยู่ในชีวิตประจำวัน คือเขาสามารถรู้สึกตัวในชีวิตประจำวันโดยไม่ละเลย มันถึงจะเข้าใจ" --คุณมาลี ปาละวงศ์ คอร์สการเจริญสติในภาคปฏิบัติ 1 จ. ภูเก็ต วันที่ ๒๒ กันยายน ๒๕๖๐

"สภาวะอะไร เด่นขึ้นมา สติมันจะไประลึกรู้เอง สมมุติว่า ไม่มีสภาวะอะไรเด่น เราก็เลือกดูว่า บ้านของเราคืออะไร สมมุติว่า บ้านของเราคือร่างกายที่เคลื่อนไหว มันก็เหมือนกับคลอเคลียกับร่างกายที่เคลื่อนไหวสบายๆ" --อ.ประสาน พุทธกุลสมศิริ คอร์สการเจริญสติในขั้นพื้นฐาน วันที่ ๒๓ กันยายน ๒๕๖๐

"กรรมฐานหลักที่พวกเราต้องสนใจ คือ 'วิปัสสนากรรมฐาน' เพื่อความพ้นทุกข์โดยสิ้นเชิง พระพุทธเจ้าท่านค้นพบว่า ที่เราต้องทุกข์อยู่ทุกวันนี้ เพราะว่า เรามีความรู้สึกว่า เป็นเรา ในกายในใจนี้จริงจังถาวร เป็นเพราะว่า ใจเรายึดติดอยู่ในกายในใจนี้ พอมีอะไรที่แปรปรวน มีอะไรที่ทำให้กายและใจของเราเป็นทุกข์ เราก็ทุกข์ไปด้วย" --คุณแม่นุช คอร์ส ก.ล.ต. วันที่ ๒๓ ตุลาคม ๒๕๖๐

"สติคือ ความระลึกได้ สติที่ใช้ในการภาวนาคือ สติปัฏฐาน4 วิธีฝึก ให้สติเกิด ก็ฝึกตามสติปัฏฐาน จะดูกาย ดูเวทนา ดูจิตก็ได้ แต่ตัวธรรมมันยากไป เริ่มๆ ฝึกสติ เรามาดูกายดูใจของเรา อย่างเราดูรูป ยืน เดิน นั่ง นอน เราดูไป ร่างกายยืน ร่างกายเดิน ร่างกายนั่ง ร่างกายนอน ดูบ่อยๆ ต่อไปร่างกายยืน เดิน นั่ง นอน สติมันเกิดเอง" --พระอาจารย์อ๊า คอร์ส ก.ล.ต วันที่ ๒๒ ตุลาคม ๒๕๖๐

"ธรรมะต้องค่อยๆ ค่อยๆสะสมไป เก็บเล็กเก็บน้อยไปเรื่อยๆ บุญบารมีค่อยๆเก็บไป ความชั่วต่างๆ ค่อยๆละไป ทุกอย่างมันค่อยๆ ใจมันก็ผ่องแผ้วขึ้นเรื่อยๆ ดังนั้น เราค่อยๆไปทำ" --หมอม่อน คอร์ส ก.ล.ต. วันที่ ๒๒ ตุลาคม ๒๕๖๐

"ในชีวิตเรานี้ มีสื่อโซเชียลมีเดีย พร้อมที่จะดึงความสนใจในชีวิตไปเยอะมาก ดังนั้นการที่จะเรียนรู้กายเรียนรู้ใจ ยากมั้ย ยากนะ แต่ถ้าเราฝึกได้ มันเหมือนการทวนกระแสสังคม คือกระแสกิเลส ถ้าเราทวนเข้ามาได้มาก มันก็จะพัฒนาได้" --หมอม่อน - คอร์ส ก.ล.ต. วันที่ ๒๑ ตุลาคม ๒๕๖๐

"เหนื่อยมากๆ เครียดมากๆ ดูใจ อาจจะยังไม่ได้ อาจจะยังฟุ้งอยู่ ไม่สามารถมีสติรู้ได้ ก็สังเกตการขยับของร่างกายที่มันหยาบๆ ดึงใจที่มันฟุ้งอยู่ให้กลับมาอยู่กับร่างกายก่อน ถ้ามันผ่อนคลายแล้ว ใจพอมีกำลังแล้ว ไม่ฟุ้งมาก ก็มาสังเกตจิตใจได้ เพราะฉะนั้น เราจะไม่เจาะจงว่า เราจะรู้กายอย่างเดียว หรือรู้ใจอย่างเดียว จริงๆ แล้ว เราสามารถรู้ได้ทั้งสองอย่าง ทั้งกายและใจ" --คุณวรรณพ คอร์สเชฟรอนธรรมะ วันที่ ๑๔ ตุลาคม ๒๕๖๐

"จิตเค้าจะฉลาดได้ ต้องให้เวลาสะสม เราเกิดมานับภพนับชาติไม่ถ้วน สะสมความเห็นผิดมาก็นาน เวลาที่มันจะเห็นถูก ก็ให้เวลาเค้าบ้าง ค่อยๆเรียนรู้ ค่อยๆพาเค้าเรียนรู้ไปเรื่อยๆ ทางของพระพุทธเจ้าไม่เนิ่นช้า ท่านบอกแล้ว ถ้าเราดูไปอย่างนี้ ไม่ช้า" --คุณแม่ชีอรนุช คอร์สเชฟรอนธรรมะ วันที่ ๑๔ ตุลาคม ๒๕๖๐

"ศีลที่เหมาะกับนักปฏิบัติเรียกว่าอินทรียสังวรศีล อินทรียสังวรศีล ก็คือ เวลา ตา หู จมูก ลิ้น กาย ใจ กระทบผัสสะแล้ว ใจมันยินดียินร้ายขึ้นมาแล้วคอยรู้ทัน หมายถึงว่า ให้เราใช้ชีวิตของเราปกติแบบนี้ เวลามีผัสสะกระทบเข้ามาทางผัสสะต่างๆ แล้วใจเรามียินดียินร้าย ใจเราคอยรู้ทัน ยกตัวอย่าง เช่น คนมาด่าเรา ใจเรามีความโกรธขึ้นมา เรารู้ทัน ความโกรธดับไป จิตเราก็เป็นปกติ อันนี้เรียกว่าจิตมีศีล" --พระอาจารย์อ๊า คอร์สเชฟรอนธรรมะ วันที่ ๑๓ ตุลาคม ๒๕๖๐

"พอจิตมีกำลัง จิตจะเป็นตัวของมันเอง โดยไม่ต้องยุ่งกับมัน หลักการอยู่ตรงนี้ พูดง่ายๆคือ มีกำลังทรงตัวของมันเอง ไม่ต้องไปประคอง ไม่ต้องยุ่งกับจิต มันก็อยู่ของมันได้ เค้าเรียกว่า มันถึงจิต จิตก็ตั้งมั่นขึ้นมา มีความเป็นตัวของตัวเอง" --หมอณัฏฐ์ คอร์สเจริญสติและสมาธิในชีวิตประจำวัน กฟผ. วันที่ ๓๐ กันยายน ๒๕๖๐

"ถ้าวางจิตถูก ถ้าเราเกิดความคุ้นเคยให้มาก ว่าความรู้สึกเป็นอย่างไร จิตที่ดำเนินไป ไม่ว่าจะอยู่ในลักษณะไหน ให้มีความรู้เนื้อรู้ตัว มีความรู้สึกเป็นองค์ประกอบ ไม่ว่าจิตจะอยู่ในขณะใด ในชีวิตประจำวัน หรือทำความสงบ ให้หยั่งเข้าไปสู่ความสงบ ให้มีความรู้สึกตัว ถ้าลงช่องที่ถูก เมื่อจิตสงบ จิตก็จะแยกเป็นผู้รู้ขึ้นมา ความรู้จะชัดขึ้น จิตก็จะรู้อยู่ที่จิต และจิตก็จะไปเห็นจิต จิตก็จะไปเห็นร่างกาย พูดง่ายๆ จิตก็จะไปเห็นรูป และจิตก็จะไปเห็นนาม โดยจิตที่แยก ก็เกิดจากการฝึกฝนที่เราทำแต่ต้น โดยไม่เข้าไปยึดติดในอารมณ์ใด จิตก็แค่ยึดอยู่สิ่งเดียวคือ ความรู้สึก " --หมอณัฏฐ์ - คอร์สเจริญสติและสมาธิในชีวิตประจำวัน กฟผ. วันที่ ๓๐ กันยายน ๒๕๖๐

"หัวใจของการภาวนา ถ้าเราเจริญสติในชีวิตประจำวันไม่ได้ แปลว่า การภาวนาของเรายังไม่กลมกลืนกับชีวิต ถ้าเรายังแบ่งแยกชีวิตว่า ช่วงนี้เป็นช่วงปฏิบัติ ช่วงนี้ไม่ใช่เวลาปฏิบัตินี้ การภาวนายังอีกห่างไกล" --อ.ประสาน พุทธกุลสมศิริ คอร์สเจริญสติและสมาธิในชีวิตประจำวัน กฟผ. วันที่ ๒๙ กันยายน ๒๕๖๐

