"เราฟังมาแล้ว จิตไหลไปรู้ จิตเคลื่อนไปรู้ มันรู้ไปไหน มันไหลไปไหน มันไหลไปทางตา หู จมูก ลิ้น กาย และใจ เพราะฉะนั้น พวกเรา นักปฏิบัติ คำนี้หลอกหลอนเรา ว่าเราต้องทำอะไรขึ้นมาซักอย่างซึ่งไม่ปกติ ไม่ธรรมดา เรารู้แล้ว ว่าธรรมชาติของจิตมันไหลอย่างนี้ แต่พอเราลงมือนั่งสมาธิทำยังไง ต้องสงบ นึกออกไหม เรารู้ ว่าจิตมันต้องไหลไปทางตา หู จมูก ลิ้นกายใจ ฟังมาตั้งเยอะแล้ว อายตนะหก แต่พอลงมือปฏิบัติทำยังไง ต้องสงบ ต้องไม่ฟุ้งซ่าน" --คุณมาลี ปาละวงศ์ คอร์สการเจริญสติในชีวิตประจำวัน เชียงราย ๙ พฤษภาคม ๒๕๖๒

"ถ้าเรามีสติที่ถูกต้อง จิตมันเห็นสภาวะ มันเดินปัญญาของมันเอง ปัญญาเราไม่ได้ทำมันขึ้นมา ถ้าเราคิดจะทำปัญญา หมายความว่าเรามีความโลภที่จะทำ เมื่อมีความโลภ มีความอยาก เมื่อนั้นเราไม่ได้เดินปัญญา เพราะฉะนั้นเรารู้ทันไปด้วยความเป็นกลาง เมื่อรู้ทันความเป็นกลางแล้ว เห็นสภาวะตามความเป็นจริงแล้ว เมื่อนั้นมันจะแสดงไตรลักษณ์ให้เราเห็น เมื่อนั้นแหละมันเดินปัญญาของมันเอง จิตที่มันเห็นสภาวะนั่นคือจิตที่เดินปัญญา" --คุณซอง ณพัทธ์พล คุณาธนะเศรษฐ์ คอร์สเรียนรู้ตัวเองในขั้นพื้นฐาน หนองคาย ๒๘ กันยายน ๒๕๖๒

"คิดพุทโธแล้วรู้ทันจิต ตรงนี้คือการพัฒนาจิตใจ จากจิตที่ไม่มีคุณภาพ จะค่อยๆ มีคุณภาพมากขึ้น คือจะอยู่กับเนื้อกับตัวมากขึ้น ไม่งั้นก็เร่ร่อนไปเรื่อยๆ ไปรู้แต่เรื่องข้างนอก ไม่ได้สร้างประโยชน์ให้กับตัวเอง มีแต่ทำให้เกิดกิเลส แล้วกิเลสก็เข้ามาครอบงำใจ ให้ไปทำกรรมชั่วหยาบเพิ่มขึ้น พอกลับมารู้เนื้อรู้ตัว มีอะไรเกิดขึ้นในใจ มีกิเลสเกิดขึ้น มันรู้ทัน กิเลสก็ครอบงำใจไม่ได้ อันแรกที่ได้คือ รักษาศีลได้อย่างอัตโนมัติ" --คุณนิติยา เพ็ชรไพบูลย์ คอร์สเรียนรู้ตัวเองในขั้นพื้นฐาน หนองคาย ๒๘ กันยายน ๒๕๖๒

"อยู่ที่เราภาวนาเอาจริงเอาจังแค่ไหน ถ้าเราเอาจริง เราก็ได้ของจริง เอาจริงเอาจังในที่นี้ ไม่ได้หมายความว่ายิ่งอยากจะได้ดูเยอะนะ แต่ว่าคอยตามดูเรื่อยๆ ไม่ปล่อยให้ตัวเองว่าง ให้ตัวเองหลงไป" --คุณซอง ณพัทธ์พล คุณาธนะเศรษฐ์ คอร์สเรียนรู้ตัวเองในขั้นพื้นฐาน หนองคาย ๒๗ กันยายน ๒๕๖๒

"ฟังเยอะไม่ได้ทำให้เข้าใจ สิ่งที่ฟังเป็นปัญญาของพระพุทธเจ้า ปัญญาของพ่อแม่ครูอาจารย์ แต่เมื่อเข้าใจหลักแล้ว เราต้องปฏิบัติเอาเอง ให้เห็นของจริงในกายในใจเรา เห็นการเคลื่อนไหว การเปลี่ยนแปลงของร่างกาย ของจิตใจ ซึ่งมันเคลื่อนไหวและเปลี่ยนแปลงตลอดเวลา เมื่อไหร่ที่เห็นความจริงตรงนี้มากเข้า มันจะกลายเป็นปัญญาตัวเอง มันเป็นปัญญาที่เกิดขึ้นจากการที่จิตเห็นความจริง จนมันประจักษ์ต่อความจริง มันไม่ได้คิด" --คุณนิติยา เพ็ชรไพบูลย์ คอร์สเรียนรู้ตัวเองในขั้นพื้นฐาน หนองคาย ๒๗ กันยายน ๒๕๖๒