"ตรงที่เห็นจิตไหลแว็บ มันแว็บเดียวจริงๆ เงียบๆ ด้วย ไม่มีคำพูด นั่นแหละคือ การปฏิบัติ เกินจากนั้นเมื่อไหร่ หลงคิดหมดเลย คือปฏิบัติอยู่ มันก็ปฏิบัติอยู่แล้ว เพียงแต่ว่า มันดิ้น ดิ้นจะให้ก้าวหน้า ดิ้นจะให้ได้ผลเร็วๆ ตรงนี้ เป็นกับดัก ถ้าดิ้นอยู่อย่างนี้ ปฏิบัติไปอีกนาน ก็ไม่ได้หรอก ต้องเลิกดิ้นให้ได้ ดูด้วยใจที่เป็นกลางจริงๆ ดูด้วยใจที่เฉยๆ" --อ.สุรวัฒน์ เสรีวิวัฒนา คอร์สเจริญสติและสมาธิในชีวิตประจำวัน กฟผ. วันที่ ๒๙ กันยายน ๒๕๖๐

"สัจจะแห่งธรรมะ ถ้าเราสามารถรู้สภาวะใดสภาวะหนึ่ง ถูกต้องลงปัจจุบัน สภาวะนั้นจะดับให้เห็นต่อหน้าต่อตา" --คุณมาลี ปาละวงศ์ วัดพระธาตุโกฏิแก้ว จ.เชียงราย วันที่ ๓ กันยายน ๒๕๖๐

"เวลาเจอผู้ป่วยที่ใกล้จะสิ้นลม เรามีวิธีปฏิบัติให้เขาไปอย่างสงบ อันแรก เราต้องไม่เศร้าหมอง คือเราต้องไม่ทุกข์ ไม่เศร้า เพราะว่ากระแสของความทุกข์ ความเศร้า ความห่วงใย อาลัยอาวรณ์ มันจะดูดใจเขาไม่ให้เป็นอิสระ คือ เรายิ่งทุกข์ ยิ่งเศร้า ผู้ป่วยรับความรู้สึก จิตจะยิ่งเศร้าหมอง จิตเศร้าหมองจะไปไม่ดี ตรงไหนที่ทำให้เขาเป็นกุศลได้ก็ทำ" อ.ประสาน พุทธกุลสมศิริ บ้านสติ ขอนแก่น วันที่ ๒๗ สิงหาคม ๒๕๖๐

"ชีวิตนี้เป็นของเราเอง ตัดสินใจได้เอง ใช้สติสัมปชัญญะ ใช้ความฉลาด ตัดสินใจเองว่าจะดำเนินชีวิตยังไง ขั้นต่ำก็ต้องมีศีล เจตนารักษาศีล เช้า กลางวัน เย็น ก่อนนอน รักษาศีล นึกเอง เมื่อใดก็ตามที่จิตถูกเร้าด้วยกิเลสชั่วหยาบ เร้าให้เราต้องทำกรรมชั่ว หรือผิดศีล ให้เราตั้งใจ ตั้งเจตนาไว้เรื่อยๆ มันจะเตือนให้เรานึกถึงศีล จะได้พลาดน้อยลง" --อ.ประสาน พุทธกุลสมศิริ คอร์ส การเจริญสติฯ บ้านสติ ขอนแก่น วันที่ ๒๔ กันยายน ๒๕๖๐

"เมื่อใดก็ตามที่เรา หลุดออกจากกรอบ ของการเรียนรู้กาย กับใจตัวเอง เมื่อนั้นไม่ได้เรียนธรรมะ" --อ.ประสาน พุทธกุลสมศิริ คอร์สการเจริญสติฯ บ้านสติ ขอนแก่น วันที่ ๒๒ กันยายน ๒๕๖๐

"เวลาภาวนา ภาวนาไปซื่อๆ ไม่ดับก็ไม่ดับ ยังมีอยู่ก็มีอยู่ มีราคะแล้วชอบ ก็ชอบ ไม่ต้องดัดจริตว่าไม่ชอบ มีโทสะแล้วสะใจ ก็สะใจ ก็รู้ซื่อๆ ไปอย่างนั้น รู้ไปอย่างนี้อย่างเป็นธรรมชาติ ธรรมดา เวลาภาวนา สภาวะไม่มีอะไรถูก อะไรผิด สภาวะของเราเป็นยังไง ก็เป็นอย่างนั้นแหละ" --อ.ประสาน พุทธกุลสมศิริ คอร์สการเจริญสติฯ บ้านสติ ขอนแก่น วันที่ ๒๓ กันยายน ๒๕๖๐

"เวลาที่จิตเกิดอะไรขึ้น มันไม่ผิดหรือถูก สำคัญเรารู้ตามนั้นไหม เวลาจิตมันทำงานไป ไม่มีคำว่าดีหรือไม่ดี สำคัญว่าเรารู้ตามทันสิ่งที่มันเกิดไหม เช่น มันหงุดหงิด เรารู้ว่าหงุดหงิด มันไม่สงบ เรารู้ว่าไม่สงบ" --คุณมาลี ปาละวงศ์ บ้านสติ ขอนแก่น วันที่ ๒๗ สิงหาคม ๒๕๖๐

"อาศัยที่เราภาวนาต่อเนื่อง ผิดๆ ถูกๆ ไม่เลิก สติสมาธิปัญญา ค่อยๆถูกเคี่ยวกรำ มีความแก่กล้ามากขึ้น ถ้าไม่ทำกรรมฐาน ไม่ภาวนาเลย ไม่ได้ แต่ถ้าทำ แล้วทำผิด ไม่มีปัญหา ค่อยๆ เรียนรู้ไป ใจจะค่อยๆฉลาดขึ้นทีละนิด" --อ.ประสาน พุทธกุลสมศิริ สนทนาธรรมตามกาล ณ M Academy วันที่ ๑๗ กันยายน ๒๕๖๐

"ตอนที่เราเห็นร่างกายและจิตใจ ทำงานอย่างที่เค้าเป็น ตรงนี้แหละที่เราเรียกว่าวิปัสสนากรรมฐาน" --คุณมาลี ปาละวงศ์ วัดพระธาตุโกฏิแก้ว จ.เชียงราย วันที่ ๓ กันยายน ๒๕๖๐

"พวกเราต้องเรียนรู้ทฤษฎี เรียนรู้หลักให้แม่น จะภาวนาได้ ต้องได้จิตที่เดินเข้าสู่ทางสายกลาง ทีนี้ใจที่เข้าสู่ทางสายกลาง มันไม่ใช่ว่ามันจะต้องกลางตลอด ใจจะเข้าสู่ทางสายกลางเป็นช่วงๆ เข้าสู่ใจที่เป็นธรรมชาติธรรมดา ไม่เผลอ ไม่เพ่ง แล้วใจมีความรู้ตื่น เห็นสภาวะบ้าง ใจโล่งสบาย มันต้องได้ตัวนี้ก่อน พอได้ตัวนี้แล้ว ถึงจะภาวนาได้จริง" --อ.ประสาน พุทธกุลสมศิริ บ้านสติ ขอนแก่น วันที่ ๒๒ กันยายน ๒๕๖๐

"อย่านึกว่านาทีนึงไม่มีค่า นั่งเพลินๆ จิบกาแฟ แทนที่จะปล่อยให้มันหลงเพลิน ก็นั่งดูร่างกายหายใจ รู้สึกตัวไป สมาธิก็ค่อยๆเกิด ถ้าเราฝึกแบบนี้ทั้งวัน ในระหว่างวัน มีช่องเยอะแยะเลย ตอนเย็น กลับมาทำสมาธิที่บ้าน กลับมาทำในรูปแบบ มานั่งรู้สึกตัวที่บ้าน มันจะไม่ซึมเต็มที่ เพราะอะไร เราทำเป็นช่วงๆ ใจมันมีแรงที่สะสมอยู่ ถ้าเราทิ้งทั้งวันตั้งแต่เช้า วุ่นวายทั้งวัน ทำงานทั้งวัน เที่ยงเราก็ไม่ภาวนา เย็น บ่ายอะไรเราก็ไม่รู้สึกตัว ตอนเย็นกลับมา มันก็เหนื่อยเต็มที่แล้ว พอมานั่ง เกิดอะไรขึ้น ....หลับ หลับเพราะอะไร เพราะเราฟุ้งมาทั้งวัน" --อ.ประสาน พุทธกุลสมศิริ คอร์สเพื่อธรรม วันที่ ๒ กันยายน ๒๕๖๐