"นักภาวนารู้ลงปัจจุบันแล้วจะไม่พลาด ในชีวิตทุกวันนี้เราวุ่นวายกับสิ่งที่เกิดไปแล้ว แล้วก็กังวลสิ่งที่ยังไม่มา สิ่งที่เราพลาดคือปัจจุบันขณะ" --คุณมาลี ปาละวงศ์ มสธ. ๒๒ กันยายน ๒๕๖๒

"ถ้าเราสามารถรู้สึกตัวอยู่กับปัจจุบัน มีสติอยู่กับเนื้อกับตัวก่อน สามารถเห็นการเปลี่ยนแปลงของร่างกายจิตใจ เมื่อเรามีสติอยู่บ่อยๆ แล้ว เราก็สามารถพัฒนาเป็นปัญญาได้ ปัญญาที่จะเห็น ก็จะเห็นแค่ว่า ไม่ว่าจะเป็นความสุข ความทุกข์ ความเฉยๆ ที่เกิดขึ้น มันสามารถเกิดขึ้นแล้วก็หายไป เดี๋ยวก็สุข เดี๋ยวก็ทุกข์ เดี๋ยวก็เฉยๆ หมุนเวียนเปลี่ยนไปเรื่อยๆ เดี๋ยวก็จะเห็นร่างกายหายใจเข้า หายใจออก หมุนเวียนเปลี่ยนไปเรื่อยๆ เดี๋ยวก็จะเห็นจิตมีความยินดี มียินร้าย มีความโกรธ มีความโลภ มีความเผลอไป ถ้าเราเห็นได้บ่อยๆ ด้วยใจที่สบายๆ ด้วยจิตที่ตั้งมั่น มีการแยกกันระหว่างกายกับใจ ต่อไปปัญญาก็จะค่อยๆ เกิดขึ้น ปัญญาเห็นความเปลี่ยนแปลง เห็นความเกิดขึ้น แล้วก็ตั้งอยู่ ดับไปของสภาวะทั้งหลาย" --คุณวรรณพ จันทร์สว่าง บ้านจิตสบาย ๑๔ กันยายน ๒๕๖๒

"จากการที่เราฝึก มันจะค่อยๆ เรียนรู้ ศีล สมาธิ ปัญญา จะค่อยๆ สมดุลกันมากขึ้น ถ้าสติอ่อน เราไม่ได้ทำให้สมาธิลดลง แต่เราเพิ่มสติให้มากขึ้น มันไม่ค่อยเดินปัญญา เราก็เดินปัญญามากขึ้น มันจะค่อยๆ ขึ้นเสมอกันไปเรื่อยๆ จนกระทั่งมันเต็ม เต็มของมันเอง เราไม่รู้ว่าเมื่อไหร่มันจะเต็ม ตรงนี้แหละ ที่เราต้องสม่ำเสมอ และต่อเนื่อง" --คุณนิติยา เพ็ชรไพบูลย์ คอร์สค่ายธรรมเข้าพรรษา ๑๓ กันยายน ๒๕๖๒

"ความคิดของเรา ตัวร้ายเลย ตัวทำร้าย ตัวพาเราไปทำโน่น ทำนี่ ตัวนี้ล่ะ พอเราดูตัวนี้ เราจะเจริญขึ้นไปเรื่อยๆ ถ้าคนที่เต็มใจจะขูดกิเลสตัวเอง แล้วเราดู แล้วเราจะรู้สึก เราไม่ยอม กิเลสเรามันท่วมอกไปหมดเลย มีแต่กิเลสทั้งนั้น แต่ทุกครั้งที่เราเห็น ใจเราเจริญขึ้นเรื่อยๆ" --คุณซอง ณพัทธ์พล คุณาธนะเศรษฐ์ คอร์สค่ายธรรมเข้าพรรษา ๑๓ กันยายน ๒๕๖๒

"เราให้จิตนี้ทำงานวิจัย เห็นสภาวะที่เปลี่ยนไปเรื่อยๆ ทำงานวิจัยไปเรื่อยๆ เก็บข้อมูลไปเรื่อยๆ เก็บข้อมูลพอ จิตเขาจะสรุปความรู้ แล้วตอนนั้น อริยมรรคถึงจะเกิด แต่ขั้นตอนนี้ต้องใช้เวลา ต้องใช้ความอดทน เราเกิด ตาย มานับภพนับชาติไม่ถ้วน ไม่รู้เท่าไหร่แล้ว การที่จะเปลี่ยนจากความเห็นผิด มาเป็นเห็นถูก ต้องสะสมข้อมูลให้พอ มาถึงจุดนี้ มีธรรมะตัวหนึ่งที่เราต้องใช้ คือความอดทน มันแทบจะเรียกว่า เราต้องภาวนากันทั้งชีวิตเลย" --คุณแม่ชีอรนุช คอร์สค่ายธรรมเข้าพรรษา ๑๓ กันยายน ๒๕๖๒

"ทุกวันในชีวิตประจำวัน มีอะไรมากระทบหกช่องทางให้มีสติเนืองๆ อยู่กับกรรมฐาน อยู่กับคำบริกรรมของเราไป อยู่กับกรรมฐานบางคนดูกายก็รู้ ดูกายไป ดูลมหายใจก็ได้ ตอนที่ไม่ได้ทำงานหรือตอนหลับ แทนที่จะปล่อยให้มันฟุ่งซ่านไป เราก็รู้เนื้อรู้ตัวอย่างนี้ทั้งวัน ดูกายดูใจทำงาน ถ้าเราทำในรูปแบบ เราเห็นสภาวะทางร่างกายทางจิตใจอยู่เนืองๆ เราเห็นจิตที่เคลื่อยบ่อยๆ เห็นสภาวะตรงตามความเป็นจริง มันจะเกิดจิตตั้งมั่นขึ้นมา และจิตตั้งมั่นนั้นคือจิตที่เรียกว่า สัมมาสมาธิ จิตตั้งมั่น รู้เนื้อรู้ตัวนี้คืออันเดียวกัน" --คุณนิติยา เพ็ชรไพบูลย์ คอร์สค่ายธรรมเข้าพรรษา ๑๒ กันยายน ๒๕๖๒

"รักษาศีลได้แล้ว ฝึกสติเอา ดูอะไรไม่ได้ ก็ดูร่างกายทำงานไป จิตใจเราดูได้ เราก็ดูไป ความสุข ความทุกข์ ความเฉยๆ เราดูได้ เราดูไป หรือว่ากิเลสอะไรมันเกิดขึ้นมา เราก็คอยรู้ทันไป เรารู้ไป เริ่มแรกเราเรียกให้สติมันเกิด เราอย่าไปดูถูกว่า ฝึกกรรมฐาน เราฝึกแค่นี้หรอ แต่จริงๆ ฝึกแค่นี้แหละ ถ้าเราฝึกได้ มันพัฒนาต่อ มันไปได้เอง แต่ถ้ามันฝึกไม่ได้ มันพัฒนาต่อไม่ได้" --พระอาจารย์สมชาย กิตฺติญาโณ คอร์สค่ายธรรมเข้าพรรษา ๑๒ กันยายน ๒๕๖๒

"ตั้งใจจะรักษาศีล พอทำไปเรื่อยๆ ใจก็คุ้นเคยกับการมีศีล ต่อไปนอกจากใจที่เป็นปกติดีแล้ว มันจะเป็นบารมีของเรา รักษาไปเรื่อยๆ พอใจเราเป็นปกติเรามีบารมี เรานึกถึงศีลทีไร เราจะมีความอุ่นใจ สมาธิจะเกิดได้ง่าย นี่เป็นวิธีเล็กๆ ง่ายๆ พอเรารักษาหรือทำข้อวัตรอะไรที่ทำไว้นานๆ สักสามสี่เดือน แล้วย้อนนึกถึงทีไร เราจะรู้สึกมันเป็นกำลังของจิตอย่างหนึ่งที่เราสามารถทำได้ ตรงนี้เรียกว่าบารมี พอเราภาวนาไปเรื่อยๆ บารมีมันเป็นกำลังของจิตที่ทำให้เรามีสมาธิ แล้วต่อยอดในการเดินปัญญาเป็นลำดับ" --คุณซอง ณพัทธ์พล คุณาธนะเศรษฐ์ คอร์สค่ายธรรมเข้าพรรษา ๑๒ กันยายน ๒๕๖๒

"ถ้าจิตมันมีปัญญาพอ มันทวนมาดูเลยว่าจิตที่มันเกิดแล้วดับ จิตที่มันไหลเกิดแล้วดับไป ไม่มีตัวตนแทรกอยู่ กระทั่งจิตผู้รู้เกิดมาแล้วมันก็ดับไปไม่มีตัวตนแทรกอยู่ ถ้าจิตผู้รู้มันเป็นตัวตน หรือว่าจิตที่มันไหลไปมันเป็นตัวตน มันต้องบังคับได้ สั่งมันได้ แต่นี้บังคับไม่ได้ สั่งก็ไม่ได้ ถ้าเรียนมาถึงตรงนี้จะเห็นว่าจิตเกิดแล้วดับ ไม่มีตัวตนแทรกอยู่ตรงไหนเลย ตัวนี้เรียกว่าตีศัตรูเข้ามาถึงตัวจิตแล้ว ถ้ามีปัญญาเพียงพอมันย้อนกลับทวนมาดูว่าที่จิตก็ไม่มีตัวเรา จะเกิดอริยมรรคได้" --พระอาจารย์สมชาย กิตฺติญาโณ คอร์สกลุ่มธรรมทาน ๖ กันยายน ๒๕๖๒