"พอเรามีสติ รู้กาย รู้ใจ ตามความเป็นจริงไป เรื่อยๆ จิตมันจะมีความเป็นกลาง พอมีสติรู้กาย รู้ใจตามความเป็นจริง ด้วยจิตที่ตั้งมั่นและเป็นกลาง ตรงนี้แหละจะทำให้เกิดความเจริญขึ้นของปัญญา ปัญญาเจริญถึงที่สุดเมื่อไหร่ ก็เป็นพระอรหันต์เมื่อนั้น" --อ.สุรวัฒน์ เสรีวิวัฒนา คอร์สกลุ่มธรรมทาน วันที่ ๗ กันยายน ๒๕๖๐

"การที่เรารู้อย่างที่เป็น ธรรมดาอย่างที่เค้าเป็น คือการที่เรามาเรียนรู้ตามความเป็นจริงของกายและใจ 'วิ' แปลว่าแจ้งชัด 'ปัสสนะ' แปลว่าเห็น เพราะฉะนั้น จะเห็นว่าไม่มีการกระทำเลย มีแต่รู้ตามความเป็นจริงที่มันเป็น" --คุณมาลี ปาละวงศ์ บ้านสติ ขอนแก่น วันที่ ๒๗ สิงหาคม ๒๕๖๐

"อย่าทิ้งธรรมะ อย่าทิ้งธรรมะ แปลว่าอะไร อย่าทิ้งกาย อย่าทิ้งใจ ถ้าเกินกายเกินใจ ก็ทิ้งธรรมะแล้ว ก็อยู่กับกายกับใจตัวเองเนืองๆ ไม่ได้เรียกร้องว่าต้องอยู่ทั้งวันทั้งคืนตลอดเวลา" --อ.ประสาน พุทธกุลสมศิริ คอร์สกลุ่มธรรมทาน วันที่ ๙ กันยายน ๒๕๖๐

"กิเลสทุกตัวเป็นไตรลักษณ์เหมือนกัน เพราะฉะนั้นเราดูอะไร เราไม่ต้องคิดว่ามันต้องหายไป แต่เราย้อนมาดูกาย ย้อนมาดูใจของเราแทน นักภาวนา สภาวะใดจะเกิดขึ้น ย้อนมาดูกาย ย้อนมาดูใจเรา" --คุณมาลี ปาละวงศ์ วัดพระธาตุโกฏิแก้ว จ.เชียงราย วันที่ ๓ กันยายน ๒๕๖๐

“ภาวนาจริงๆ จะเป็นกำลัง กำลังจิตของพวกเราเพิ่มขึ้น สติเกิดบ่อยขึ้น พลังของสมาธิมากขึ้น อันนี้เป็นของที่พวกเราทำเอง มาฟังธรรมครูบาอาจารย์ช่วย ถ้าใจของพวกเราไม่ดี ธรรมะก็ไม่ดี มันอาศัยต้องมีภาชนะที่ดีด้วย ได้ครูบาอาจารย์ดี มันก็เสริมกันไป ทำให้กระบวนการถ่ายทอดธรรมะ มีประสิทธิภาพ อาจารย์เก่งแค่ไหน ถ้านักเรียนห่วย ถ้าอาจารย์ก็ช่วยเท่าที่คุณภาพของนักเรียนจะรับได้” --อ.ประสาน พุทธกุลสมศิริ คอร์สกลุ่มธรรมทาน วันที่ ๙ กันยายน ๒๕๖๐

"จำหลักไว้ละกันว่า กรรมฐานทุกตัว ไม่ว่าการเคลื่อนไหว หรือทำอะไรก็แล้วแต่เนี่ย หัวใจของมันคือทำเพื่อจะรู้ทันใจ ไม่ใช่ว่าเพื่อจะเห็นร่างกายเคลื่อนไหวอย่างเดียว ร่างกายเคลื่อนไหวเนี่ยเป็นเป้าล่ออันหนึ่ง เพื่อจะรู้ เพื่อให้เรารู้ทันจิต" --อ.ประสาน พุทธกุลสมศิริ คอร์สกลุ่มธรรมทาน วันที่ ๗ กันยายน ๒๕๖๐

"จริงๆทุกคนเหมือนหุ่นยนต์ตัวนึง และมันก็มีจิตครองอยู่ และกิเลส ตัณหา มันก็สั่งเรา บังคับให้เราทำนั่นทำนี่ ไปตามอำนาจของมัน ทุกคนก็เป็นอย่างนี้แหละ เป็นเปลือกอันนึง เป็นร่างกาย จะว่าคนก็ไม่ใช่ เป็นเหมือนหุ่น และก็มีใจอยู่ข้างใน ใจนี่แหละ ถูกบงการอีกทีนึงจากกิเลส ให้ทำโน่นทำนี่ ให้ไปกินไอติม ให้ไปเที่ยว ไปซื้อของ อันนี้หละ ของจริงแหละ" --อ.ประสาน พุทธกุลสมศิริ คอร์สเพื่อธรรม วันที่ ๒ กันยายน ๒๕๖๐

"หลวงพ่อสอนไว้ว่า หนึ่ง ก่อนดูอย่าดัก คืออย่าจ้องไว้ว่า ความรู้สึกอะไรจะเกิด สอง ระหว่างดูอย่าถลำ อย่ากลัว ก็เหมือนอย่างที่ผมบอกไว้ คือแค่รู้สึก ต่อมา คือรู้แล้ว ไม่แทรกแซงมัน ก็คือสภาวะใดก็ได้ ไม่ดีก็ได้ น่ารังเกียจแค่ไหนก็ได้ ในเชิงจริยธรรม ถ้าเราไม่ล่วงออกมา ทางกายกับวาจา ก็ถือว่าใช้ได้ละ เราก็จะเห็นว่า ดีแค่ไหนนะ ก็มีดับไป ชั่วแค่ไหน มันก็ดับไป" --อ.ประสาน พุทธกุลสมศิริ คอร์สกลุ่มธรรมทาน วันที่ ๖ กันยายน ๒๕๖๐

"โมโหเป็นสภาวะไหม สภาวะมันมีทั้งที่เราชอบและเราไม่ชอบ แต่ไม่ว่าเราชอบหรือเราไม่ชอบ เราให้"ค่ารู้เท่ากัน" ส่วนตัวดีกับตัวไม่ดี ว่าง่ายๆ พูดง่ายๆ เราต้อง"ยุติธรรม"กับมัน" --หมอณัฏฐ์ วัดพระธาตุโกฏิแก้ว จ.เชียงราย วันที่ ๓ กันยายน ๒๕๖๐

"จุดสำคัญของการภาวนาจริงๆ คือ การสังเกต สังเกตจริงๆว่าใจเข้าไปทำงานหรือเปล่า หรือว่าธรรมดา ถ้าเราเริ่มรู้สึกตัวด้วยความเป็นธรรมชาติ สบายๆบ่อยๆ พอใจทำงาน มันจะเห็นชัด เพราะมันเริ่มออกแรง คือถ้าเราไม่ออกแรงบ่อยเป็นประจำ เรารู้ว่าการไม่ออกแรง แล้วมีสติแบบนี้ได้ เวลามันเริ่มออกแรง มันจะสังเกตได้ชัด งั้นเราต้องให้จิตคุ้นเคยกับการมีสติแบบธรรมชาติก่อน ถ้าเราคุ้น มันจะสังเกตได้ง่าย" --คุณวรรณพ จันทร์สว่าง คอร์สเพื่อธรรม วันที่ ๑ กันยายน ๒๕๖๐

"ถ้าเรารู้เอง เราจะสามารถไปได้ด้วยตัวเอง เพราะไม่มีใครที่จะพาเราไปได้ จริงๆ เราต้องไปได้ด้วยตัวเอง เราต้องเข้มแข็งได้ด้วยตัวเอง ถ้าเรามาพึ่งครูบาอาจารย์ ว่าให้นำเดินให้หน่อย เค้าก็ใช้แรงของครูบาอาจารย์ เราไม่ได้เห็นตามความเป็นจริงของเรา ถ้าเราเห็นของเราเอง เราจะแข็งแกร่งด้วยตัวเอง" --หมอม่อน คอร์สเพื่อธรรม วันที่ ๑ กันยายน ๒๕๖๐

"เวลาสวดมนต์ ปากขยับ ร่างกายนั่งอยู่ ปากสวดมนต์ ใจรู้สึกถึงร่างกายที่นั่งอยู่ รู้สึกถึงปากที่ขยับ รู้สึกถึงร่างกาย เดี๋ยวก็ปรากฏเดี๋ยวก็หายไป บางช่วง ใจก็ไปอยู่ที่บทสวดมนต์ บางช่วงขณะที่สวดมนต์อยู่ ใจก็คิดเรื่องอื่น เราก็มีหน้าที่ รู้ทันกายบ้าง รู้ทันจิตบ้าง เดี๋ยวตอนสวด ขณะที่สวด ขณะที่มันหลงไปคิด เราอย่าไปยุ่งกับมัน เราอย่าไปแทรกแซงมัน จิตคิด ก็เรื่องของจิตไม่ใช่เรื่องของเรา... ใครถนัดอะไรก็ดูอันนั้น จะดูจิตก็ได้ ดูกายก็ได้" --อ.ประสาน พุทธกุลสมศิริ คอร์สจีน ๗ วันที่ ๑๘ สิงหาคม ๒๕๖๐

"วิธีที่ทำ เราไม่ได้ทำสมถะอย่างเดียว เราเจริญสติ ควบคู่กับ การทำความสงบ เราไม่ได้สนใจ นิมิต หรือ แสงสว่าง เรารู้กาย รู้ใจเรา เป็นหลัก ทำหลักการนี้ ไม่เคยมีใครทำแล้วเสียสติ" --หมอณัฏฐ์ คอร์สจีน ๗ วันที่ ๑๙ สิงหาคม ๒๕๖๐

"วิธีที่หลวงพ่อสอนคนทั่วไป ท่านสอนให้มีสติ มีสติบ่อยๆ แล้วจิตมันจะตั้งมั่นขึ้นมาอัตโนมัติ โดยไม่ต้องผ่านกระบวนการเข้าฌาน พอมีจิตตั้งมั่นแล้ว ก็ใช้จิตตั้งมั่นนี้แหละ ดูให้เห็นไตรลักษณ์ของกายของใจ ซึ่งก็คือการทำวิปัสสนานั่นเอง เพราะฉะนั้นฝึกมีสติ ให้เกิดจิตตั้งมั่น แล้วก็เจริญปัญญา อันนี้เป็นวิธีสำหรับคนที่เข้าฌานไม่ได้ ถ้าคนเข้าฌานได้ ก็เข้าฌานให้เกิดจิตตั้งมั่น แล้วออกจากฌานมาทำวิปัสสนา หรืออีกพวกหนึ่งเข้าฌานมีจิตตั้งมั่นแล้ว ก็ไปทำวิปัสสนาในฌาน แบบหลังนี้มีคนทำได้น้อยมาก ๆ ที่ทำได้เยอะสุดก็คือแบบแรก" --อ.สุรวัฒน์ เสรีวิวัฒนา คอร์สจีน ๗ วันที่ ๑๗ สิงหาคม ๒๕๖๐

"ถ้าจะแนะนำใครก็ตาม ให้แนะนำด้วยเมตตา อย่าแนะนำ เพื่อจะส่งเสริมกิเลสของตนเอง ว่าเราเก่ง เรารู้คนอื่นไม่รู้ อะไรไม่รู้ ต้องบอกว่าไม่รู้ ถ้าเราแนะนำผู้อื่นให้ภาวนาผิดๆ แนะนำผิด วันหนึ่งพอเราภาวนาสูงๆขึ้นไป การภาวนาของเราจะยากขึ้นเรื่อยๆ เพราะกรรมนั้นจะให้ผล ก็ยุติธรรม เพราะเราแนะนำทางที่ผิดให้คนอื่น เราก็ได้รับสิ่งที่เราทำ" --อ.ประสาน พุทธกุลสมศิริ คอร์สจีน วันที่ ๑๘ สิงหาคม ๒๕๖๐

"การซ้อมในรูปแบบ เป็นเรื่องจำเป็น ทุกอย่างเลย ตั้งแต่เบื้องต้นไปจนถึงปลายทาง ทุกวัน ต้องทำ แต่ว่าขณะที่เราทำกรรมฐาน จิตใจต้องสบาย ถ้าใจเคร่งเครียด ใจหนัก ใจแน่น ให้ผ่อนคลายออกมา แสดงว่าเราตั้งใจมากไปแล้ว" --คุณแม่ชีอรนุช คอร์สจีน วันที่ ๑๕ สิงหาคม ๒๕๖๐

"การที่เราอยากที่จะได้ธรรมะ ไม่แปลก แต่สำคัญว่าเรารู้ทันมันไหม นี่คือความปรารถนาที่เราตั้งไว้ เดินเส้นนี้เพื่ิอพ้นทุกข์ เพราะงั้นเราไม่ปฏิเสธเค้า แต่เรารู้ทันเค้า พอเรารู้ทันมันจะหลอกเราไม่ได้" --คุณมาลี ปาละวงศ์ โรงพยาบาลกรุงเทพภูเก็ต วันที่ ๒๒ กรกฎาคม ๒๕๖๐

"เราดูร่างกายนี้หายใจเข้า ร่างกายนี้หายใจออก เราซ้อมแบบนี้ 15 นาที ครึ่งชั่วโมง คือการซ้อมสติให้เกิด เพราะว่าซักพักนึงมันไม่อยู่แต่ตรงนี้ ไม่อยู่ที่ร่างกาย มันไหลไปคิด เราเห็นใจที่มันไหลไปคิด จิตจะจำได้ ในชีวิตประจำวัน เดี๋ยวจิตมันก็ไหลไปคิด จิตจำได้ ทันทีที่รู้ว่าไหลไปคิด จิตตั้งมั่น สติเกิดขึ้น เพราะฉะนั้นเราซ้อมอย่างนี้ทุกๆวัน จิตจำได้ ต่อไปจิตเคลื่อนแล้วรู้" --คุณมาลี ปาละวงศ์ บ้านจิตสบาย วันที่ ๑๐ มิถุนายน ๒๕๖๐

"ทุกครั้งที่เราทำรูปแบบในแต่ละวัน ใจเรามุ่งไปสู่อะไรไหม เรายังมุ่งสู่ความสงบอยู่ไหม เรายังมุ่งให้จิตนี้ไม่ฟุ้งซ่านไหม เราจะมุ่งให้จิตนี้ดีไหม เราจะไปรู้ไหมวันนี้จะเรียนรู้กายและใจอย่างที่เค้าเป็นไหม นี่คือสิ่งที่ชาวพุทธจำเป็นต้องมี ที่เราเรียกว่าโยนิโมนสิการ ถ้าเรายังขาดตัวนี้นะคะ บอกเลยว่าเรายาก" --คุณมาลี ปาละวงศ์ บ้านจิตสบาย วันที่ ๑๐ มิถุนายน ๒๕๖๐

"นี่ขนาดทำผิดนะ พวกเราสังเกตมั้ยว่า เนี่ยคนนี้เวลาเค้าทำ ทำในรูปแบบผิด แต่ทำไมภาวนาเจริญขึ้นได้ คือทุกครั้งที่เราเรียนรู้จากสิ่งที่ผิดนะ มันจะถูกมากขึ้น แล้วทำไมตอนนี้ ทำไมงวดนี้ถึงผิดแบบนี้อีก เพราะว่าไม่ได้เรียนรู้จากสิ่งที่ผิด แต่พยายามทำสิ่งที่ถูก ที่ถูกทำไม่ได้" --อ.ประสาน พุทธกุลสมศิริ คอร์สจีน ๗ วันที่ ๑๔ สิงหาคม ๒๕๖๐

"จำไว้นะ หัวใจของการปฏิบัติ อยู่ที่การเจริญสติในชีวิตประจำวัน ทำได้ ธรรมจะก้าวหน้าไปด้วยความรวดเร็ว" --อ.ประสาน พุทธกุลสมศิริ คอร์สจีน ๗ วันที่ ๑๕ สิงหาคม ๒๕๖๐

"ทำอย่างไร เราถึงจะไปถึงพระนิพพานได้ พระพุทธเจ้าท่านสอนทางเดินเอาไว้แล้ว ที่จะเดินไปถึงพระนิพพาน เรียกว่า มรรค มรรคมีหนึ่ง แต่ว่า มีองค์ประกอบ แปดประการ เหมือนแมงมุมมีตัวหนึ่ง แต่มีขาแปดขา มรรค 8 ย่อลงมาได้เป็น ศีล สมาธิ ปัญญา ตัวมรรคเป็นธรรมที่สำคัญ ตราบใดที่ยังมีมรรค ทางเดินที่ไปถึงพระนิพพานอยู่ และก็มีคนปฏิบัติอยู่ ยังไงก็ไปถึงพระนิพพานแน่นอน" --พระอาจารย์อ๊า คอร์สจีน ๗ วันที่ ๑๔ สิงหาคม ๒๕๖๐

"เดินเพื่อที่จะรู้ทันจิต การเคลื่อน การเดิน ร่างกายเป็นอะไร ร่างกายเป็นเครื่องหมายให้เรารู้ทันเร็วขึ้น เวลาจิตมันหลงไปคิด ไม่ใช่เดินเพื่อจะเดินอย่างเดียวนะ เดินเพื่อให้มีสติ งั้นถ้าใครเดินจงกรม 15นาที เดินไปเรื่อยๆ ไม่มีสติ ไม่ถือว่า ทำความเพียรอยู่" --อ.ประสาน พุทธกุลสมศิริ คอร์สจีน ๗ วันที่ ๑๖ สิงหาคม ๒๕๖๐