"รู้ซื่อๆ รู้ง่ายๆ เส้นนี้ผิดหมดแหละ อย่าตกใจ แต่เราต้องรู้ว่าผิดตรงไหน ทันทีที่เรารู้ว่าผิดตรงไหน เราจะรู้ว่าที่ถูกมันเป็นยังไง เราเรียนรู้สิ่งที่ผิด เราไม่ได้ทำสิ่งที่ถูกขึ้นมา พอคุณรู้ว่าผิดยังไง มันจะรู้ว่าถูกคืออะไร แต่ทุกวันนี้ เราพยายามจะทำสิ่งที่ถูกขึ้นมา มันผิดตรงที่เราทำนี่แหละ และเราก็อยากได้เร็วๆ แต่ข้อเท็จจริงเราไปทำให้มันช้า เพราะเราทำขึ้นมาทั้งหมด แต่เรารู้แค่ว่าทำ ไม่ได้ห้ามทำ มันไม่มีใครไม่ทำหรอก มันอดทำไม่ได้" --คุณมาลี ปาละวงศ์ บ้านจิตสบาย ๔ สิงหาคม ๒๕๖๒

"นักภาวนา อย่าลืม ถ้ารู้ลงปัจจุบันจะไม่พลาด สิ่งที่เราพลาดคือเราไม่รู้ลงปัจจุบัน เราจะไปเอาอดีตที่แก้ไขไม่ได้ จะไปเอาอนาคตที่เราก็คาดหวังไม่ได้จริง สุดท้ายเราได้ทุกข์มา" --คุณมาลี ปาละวงศ์ บ้านจิตสบาย ๔ สิงหาคม ๒๕๖๒

"สิ่งที่เราจะพัฒนาตัวเองได้ เราต้องดูตัวเองให้ออก หลวงพ่อจะสอนให้นักภาวนาสามารถที่จะดูได้ด้วยตัวเอง ช่วยตัวเองได้ ที่เราเรียกว่า โยนิโสมนสิการ เพราะถ้าเรายังเที่ยวไปถามใคร ไม่มีใครรู้เท่ากับตัวเราหรอก" --คุณมาลี ปาละวงศ์ บ้านจิตสบาย ๔ สิงหาคม ๒๕๖๒

"การปฏิบัติต้องทำเอง ต้องสร้างความสม่ำเสมอ อันนี้สำคัญมาก ทำทุกวันห้ามขาด ทำเวลาเดิมซ้ำๆ ให้เกิดความเคยชิน ชินเมื่อไรก็เกิดเป็นนิสัย นี้ก็ไม่ยากแล้ว ถ้าทำบ้างไม่ทำบ้างสุดท้ายก็เลิก มันจะมีลำบากช่วงแรกนิดเดียว ทำแล้วยังไม่เห็นผลก็ต้องหาวิธีที่ง่ายที่สุด ที่ทำแล้วไม่ซับซ้อนและเห็นผลเร็ว จะได้เกิดกำลังใจ" --คุณหมอณัฏฐ์ คอร์สสัมมาสติสัมมาสมาธิในภาคการปฏิบัติ๒ โดยบ้านสติและกองบุญอธิจิตฺต โพธิ ๒๕ สิงหาคม ๒๕๖๒

"จิตถึงฐาน หน้าตาเป็นยังไง มันก็เหมือนความหวาน ความเค็ม อธิบายได้ไหม เมื่อถึงเวลาก็รู้เอง อธิบายเทียบเคียงได้ว่า มันมีความชัด มีความตั้งมั่น มีภาวะรู้เด่นขึ้นมา ตั้งมั่นถึงกายถึงใจชัดโดยไม่ใช่เพ่ง ไม่ต้องรักษา ธาตุรู้มันเด่นขึ้นมา เป็นอัตโนมัติ หมดเหตุก็ดับไป มันไม่ใช่ดวงเดียว แต่เกิดดับอยู่ที่เดียว กำลังสมาธิมันหนุนให้ต่อเนื่อง เกิดดับอยู่ที่เก่า อยู่ที่ฐาน" --คุณหมอณัฏฐ์ คอร์สสัมมาสติสัมมาสมาธิในภาคการปฏิบัติ๒ โดยบ้านสติและกองบุญอธิจิตฺต โพธิ ๒๔ สิงหาคม ๒๕๖๒

"ความชำนาญเกิดขึ้น ความรู้สึกหัดรู้สึกก็จะแก่กล้าขึ้นเรื่อยๆ สุดท้ายจิตถูกสอนให้สักแต่ว่ารู้เป็น สักแต่ว่ารู้สึกเป็น สุดท้ายจิตมีธรรมชาติของการถูกสอน สุดท้ายเมื่อสอนแล้วมันทำเอง พอทำเอง ความรู้สึกของจริงก็ออกมา เค้าเรียกว่า Automatic ตอนนั้น สมาธิที่เกิดขึ้นเป็นขณะจะเกิดขึ้นทันที รู้ชัดขึ้นมา" --คุณหมอณัฏฐ์ คอร์สสัมมาสติสัมมาสมาธิในภาคการปฏิบัติ๒ โดยบ้านสติและกองบุญอธิจิตฺต โพธิ ๒๔ สิงหาคม ๒๕๖๒