"เวลาที่พวกเรา เกิดสภาวะแปลกๆ อย่าเพิ่งน้อมใจเชื่อว่าเป็นมรรคผล ครูบาอาจารย์ทุกคนก็เห็นใจอยู่ ใครๆ ภาวนาก็อยากได้มรรคผลทั้งสิ้น เวลาเจอสภาวะแบบนี้ มันอดลุ้นไม่ได้ว่า ใช่มั้ย ดีแล้วที่เราไม่ปักใจเชื่อ 100% ขั้นต่ำ 3 เดือน ดูว่ามันกลับมามั้ย ไม่เกิน 3 เดือน ภพมันควรจะเปลี่ยน" --อ.ประสาน พุทธกุลสมศิริ คอร์สจีน 7 วันที่ ๑๕ สิงหาคม ๒๕๖๐

"วิธีที่ง่ายๆที่สุด เราก็สังเกตจิตใจเราไป อย่างเข่นเราจะพุทโธๆก็ได้ เราจะฝึกลักขณูปนิชฌาน เราก็พุทโธๆไป ถ้าพุทโธๆๆ แล้วใจหนีไป รู้ทัน พอใจหนี รู้ทันปุ๊บ ขณะที่รู้ทันปุ๊บ มันจะเกิดจิตที่รู้สึกตัวขึ้นมา เกิดที่ตั้งมั่นขึ้นมา แล้วจิตมันหนีไปแล้วก็รู้ทัน เราพุทโธๆๆ หนีไปรู้ทัน รู้ทันก็เกิดจิตที่ตั้งมั่นขึ้นมา หรือว่าเราพุทโธแล้วใจมันมีความสุข เราก็รู้ทัน พุทโธแล้วใจมันเครียด เราก็รู้ทัน พุทโธแล้วใจมันหลงไปคิด เราก็รู้ทัน ขณะที่รูัทันบ่อยๆ มันจะเกิดจิตที่รู้สึกตัวที่ตั้งมั่นขึ้นมาทีละขณะ ทีละขณะ ต่อไปถ้าเราชำนาญ จิตตัวนี้มันก็เหมือนทรง เป็นคนรู้คนดูอยู่ได้" --พระอาจารย์อ๊า คอร์สกลุ่มธรรมทาน วันที่ ๘ กันยายน ๒๕๖๐

"เราต้องฝึกให้ได้นะ ลักขณูปนิชฌาน ถ้าฝึกตัวนี้ไม่ได้ จะเดินไปให้ถึงมรรคผลนิพพานไม่ได้ เมื่อก่อนหลวงพ่อปราโมทย์ท่านสอนเรื่อง หลงไปรู้ไหม เพ่งแล้วรู้ไหม ที่ท่านสอนมาเพื่อให้เกิดตัวนี้แหละ อย่างคนส่วนใหญ่จะมีสภาวะสุดโต่ง ที่เราติดสองอัน หลงไป หลงไปคิด หลงไปฝัน ไม่อยู่กับปัจจุบัน ถ้าเรารู้ทัน จะเกิดจิตที่รู้สึกตัวขึ้นมา เกิดลักขณูปนิชฌานขึ้นมา หรือบางคนหลงเพ่งจ้องสภาวะ แล้วไม่รู้ทัน หลวงพ่อก็จะทักว่าเพ่งแล้วรู้ไหม ถ้าเพ่งแล้วรู้ทันว่าเพ่งใจ ก็จะเป็นคนรู้คนดู มันจะได้สมาธิตัวนี้ขึ้นมา" --พระอาจารย์อ๊า คอร์สเพื่อธรรม วันที่ ๑ กันยายน ๒๕๖๐

"พวกเราลองฝึกอย่างนี้นะ ลองฝึกเล่นๆ อย่านึกว่าฝึกกรรมฐาน แค่นึกถึงร่างกายที่ปรากฏ ร่างกายปรากฏ แป๊ปนึงหายไป นึกอีกมันจะกลับมาอีก แป๊ปเดียวมันก็หายไปอีก นึกอีกมันจะกลับมาอีก แป๊ปเดียวมันก็หายไปอีก ขณะที่มันหายไป มันหลงไปคิดบ้าง หลงมาดูบ้าง หลงมาฟังบ้าง คือหลงไปอะไรไม่รู้หละ แต่แปลว่าอะไร มันลืมตัวนี้ไปแล้ว ลองดู ลองเล่นๆ อย่าจริงจังๆ นึกเฉยๆ" --อ.ประสาน พุทธกุลสมศิริ คอร์สเพื่อธรรม วันที่ ๑ กันยายน ๒๕๖๐

"สนใจความรู้สึกก่อน ไม่ต้องสนใจลม ในความรู้สึกก็เห็นลมเองแหละ อีกหน่อยจะได้เห็นว่า "รู้สึก"กับ"ลม" คนละตัวกัน นึกออกไหม อีกหน่อยรู้สึกชัด ลมไม่เกี่ยวกับความรู้สึก ลมมันจะราบเรียบเอง แล้วรู้สึกจะแยกจากลมสุดท้าย รูปนามจะแยก พอนึกออกไหม ลมเป็นรูปไหม เป็น รู้สึกเป็นนาม กายเป็นนาม พอแยกได้ไหม" --หมอณัฏฐ์ บ้านสติ ขอนแก่น วันที่ ๒๗ สิงหาคม ๒๕๖๐

"เราจะรับธรรมะนี้ได้ ต้องอยู่กับเนื้อกับตัว มีสติ เวลาฟังธรรม ก็ต้องมีสมาธิพอสมควร สมาธิก็ต้องเป็นสมาธิเฉพาะในแบบพระพุทธศาสนา สมาธิที่ท่านเรียกว่าเป็นลักขณูปนิชฌาน ไม่ใช่เป็นสมาธิแบบฤาษีนั่งเข้าฌาน หรือเพ่งไว้นิ่ง มันจะรับธรรมะไม่ได้ รับธรรมะได้ ต้องรู้เนื้อรู้ตัว มีสติ ภูมิธรรมเรานะ ต้องรู้บ้าง หลงบ้าง ใจผ่อนคลาย ฟังบ้าง หลงบ้าง เห็นสภาวะบ้าง จุดไหนที่ธรรมะพอเหมาะพอดีกับใจ ใจเราก็จะตื่นตัวขึ้นมาฟังธรรมะนั้น ที่พอดีกับใจเรานี้" --อ.ประสาน พุทธกุลสมศิริ สนทนาธรรมตามกาล ๑๖ วันที่ ๑๗ กันยายน ๒๕๖๐

"หลักการภาวนาเนี่ย เราไม่รักษาใจไว้อยู่ลึกๆ อยู่ในถ้ำ หรืออยู่ที่ไหน เราปล่อยให้ใจนะออกมากระทบโลกเลย กระทบรูป รส กลิ่น เสียง สัมผัส อะไรให้มันปรุง สุข ทุกข์ ดี ชั่ว ปล่อยให้มันปรุงไป" --อ.ประสาน พุทธกุลสมศิริ คอร์สเพื่อธรรม วันที่ ๑ กันยายน ๒๕๖๐

"คำว่าเห็น ไม่ใช่ตาเห็น แต่เป็นใจไปรู้สึก เริ่มเห็นแล้วนี่ ประมาณนั้นแต่ยังไม่ชัดนะ ถ้ามันรู้สึกมัวๆ หรือมันเบลอๆ เคลิ้มๆ ให้หายใจแรงขึ้น ใหม่ๆบังคับลมเล็กน้อยไม่เป็นไร เพื่อให้คุณภาพของใจมันได้ซะก่อน อย่าเอาใจมันจ้องแช่เข้าไป วิธีไม่แช่ก็คือ ให้มันสนใจที่รู้สึกที่มันเกิดขึ้น ความรู้สึกมันเกิดชั่วขณะ ที่ลมหายใจมันผ่านเข้าไป มันชัดขึ้นมาแล้วก็มัว เห็นไหม มันมีชัดอยู่แวบเดียวเท่านั้นแหละ แล้วก็รู้ร่างกายไปด้วย รู้ความชัดไปด้วย รู้ลมไปด้วย" --หมอณัฏฐ์ คอร์สจีน ๗ วันที่ ๑๙ สิงหาคม ๒๕๖๐

"คำว่าเพ่ง กับ คำว่าเผลอ พอเข้าใจนะ ว่า สภาวะเพ่งเป็นอย่างไร สภาวะเผลอเป็นอย่างไร ทุกคนลองนั่งให้สบาย ทำความรู้สึก เหมือนยังไม่คิดตั้งใจว่าจะรู้อะไร อย่าเพิ่งหลับตา หรือรวบใจให้สงบ ให้ทำความรู้สึกเห็นร่างกายทั้งร่างกาย แค่รู้สึก ไม่เพ่งจ้อง จะรู้สึกไหมว่า ถ้าเราทำแค่การรู้สึกน้ำหนักในการที่จะรู้ร่างกาย จะไม่มีน้ำหนักที่มากเกินควร ให้เพิ่มความรู้สึก ให้เห็นลมหายใจพร้อมร่างกาย" --หมอณัฏฐ์ คอร์สจีน ๗ วันที่ ๑๙ สิงหาคม ๒๕๖๐

"ต้องเรียนหลักให้แม่น ไม่พึ่งผู้อื่น และคนที่ชอบสอน ถ้าไม่มีหน้าทีสอน อย่าสอน อยากสอน อยากแนะนำผู้อื่น ให้รู้ทันกิเลสตัวเองว่าอยากสอน" --อ.ประสาน พุทธกุลสมศิริ คอร์สจีน ๗ วันที่ ๑๗ สิงหาคม ๒๕๖๐

"หลวงพ่อบอกว่าธรรมะที่พระพุทธเจ้าเทศน์ 84,000 พระธรรมขันธ์ หรือหนึ่งตู้พระไตรปิฏก จริงๆแต่ละคนต้องการแค่นิดเดียว ถ้าเราได้ธรรมะที่ถูกจริตกับเรา เราใช้ตัวนั้น มันก็ภาวนาง่าย ถ้าธรรมะไหนไม่ถูกจริต ฝืนไป ทำไม่เหมาะกับเรา ภาวนาไม่ได้หรอก ทำไงก็ภาวนาไม่ขึ้น เราก็ดูว่าเราเหมาะกับอะไร ดูซิว่าเราเป็นพวกสมาธินำปัญญา หรือเป็นพวกเหมาะกับปัญญานำสมาธิ หรือเราเหมาะกับสมาธิกับปัญญาควบกัน" --อ.ประสาน พุทธกุลสมศิริ คอร์สเพื่อธรรม วันที่ ๒ กันยายน ๒๕๖๐

"จิตตั้งมั่น คือจิตที่จะใช้ในการเจริญปัญญา ถ้าไม่มีจิตตั้งมั่น จะเจริญปัญญาไม่ได้ มันไม่สามารถจะเห็นกายเห็นใจ ที่กำลังเป็นไตรลักษณ์อยู่ได้ ทั้งที่ไตรลักษณ์มันก็ปรากฎอยู่ แสดงตัวอยู่ตลอดเวลา แต่จิตที่ไม่ตั้งมั่น จะไม่สามารถไปรับรู้ ความเป็นไตรลักษณ์ของกายของจิตได้" --อ.สุรวัฒน์ เสรีวิวัฒนา สนทนาธรรมตามกาล ๑๕ วันที่ ๒๐ สิงหาคม ๒๕๖๐

"หลวงพ่อเคยบอกว่า หลวงพ่อไม่เคยทิ้งใคร ลูกศิษย์มีหน้าที่เดินตาม คนที่ไปไม่ได้คือพวกที่ไม่ได้เดินตามเอง เราก็ไปพิจารณาตัวเราว่า ตรงไหนเราอ่อน เราก็ไปเสริมตรงนั้น ตรงไหนที่เป็นคุณงามความดีของเราอยู่แล้ว เราก็พัฒนาให้มันดียิ่งๆขึ้นไป ประโยชน์ก็จะเป็นของพวกเราเอง ไม่ได้เป็นของอาจารย์ผู้สอน" --อ.ประสาน พุทธกุลสมศิริ คอร์สจีน ๗ วันที่ ๑๙ สิงหาคม ๒๕๖๐

"เบื้องต้นต้องดูตนเองให้ออกนะว่า จิตเราตั้งมั่นหรือยัง มีใครเห็นจิตตัวเองไหลออกไปข้างนอกบ้าง เห็นไหม ไหลไปแล้วทำยังไง เวลาไหลไปแล้ว....รู้ แล้วเป็นยังไง มันกลับมาอยู่ที่ตัวไหม ถ้าไหลไปแล้วเรารู้ แวบหนึ่งกลับมาอยู่ที่ตัว นี่คือตั้งมั่นได้แล้วนะ แต่มันแค่แวบเดียว แล้วถ้าเราสังเกต ตรงแวบนั้น เราจะรู้สึกเลยว่า จิตที่ไหลไปกับจิตที่อยู่ที่ตัวเองนี่ มันไม่เหมือนกัน ตรงนี้เห็นกันไหม ถ้าเห็นตรงนี้ได้ มันก็คือเดินปัญญาอยู่แล้วละ แวบหนึ่งที่เห็นว่าจิตไหลไป แล้วก็กลับมารู้ตัวเอง มันจะเห็นจิตที่ไหลไปดับ พอจิตที่ไหลไปดับ จะกลับมารู้สึกอยู่ที่ตัวเอง เพราะฉะนั้น แวบตรงนั้น มันจะเห็นจิตเกิดดับแล้ว การเห็นจิตเกิดดับนี่ก็คือ การเจริญปัญญาอยู่" --อ.สุรวัฒน์ เสรีวิวัฒนา คอร์สจีน ๗ วันที่ ๑๘ สิงหาคม ๒๕๖๐

"จริงๆเรื่องนี้เป็นโศกนาฎกรรม เป็นเรื่องเศร้าของวัฏฏะ บางชาติเกิดมาร่ำรวย บางชาติเกิดมาก็ยากจน บางชาติเกิดมาปกติ บางชาติเกิดมาพิการ บางชาติก็ไม่ใช่มนุษย์ เป็นสัตว์ก็มี ยังไม่รวมกับชาติอื่นๆที่อยู่ในอบายภูมิ เคยผ่านมาแล้วทุกคนนะ มันน่ากลัวตรงที่ว่า มันลืมได้ ถ้าจำได้ จะประมาทน้อยกว่านี้ คนที่เห็นทุกข์เห็นโทษแบบนี้ จิตมันจะขยันภาวนา เพราะมันรู้ว่าเป็นทางเดียว ทางรอดมีทางเดียว" --อ.ประสาน พุทธกุลสมศิริ คอร์สจีน ๗ วันที่ ๑๔ สิงหาคม ๒๕๖๐

“ขณะที่ปฏิบัติ มันผิดตลอดเส้นทาง ไม่ต้องกลัว อาศัยที่ทำผิดนี่แหละ ปฏิบัติ แล้วก็ผิด เรียนรู้สิ่งที่ผิด ค่อยๆ ปรับ ในที่สุด มันก็ถูกขึ้นมา" --อ.ประสาน พุทธกุลสมศิริ คอร์สจีน 7 วันที่ ๑๓ สิงหาคม ๒๕๖๐

"พวกเราเดินปัญญาไปช่วงหนึ่ง ใจของพวกเรา จะมีความสงบ เพราะว่ามันเห็นความจริงบางอย่างมากขึ้น มันคลายมากขึ้น นี่เป็นตัวอย่างของการปล่อย ใจสบายไม่มีภาระ ใจไม่หวือหวา ไม่วิ่งขึ้น วิ่งลง ความสุขที่เกิดขึ้น ไม่รุนแรง ความสุขนี้ปราณีต มีความสงบ มีสันติ นี่แหละ "รสของธรรมะ" สะอาด สงบ รู้สึกตัว..." --อ.ประสาน พุทธกุลสมศิริ คอร์สจีน 7 วันที่ ๑๓ สิงหาคม ๒๕๖๐

"เส้นทางนี้มันก็เริ่มต้นจากการมีสติ เราอย่าให้ความคิดมาเป็นตัวกำหนด หรือว่าเป็นตัวที่ทำให้เราหลงไปกับมันได้ ต้องฝึกคอยรู้ทัน ไม่งั้นเราก็จะเป็นทาสของมันเรื่อยไป พอคิดแล้วก็สงสัย พอหาคำตอบได้ก็คิดใหม่ ก็สงสัยใหม่ แต่ถ้าเรารู้ว่า จิตเมื่อกี้หลงไปคิดแล้ว เราก็จะมีสติเกิดขึ้นเป็นขณะๆไป ความคิดที่ผ่านมาก็จะดับไป เราก็จะเกิดความคิดใหม่ เราก็มีหน้าที่รู้ทันมัน แค่นั้นเอง" --หมอม่อน คอร์สจีน 7 วันที่ ๑๓ สิงหาคม ๒๕๖๐

"ทำกรรมฐานที่จริงพวกเราไม่ต้องรู้อะไรมาก ธรรมะของพระพุทธเจ้ามีเยอะมีมาก เพราะว่าท่านสอนคนหลากหลาย แต่ธรรมะวิธีการปฏิบัติ เฉพาะบุคคลที่จะทำให้เราเข้าใจธรรมะ แต่ละคนใช้นิดเดียว ต้องมีสติ ต้องมีจิตที่ตั้งมั่น" --อ.ประสาน พุทธกุลสมศิริ คอร์สจีน 7 วันที่ ๑๒ สิงหาคม ๑๕๖๐

"เพราะความเคยชินของพวกเรา ไม่ใช่เป็นความเคยชินที่รู้สึกตัว ความเคยชินของเราก็คือ หลง เราฝึกไปเรื่อยๆ นะ คนไหนฝึกชำนาญมากขึ้น มากขึ้น ความเคยชินใหม่ มันจะค่อยมากขึ้น ความเคยชินที่รู้สึกตัว มันจะค่อยๆ กินพื้นที่ของ ความเคยชินที่จะหลง" --อ.ประสาน พุทธกุลสมศิริ คอร์สจีน 7 วันที่ ๑๒ สิงหาคม ๒๕๖๐