"วิปัสสนายานิกเป็นอย่างนี้ จะเห็นสภาวะไม่ค่อยชัด บางทีผลลัพธ์เปลี่ยนไปแล้ว แต่มองไม่เห็น มันต้องทำเยอะๆ เพราะกำลังมันน้อย กำลังสมาธิมันเหมือนแว่นขยาย ทำให้เห็นสภาวะชัด ตัวภาวะเกิดดับของรูปนาม มีสมาธิเป็นตัวสำคัญ จะทำให้เห็นช่องว่างคั่น เห็นภวังคจิตที่มันขาด แล้วเกิดจิตดวงใหม่ขึ้นมา ถ้ากำลังน้อย มันจะเห็นว่าตัวนี้หายไป แล้วมีตัวนี้ แต่ตรงกลางตรงที่มันเป็น เหมือนหายไปเลย วู๊บ! มันขาดดับ แล้วตัวใหม่เกิดขึ้น มันมองไม่ค่อยเห็น เพราะว่ากำลังมันน้อย แต่ทำบ่อยๆ ก็เห็น ไม่ใช่ไม่เห็นนะ แต่ต้องเติมไปอีก" --คุณหมอณัฏฐ์ คอร์สสัมมาสติสัมมาสมาธิในภาคการปฏิบัติ๒ โดยบ้านสติและกองบุญอธิจิตฺต โพธิ ๒๓ สิงหาคม ๒๕๖๒

"บริกรรมแล้วรู้เผลอ เพ่งก็รู้ เผลอก็รู้ ถ้าวันไหนฟุ้งซ่าน ก็จะเผลอมากกว่าเพ่ง ถ้าวันไหนไม่ค่อยฟุ้ง ก็จะเพ่งมากกว่าเผลอ ก็รู้ไปหมดนั่นแหละ" --คุณหมอณัฏฐ์ คอร์สสัมมาสติสัมมาสมาธิในภาคการปฏิบัติ๒ โดยบ้านสติและกองบุญอธิจิตฺต โพธิ ๒๓ สิงหาคม ๒๕๖๒

"เราฝึกดูกายดูใจไปเรื่อยๆ แปรงฟันก็ทำได้ ก่อนนอนแทนที่จะคิดนู่นคิดนี่ เราก็มารู้สึกไป บริกรรมไป หรือดูลมไป จิตเผลอรู้ ถ้ามันเคยชิน พอหลับตาจะนอนมันก็ย้อนมาดู จิตมันระลึกได้ว่าต้องมาดู เพราะมีความเคยชิน เพราะฉะนั้นต้องสร้างความเคยชิน สร้างนิสัยใหม่ ถึงเวลาจิตจะรู้ว่างานตรงนี้ต้องทำ งานตัวนี้ต้องทำก่อน พอว่างปุ๊บก็ทำ พอทำแล้วการภาวนาก็เจริญขึ้นๆ" --คุณหมอณัฏฐ์ คอร์สสัมมาสติสัมมาสมาธิในภาคการปฏิบัติ๒ โดยบ้านสติและกองบุญอธิจิตฺต โพธิ ๒๒ สิงหาคม ๒๕๖๒

"ธรรมชาติของใจฝึกได้สอนได้ แต่อย่าไปบังคับ บังคับไม่ได้ เช่นเราขยับมือแล้วหยุด เรารู้ว่าไหวแล้วก็หยุด เรารู้ได้เลยโดยไม่ต้องเอาใจลงไปดู รู้ได้เลย รู้ทันที มันไม่ต้องไปรู้ว่านั่นเป็นมือ รู้แค่ว่ามีสิ่งหนึ่งเคลื่อนไหวแล้วหยุด ไม่ต้องหารายละเอียด เราต้องการหัดวางใจประมาณนั้น เรียกว่าหัดรู้สึก รู้ด้วยใจ พอหัดรู้สึกบ่อยๆ ใจถูกสอนให้หัดรู้สึก ใจจำสิ่งนี้ได้ อีกหน่อยความรู้สึกแท้จริงจะเกิดขึ้น มันรู้สึกเอง และในนี้จะมีสมาธิซ่อนอยู่เรียบร้อยแล้ว นี่คือการเจริญสติ หัดรู้กายรู้ใจทำแบบนี้ หลักการจริงๆ มีแค่นี้ แต่วิธีต่างๆ มันเป็นอุบาย หลักก็คือให้รู้สึก" --คุณหมอณัฏฐ์ คอร์สสัมมาสติสัมมาสมาธิในภาคการปฏิบัติ๒ โดยบ้านสติและกองบุญอธิจิตฺต โพธิ ๒๒ สิงหาคม ๒๕๖๒

"ถ้าจะรักษาศีลให้ดีๆ ที่จริงก็คือให้มีสติ ถ้ามีสติรู้ทันใจเราที่จะทำผิดศีล มันจะไม่ทำ อันนี้เรียกว่า มีอินทรีย์สังวร คือสำรวมตาหูจมูกลิ้นกายใจ เวลามันไปกระทบผัสสะ จิตมันอยากทำบาป หรืออยากทำชั่ว มันมีสติ ความอยากที่จะทำชั่วมันดับไป ใจมันจะเป็นปกติ ถ้าเราฝึกสติได้ ศีลจะอัตโนมัติ   ฝึกศีลจน มีหิริโอตตัปปะ  ใจเราจะรู้สึกว่าเราไม่อยากทำชั่ว   กลัวว่าผลของความชั่วที่ทำจะให้ผล" --พระอาจารย์สมชาย วัดสวนสันติธรรม ๑๘ สิงหาคม ๒๕๖๒