"เวลาภาวนาไม่ได้มุดอยู่ในถ้ำ มุดอยู่ในถ้ำไม่ได้อะไร ออกมากระทบโลกนะ อยู่กับโลกภายนอก กระทบผัสสะแล้วมันจะปรุง สุข ทุกข์ ดี ชั่ว แล้วรู้ไปอย่างนี้ มันถึงจะได้เดินปัญญาได้" --อ.ประสาน พุทธกุลสมศิริ คอร์สพี่เลี้ยง วันที่ ๔ สิงหาคม ๒๕๖๐

"จิตจะยอมรับความจริงได้ เกิดจากกระบวนการที่จิตเห็น อนิจจัง ทุกขัง อนัตตา ซ้ำแล้ว ซ้ำเล่า ไม่ได้ยอมรับด้วยกระบวนการคิด ไม่ได้ยอมรับด้วยกระบวนการทำความเข้าใจ ในระดับสัญญา ในระดับความปรุงแต่ง ไม่ใช่ แต่เป็นการยอมรับด้วยการเห็นสิ่งนั้น ซ้ำๆๆๆ" --อ.สุรวัฒน์ เสรีวิวัฒนา บ้านจิตสบาย วันที่ ๑๓ พฤษภาคม ๒๕๖๐

"การที่เราไปคิดบวก มันทำให้ได้แค่ความสงบ มันไม่ได้ทำให้เกิดจิตตั้งมั่น มันไม่ได้ทำให้เห็นไตรลักษณ์ เมื่อไหร่ที่ ไม่เห็นไตรลักษณ์ เมื่อไหร่ที่ จิตไม่ตั้งมั่นเห็นไตรลักษณ์ ไม่ใช่วิธีการปฏิบัติของพุทธ" --อ.สุรวัฒน์ เสรีวิวัฒนา สนทนาธรรมตามกาล 13 ณ M Academy วันที่ ๒๕ มิถุนายน ๒๕๖๐

"แค่เรายอมรู้กายรู้ใจอย่างที่เค้าเป็น แค่นี้ ตัวอื่นมันมาหมดเอง เพราะงั้นนักภาวนาไม่ต้องทำ รู้อย่างที่เค้าเป็น แล้วเราทำเหตุทุกวัน เหตุคืออะไร รู้กายรู้ใจอย่างที่เค้าเป็น แค่นี้แหละ ที่เหลือจิตตั้งมั่น สติเกิด จิตมีกำลัง เป็นผลทั้งหมดเลย ที่เค้าตามมา" --คุณมาลี ปาละวงศ์ วัดพระธาตุโกฏิแก้ว เชียงราย วันที่ ๒๗ พฤษภาคม ๒๕๖๐

"เราภาวนาน เราไม่ได้ทำอะไรขึ้นมาเลย ไม่ได้ทำแม้กระทั่งจิตต้องถึงฐาน เราไม่ได้ทำว่าจิตต้องมีสติ ถ้าเมื่อไรเราภาวนาเรายังเอาอยู่ ยังไม่ใช่ เรารู้อย่างที่มันเป็น" --คุณมาลี ปาละวงค์ บ้านจิตสบาย วันที่ ๗ พ.ค. ๒๕๖๐

"เราภาวนาเข้าใจหลักก่อน หลักคือเราไม่ได้ทำให้รู้สึกตัว เพราะฉะนั้น วันที่รู้สึกว่ามันไม่รู้สึกตัว ถ้าเรารู้ทันว่ามันไม่รู้สึกตัว มันคือความจริง ว่า จิตขณะนั้นไม่รู้สึกตัว เมื่อเรารู้ทัน มันก็รู้สึกตัวเลย" --คุณมาลี ปาละวงศ์ บ้านจิตสบาย วันที่ ๗ พฤษภาคม ๒๕๖๐

"ทำในรูปแบบเนี่ย จริงๆ แล้ว มันคือการที่เราเอาเวลามาอยู่กับตัวเอง เราไม่สนใจโลกภายนอก โลกภายนอกจะเป็นยังไง เราตัดทิ้งหมดเลย เรามาอยู่กับตัวเราเอง หากิจกรรมทำ อะไรก็ได้นะ กระทั่งกวาดบ้าน ก็ยังเป็นรูปแบบได้ ออกไปเดินเล่นโดยที่ไม่สนใจใครเลย ก็ได้" --อ.สุรวัฒน์ เสรีวิวัฒนา บ้านจิตสบาย วันที่ ๑๑ มีนาคม ๒๕๖๐

"จำหลักหลวงพ่อไว้ให้ได้เลย มีสติรู้กายรู้ใจตามความเป็นจริงด้วยจิตที่ตั้งมั่นและเป็นกลาง พี่พลาดตรงไหนพี่เอาหลักนี้ทาบลงไป ก่อนรู้อย่าตั้งใจรู้ รู้แล้วอย่าถลำ รู้แล้วจิตนั้นยินดียินร้ายให้รู้ตาม" --คุณมาลี ปาละวงศ์ บ้านจิตสบาย วันที่ ๕ กุมภาพันธ์ ๒๕๖๐

"เราเรียนรู้สิ่งที่ผิด ไม่งั้นเราจะไม่รู้เลยว่าที่ถูกคืออะไร เพราะอันที่ถูกไม่ต้องทำ มันเกิดเอง ถ้าเมื่อไรมันต้องทำ นี่คือไม่ใช่" --คุณมาลี ปาละวงศ์ บ้านจิตสบาย วันที่ ๕ กุมภาพันธ์ ๒๕๖๐

"เวลาที่สภาวะใดๆเกิดขี้นกับจิตเรา ถ้าเราไม่ยอมรู้อย่างที่มันเป็น จิตตัวนี้ยังอยู่ แล้วมันจะคลุมไปเรื่อยๆ ที่เราเรียกว่าโมหะครอบ แต่ถ้าเรารู้ปุ๊บ มันดับ นี่แหละที่เราจะไปเห็นไตรลักษณ์ มันเกิดแล้วมันดับ" --คุณมาลี ปาละวงศ์ วัดพระธาตุโกฎิแก้ว เชียงราย วันที่ ๒๗ พฤษภาคม ๒๕๖๐

"เส้นนี้ที่เราเดินกัน เราไม่ได้ทำอะไรให้มันถูกต้องขึ้นมา แต่เราทำเหตุก็คือ รู้กายรู้ใจ อย่างที่เค้าเป็นได้อยู่เนืองๆ ไม่ใช่ต้องเยอะ ไม่ใช่ต้องมากหรือเยอะๆ หรือดีๆทุกวัน แต่เรารู้อย่างที่มันเป็น" --คุณมาลี ปาละวงศ์ บ้านสติ ขอนแก่น วันที่ ๒ เมษายน ๒๕๖๐

"หน้าที่เราไม่มีทำให้มันไม่เพ่ง หน้าที่เราไม่มีห้ามคิด คิดรู้ว่าคิด เพ่งรู้ว่าเพ่ง บังคับรู้ว่าบังคับ พามันดูของจริง ว่าที่เพ่งไว้ บังคับไว้แล้วมันอึดอัด แบบนี้ชอบไหม พอมันดูของจริง จริงๆแล้วว่ามันอึดอัด มันบังคับไว้ มันดับ พอดับปุ๊บของจริงๆมันขึ้นมาแล้ว ที่กดๆไว้จิตมันไม่เอาแล้ว จิตวางเอง จิตไม่เพ่งเอง จิตไม่บังคับเอง" --คุณมาลี ปาละวงค์ บ้านสติ ขอนแก่น วันที่ ๒ เมษายน ๒๕๖๐

"หลวงพ่อบอก คนยังภาวนาไม่เป็น รู้ เผลอ รู้ เผลอ พอเริ่มอยากจะภาวนาให้ก้าวหน้า รู้ ไหล เพ่ง รู้ ไหล เพ่ง มีแค่นี้แหละ ไม่ต้องแก้ แค่รู้ว่ามันเพ่ง แค่เรารู้ว่าจิตอยากรู้สึกตัว แค่เรารู้ว่าเราอยากให้การภาวนาเราพัฒนา แค่เนี้ยะจบ เรารู้ตามความเป็นจริงที่มันเป็นเลย จากนั้นจิตข้างใน มันสอนธรรมะได้ มันจะพัฒนาเอง" --คุณมาลี ปาละวงศ์ โรงพยาบาลกรุงเทพ ภูเก็ต วันที่ ๑๑ มีนาคม ๒๕๖๐