"อย่ากลัวผิด หลวงพ่อสอนบอกว่า ในระหว่างที่เราปฏิบัติไป เราจะเรียนรู้สิ่งที่เราทำผิด พอเราเรียนรู้สิ่งที่เราทำผิด เราถึงจะรู้ว่าถูกเป็นยังไง เพราะสิ่งที่ถูกเราไม่ได้ทำขึ้นมา ถ้าเมื่อไหร่เราทำอันนั้นไม่ถูก" --คุณมาลี ปาละวงศ์ มสธ. ๒๘ กรกฎาคม ๒๕๖๒

"เห็นอะไร เราดูอย่างนั้นเลย เราไม่เจาะจง ว่าจะไปดูตัวนั้น ว่าจะไปดูตัวนี้ แล้วแต่จิตเค้าจะดู อะไรมันเด่นจิตจะดูตัวนั้น เรามีหน้าที่รู้อย่างที่เขาเป็น รู้เท่าที่รู้ได้ รู้ไม่ทันก็ไม่เป็นไร" --คุณมาลี ปาละวงศ์ เส้นทางไปสู่วิปัสสนากรรมฐาน หาดใหญ่ ๑ มิถุนายน ๒๕๖๒

"ถ้าเราเดินวิปัสสนา ไม่มีคำว่า แก้ ไม่มีคำว่า ห้าม ไม่มีคำว่า ต้อง ไม่มีคำว่า เปลี่ยน ไม่มีคำว่า อย่า รู้อย่างที่เขาเป็น เพราะทุกอย่างเป็นไตรลักษณ์ เราภาวนาเพื่อมาเห็นไตรลักษณ์ของกายกับใจ" --คุณมาลี ปาละวงศ์ เส้นทางไปสู่วิปัสสนากรรมฐาน หาดใหญ่ ๑ มิถุนายน ๒๕๖๒

"เมื่อไรที่เรารู้สึกว่ามันยาก ให้รู้ว่าเราทำอะไรผิดอยู่ เพราะพระพุทธเจ้าจะไม่สอนอะไรที่ยากเลย ท่านมีครอบครัว ท่านมีหน้าที่การงานยิ่งใหญ่กว่าเรามากมาย ท่านยังภาวนาได้ กิเลสที่พวกเรามี พระพุทธองค์ก็มีเฉกเช่นเรา เพราะฉะนั้นสิ่งที่ท่านทำ เราทำได้ แต่เราค่อยๆ ศึกษา ค่อยๆ ดู มันยากตรงที่มันทวนกับความรู้สึกของพวกเรา มันยากตรงมันทวนกับสิ่งที่เราคุ้นเคยมา เพราะฉะนั้นเราแค่ดูตรงนี้" --คุณมาลี ปาละวงศ์ เส้นทางไปสู่วิปัสสนากรรมฐาน หาดใหญ่ ๑ มิถุนายน ๒๕๖๒

"พื้นฐานชาวพุทธเราต้องรักษาศีล ๕ ให้บริบูรณ์ เราต้องรักษาศีล ๕ ให้สะอาด ให้ดี จะรักษาศีล ๕ ได้ดี มีธรรมะตัวหนึ่งที่เราต้องคอยใส่ใจ เรียกว่า 'ธรรมโลกบาล' หรือ ธรรมคุ้มครองโลก คือมีหิริกับโอตัปปะ ให้เรามีหิริ ละอายบาป สมมติเราตั้งใจจะไปทำบาป ถ้ามันละอายใจ มันก็จะไม่ทำบาป มีโอตัปปะ คือความเกรงกลัวผลของบาป สมมติเราไปทำบาปไปแล้ว ทำชั่วไปแล้ว ยังไงวันหนึ่งผลของกรรมชั่วต้องกลับมาหาเรา ถ้าเรามีคุณธรรม ๒ ข้อนี้ มันจะทำให้เรารักษาศีลได้ดี ศีลของเราจะสะอาด เราจะไม่ต้องกลัวว่าผลในข้างหน้ามันจะไม่ดี" --พระอาจารย์สมชาย คอร์สชอบธรรม ๒๒ กรกฎาคม ๒๕๖๒

"ส่วนใหญ่ความทุกข์ตามหลังความคิดมา ต้องคิดเรื่องที่ทุกข์ก่อนมันถึงจะทุกข์ ถ้าเราจะสู้กับมัน เราก็ตัดวงจรมันก่อน คือไม่ปล่อยให้มันคิดไปเรื่อยๆ ครูบาอาจารย์บางองค์ท่านใช้วิธีเดินจงกรมสู้เอา ถ้าไม่เลิกคิดเรื่องนี้ก็จะไม่เลิกเดิน ใจต้องเข็มแข็งอย่างนี้ถึงจะสู้ความทุกข์ได้" --คุณแม่ชีอรนุช คอร์สชอบธรรม ๒๑ กรกฎาคม ๒๕๖๒

"ถ้าทั้งวันเราหมั่นย้อนกลับมารู้สึกถึงความมีอยู่ของกายของใจบ่อยๆ แทนที่จะปล่อยให้หลงไปนานๆ ก็คือเพิ่มให้มีสติบ่อยๆ มันจะเอื้อให้ตอนที่ทำในรูปแบบมีสมาธิได้ง่าย มันจะไม่ฟุ้งไปเยอะหรือฟุ้งไปนาน และการที่เรามีสมาธิตอนทำในรูปแบบ มันก็จะเป็นกำลังให้ในชีวิตประจำวันมีสติได้บ่อยขึ้น เราเคล้าเคลียอยู่กับกายกับใจได้บ่อยขึ้น มันช่วยกันทั้งสองฝั่ง ถ้าอย่างใดอย่างหนึ่งขาดไป มันล่ม มันจะค่อยๆ เสื่อมไป เพราะธรรมชาติของโลกมันดึงดูดอยู่แล้ว ใจเราเคยชินและพร้อมที่จะไปกับโลกตลอดอยู่แล้ว" --คุณนิติยา เพ็ชรไพบูลย์ คอร์สชอบธรรม ๒๐ กรกฎาคม ๒๕๖๒

"ถามว่ากรรมฐานอะไรดี วัดผลตัวเองว่า วันหนึ่งทำแล้วเกิดสติแค่ไหน ทำแล้วจิตเราสบายหรือเปล่า ถ้า 'พุทโธ' แล้วรู้สึกว่ายังไม่แน่ใจว่าดีหรือเปล่า ลอง 'พุทโธ' อย่างที่บอกดู 'พุทโธ' ไปเรื่อยๆ แล้วจิตไหลไปแล้วรู้ ไหลไปแล้วรู้ แต่ไม่บังคับไว้ที่ 'พุทโธ' จะทำอะไรก็แล้วแต่ 'พุทโธ' ไป แล้วหลงเมื่อไหร่ก็รู้ เพราะว่าทุกครั้งที่เห็นว่า 'พุทโธ' หาย นี่ก็คือมีสติแล้วหนึ่งครั้ง" --คุณซอง ณพัทธ์พล คุณาธนะเศรษฐ์ คอร์สชอบธรรม ๒๐ กรกฎาคม ๒๕๖๒

"เราภาวนาเราเรียนรู้ตัวเอง เรียนรู้ความชั่วของตัวเองนี่แหละ แล้วเราปลอกลอกกิเลส นั่นน่ะคือดี คือเรามีสติรู้เห็นกิเลสตัวเองมากเท่าไหร่ นั่นคือดี มันคนละเรื่องกับการที่ว่า ภาวนาแล้วดี ถ้าภาวนาแล้วจิตมันดี มีกำลังมาก แล้วจะบรรลุธรรม อันนี้ไม่ใช่ อันนี้เค้าเรียกว่า เราเข้าใจผิด เราไปคิดว่าเดี๋ยวมันจะดีขึ้นไปเรื่อยๆ ต่อไปจะดี เราจะเป็นคนดีขึ้นไปเรื่อยๆ ถึงขั้นนึงเราก็บรรลุธรรม มันไม่ใช่" --คุณซอง ณพัทธ์พล คุณาธนะเศรษฐ์ คอร์สชอบธรรม ๑๙ กรกฎาคม ๒๕๖๒

"ตรงที่เราเห็นจิตที่เคลื่อน ตรงนั้น ขณะนั้น มันเกิดสติขึ้น เพราะมันจำสภาวะของการเคลื่อน หรือการหลงไปได้ และขณะที่เกิดสติตรงนั้น มันเกิดสมาธิขึ้นโดยอัตโนมัติ เพราะทันทีที่รู้ จิตมันก็ไม่เคลื่อน ก็คือตั้งมั่นขึ้นมา เกิดสมาธิที่ถูกต้อง นี่แหละ คือ จิตที่ตั้งมั่น" --คุณนิติยา เพ็ชรไพบูลย์ คอร์สชอบธรรม ๑๙ กรกฎาคม ๒๕๖๒

"สมถะเหมือนราวบันได วิปัสสนามันคือตอนก้าวไป เรามีสมถะ เรามีราว เรามีหลัก มันจะไม่ล้ม แต่เราเจริญวิปัสสนารวดเดียวเป็นไปไม่ได้ มันต้องมีฐานรองรับ ถ้าฐานเราเข้าใจ หลักเราแม่น จะก้าวได้อย่างค่อยเป็นค่อยไป เวลาล้ม ล้มแล้วรู้ว่าหลักมันอยู่ตรงไหน" --คุณมาลี ปาละวงศ์ คอร์สการเจริญสติในภาคปฎิบัติ ภูเก็ต ๘ กรกฎาคม ๒๕๖๒