"คอยรู้ทันใจของตัวเองเรื่อยๆ ผัสสะอะไรเกิดขึ้น นำความสุขมาให้ จิตยินดีก็รู้ ผัสสะอะไรเกิดขึ้น นำความทุกข์มาให้ จิตยินร้ายก็รู้ทัน เรามีหน้าที่่ สร้างเหตุใหม่ให้ดี ทำเหตุที่ดีเข้าไว้ เหตุที่ดีมันก็จะไปเจือจางผลของกรรมชั่ว วันนึง เกลือที่อยู่ในแก้วน้ำ พอโดนน้ำดีใส่ไปมากๆ มันก็ไม่เค็มเอง จะมีบุญอะไร มากไปกว่าหรือสูงไปกว่าบุญจากการภาวนา บุญจากการเจริญสติ บุญจากการเจริญปัญญา ทำความดีพวกนี้ไป" --อ.ประสาน พุทธกุลสมศิริ คอร์สบ้านสติ ขอนแก่น วันที่ ๒๕ ธันวาคม ๒๕๕๙

"พระพุทธเจ้าไม่เคยทิ้งสาวกของพระองค์หรอก ในความเป็นจริง พุทธานุภาพ ไม่เคยหายไปไหนเลย จิตของท่านผู้ที่หลุดพ้นไปแล้ว มันก็ดับไปแต่ขันธ์ รูป เวทนา สัญญา สังขาร วิญญาณ ดับไป แต่ธรรมแท้ๆ ธรรมธาตุ ไม่เคยหายไปไหน พลังงานของพระพุทธเจ้า ยังอยู่ครอบโลกครอบจักรวาล ตั้งแต่พลังของพระพุทธเจ้าพระองค์ที่ 1 คือ พระพุทธเจ้าองค์ปฐม จนถึงพระพุทธเจ้าองค์ปัจจุบันนี้ ขึั้นอยู่กับว่า จิตของเรามีคุณภาพแค่ไหน สามารถจูน แล้วก็ รับธรรมจากท่านได้หรือไม่" --อ.ประสาน พุทธกุลสมศิริ คอร์สบ้านสติ ขอนแก่น วันที่ ๒๔ ธันวาคม ๒๕๕๙

"เราไม่มีอยู่นะ ก่อนหน้านี้ก็ไม่เคยมี ปัจจุบันนี้ก็ไม่มี อนาคตก็ไม่มี มันไม่เคยมี มันมีแต่รูป เวทนา สัญญา สังขาร วิญญาณ ห้าส่วนต่างฝ่ายต่างทำงานตามหน้าที่ของตน แล้วทั้งห้าส่วนนี้ ก็ตกอยู่ภายใต้กฎของไตรลักษณ์ คือเป็น อนิจจัง ทุกข์ขัง อนัตตา เห็นความจริงมากไปวันหนึ่ง มันก็จะยอมรับว่า เราไม่มี" --อ.ประสาน พุทธกุลสมศิริ คอร์สบ้านสติ ขอนแก่น วันที่ ๒๔ ธันวาคม ๒๕๕๙

"เส้นทางนี้เป็นเส้นทางของคนที่ต้องสู้ พึ่งตัวเอง จะมาไหว้พระสวดมนต์จุดธูปขอพรให้ได้มรรคได้ผล เป็นไปไม่ได้ มีแต่ว่า ฟังธรรม เรียนรู้วิธีการปฏิบัติ แล้วไปทำตามคำสอน ทำให้มาก ปฏิบัติให้มาก เมื่อปฏิบัตธรรมสมควรแก่ธรรม ก็จะได้ธรรมะเอง" --อ.ประสาน พุทธกุลสมศิริ คอร์สบ้านสติ ขอนแก่น วันที่ 23 ธันวาคม 2559

"การปฏิบัติคืออะไร การปฏิบัติคือการที่เรามาสังเกตตัวเอง เดี๋ยวก็เป็นอย่างงั้น เดี๋ยวก็เป็นอย่างงี้ ไม่มีคำว่า "ต้อง" กระทั่ง ต้องมีสมาธิ ก็ไม่มี ต้องมีสติ ก็ไม่มี ไม่มีคำว่า "ต้อง" มีเท่าที่มีได้ สังเกตเท่าที่มันมี แค่นั้นเอง แล้วการภาวนามันจะง่าย" --อ.สุรวัฒน์ เสรีวิวัฒนา บ้านจิตสบาย วันที่ ๑๑ กุมภาพันธ์ ๒๕๖๐

"อะไรก็ไม่แน่ อะไรก็ไม่เที่ยง ความมั่นคงในชีวิต ไม่เคยมีจริง มันจะมั่นคงได้ไง เหตุปัจจัยนะ มันแปรเปลี่ยนตลอดเวลา เพราะฉะนั้น สถานะที่เคยมั่นคงหรือที่เรารู้สึกปลอดภัย อย่านึกว่ามันปลอดภัย มันไม่ปลอดภัยจริงหรอก" --อ.ประสาน พุทธกุลสมศิริ คอร์สตั้งใจธรรม ๒๙ กรกฎาคม ๒๕๖๐

"ยิ่งทำ ยิ่งไม่ธรรมดา ใจที่ธรรมดา ทำยังไงก็ทำไม่ได้หรอก รู้ทันว่า มันเป็นยังไง ขณะนั่น "ธรรมดา" พยายามทำให้มันธรรมดา ทำยังไงก็ไม่ธรรมดา" --อ.ประสาน พุทธกุลสมศิริ คอร์สตั้งใจธรรม วันที่ ๒๙ กรกฎาคม ๒๕๖๐

"ในแง่ของการปฏิบัติธรรม มันก็มีหลายจำพวก พวกที่ 1 ไม่รู้วิธีปฏิบัติ พวกที่ 2 รู้วิธีปฏิบัติแล้ว แต่เวลาลงมือทำ ปฏิบัติผิด ปฏิบัติผิดแล้ว ยังคิดว่าตัวเองทำถูกด้วย พวกที่ 3 เป็นพวกที่ขี้เกียจ หรือไม่ก็ ทำไม่พอ พวกเราที่ฟังธรรมหลวงพ่อมานานแล้ว ลองไปพิจารณาดูว่า อะไรที่เป็นเหตุเป็นปัจจัย ที่ทำให้พวกเรา ไม่พัฒนา เนิ่นช้า" --คุณแม่ชีอรนุช คอร์สตั้งใจธรรม วันที่ ๒๘ กรกฎาคม ๒๕๖๐

"คือเวลาเราบริกรรม หรือเราเดินจงกลม หรืออะไรก็แล้วแต่ สนใจสองตัวนะ ไม่ใช่สนใจเฉพาะจิตที่คิดเคลื่อนหรือหลงไปคิดเฉยๆ ต้องสนใจอีกตัวนึง เคลื่อนเหมือนกัน เช่นเคลื่อนมาเพ่งร่างกาย หรือเคลื่อนมาเพ่งกรรมฐานของเราเนี่ย อันนี้ต้องรู้ทัน ไม่งั้นนะ พอเคลื่อนมาเพ่งตัวเนี้ย ไม่รู้ เราสนใจเฉพาะ หลงแล้วรู้ แต่ตอนที่เราเดิน หรือเราทำกรรมฐาน แล้วเคลื่อนมาเพ่งกรรมฐาน เราไม่เห็น" --อ.ประสาน พุทธกุลสมศิริ วัดพระธาตุโกฏิแก้ว จ.เชียงราย วันที่ 22 กรกฎาคม 2560

"ครูบาอาจารย์ก็สอนอยู่เรื่อยๆ ว่า บางทีเราไปนึกถึงเรื่องเก่าที่เคยทำพลาด จิตก็ขึ้นวิถีจิตเดิมที่เคยทำ เหมือนทำ กระทำกรรมซ้ำสองอีก ไม่ดีเลย มันพลาดแล้วก็พลาดเลย เริ่มต้นใหม่ นับหนึ่งใหม่ ภาวนาก็เหมือนกัน รู้สึกตัว แล้วเผลอไปยาว รู้สึกตัวใหม่ ก็เริ่มนับหนึ่งใหม่" --หมอเกิ้น สวนโยคะธรรม จ.ประจวบคีรีขันธ์ วันที่ ๘ กรกฎาคม ๒๕๖๐

"การภาวนาทำไปเพื่อให้ใจมันพ้นทุกข์ ใจมันจะพ้นทุกข์ได้ ก็คือจิตที่เข้าถึงพระนิพพาน พระนิพพานก็เป็นสันติลักษณะ มีลักษณะเป็นความสุขอย่างยิ่ง สงบร่มเย็น ไร้กิเลส ไร้เครื่องเสียดแทง" --พระอาจารย์อ๊า คอร์สรินรสธรรม วันที่ ๒๓ มิถุนายน ๒๕๖๐

"การภาวนานะ จะเก่ง ต้องกลมกลืนในชีวิตประจำวันให้ได้ ยืน เดิน นั่ง นอน กิน ดื่ม ทำ พูด คิด มีสติ รู้สึกตัว" --อ.ประสาน พุทธกุลสมศิริ คอร์สจีน วันที่ ๑๓ มิถุนายน ๒๕๖๐