"พระธรรมคำสั่งสอนคือตัวแทนของพระพุทธเจ้า ถ้าเราค่อยๆ ศึกษาไปเรื่อยๆ แล้วศึกษาเรื่องอะไร? เรื่องทุกข์ การที่เราจะรู้ทุกข์ได้ เราก็ต้องมารู้กายรู้ใจเรา เราถึงจะรู้ว่า ทุกข์มันเป็นอย่างไร ทุกข์มันเป็นอย่างไร ความจริงมันเป็นอย่างไร นั่นคือ วิปัสสนากรรมฐาน ที่เราค่อยๆ ศึกษา เราค่อยๆ ลงมือปฏิบัติ ความรู้ ความเข้าใจ เราจะพัฒนาไปเรื่อยๆ เมื่อเราพัฒนาไปถึงจุดนึง เราจะเห็นถูกต้องตามความเป็นจริงได้ ความเป็นจริงว่า กายนี้เรามีไหม? จิตใจนี้เรามีไหม? เพราะฉะนั้น หัวใจของการปฏิบัติจริงๆ อยู่ในชีวิตประจำวัน" --คุณมาลี ปาละวงศ์ คอร์สการเจริญสติในภาคปฎิบัติ ภูเก็ต ๘ กรกฎาคม ๒๕๖๒

"สัจจะแห่งธรรมะ ถ้าเราเห็นสิ่งใดเกิด สิ่งนั้นมันดับ ถ้าเราเห็นถูกต้องตามปัจจุบันขณะที่มันทำงานอยู่ มันก็จะดับ ถ้าเรารู้ตรงๆ แล้วมันไม่ดับ สภาวะนั้นคือสงสัย ทำไมมันไม่ดับ อยากให้มันดับ ทำไมมันไม่ดับ สงสัย มันก็จะเกิดสภาวะต่างๆ ที่สามารถเห็นได้ต่อ แต่ถ้าเราเห็นอย่างนี้ปุ๊บเราแก้ สภาวะนี้จะค้างอยู่ นั่งสมาธิทีไรก็มาค้างอยู่ตรงนี้ มันค้างอยู่มันไม่หายไป เพราะเราไม่รู้ปัจจุบันขณะที่มันเป็น" --คุณมาลี ปาละวงศ์ คอร์สการเจริญสติในภาคปฎิบัติ ภูเก็ต ๗ กรกฎาคม ๒๕๖๒

"เวลาเรานั่งสมาธิ ถ้ามันนิ่งให้รู้ทันว่านิ่ง รู้ทันความนิ่งตรงนั้น รู้ทันไปเลย รู้อย่างที่มันเป็น พอเรารู้ทันอย่างที่มันเป็น เดี๋ยวจิตมันจะทำงานต่อ ให้เราดูไปอีก เช่น ถ้าเราเห็นว่ามันเต้น ถ้าเราสงสัย สภาวะนี้สงสัย เรารู้ทันความสงสัยนั้น จิตมันก็จะทำงานต่อ" --คุณมาลี ปาละวงศ์ คอร์สการเจริญสติในภาคปฎิบัติ ภูเก็ต ๗ กรกฎาคม ๒๕๖๒

"ไม่ต้องท้อ มันเป็นไตรลักษณ์ ไม่ต้องกลัว ยังไงจิตก็เป็นไตรลักษณ์ เพ่งก็เป็นไตรลักษณ์ รู้สึกตัวก็เป็นไตรลักษณ์ เราจะภาวนาจนเราไม่รู้ว่าจะเอาอะไร เพราะทุกอย่างมันเกิดแล้วก็ดับ ทุกอย่างเกิดแล้วก็ไป ไม่อยู่ซักอัน แล้วเราจะรู้เลย มันก็แค่นั้น เวลามันมาเนี่ยความรู้สึกตัวมันเกิดขึ้น เรารู้เนื้อรู้ตัวได้ ต่อไปเราจะไม่ได้อินแล้วนะ เราก็รู้สึก เออใช่ มันมา วันนึงเรารู้สึกว่าไม่รู้ตัวเลยวันนี้ทั้งวันเลย ทันทีที่รู้ตัวว่าไม่รู้ตัวปุ๊บ มันรู้ตัวเลย มันจะเป็นอย่างนั้นนะคะ จนกระทั่งจิตมันเป็นกลาง มันเป็นกลางตอนที่เรารู้ว่ามันไม่เป็นกลาง" --คุณมาลี ปาละวงศ์ คอร์สการเจริญสติในภาคปฎิบัติ ภูเก็ต ๗ กรกฎาคม ๒๕๖๒

"เมื่อไรเรามีสติ ฝึกจนกระทั่งมีสติ รู้กาย รู้ใจ ตามความเป็นจริง ด้วยจิตที่ตั้งมั่นและเป็นกลาง เราจะไม่รู้สึกกับสภาวะที่ว่า จะต้องไม่เอาอันนึง แล้วก็เอาอันนึง เราจะรู้สึกว่าทุกสภาวะเท่ากันด้วยไตรลักษณ์ ไม่ว่าจิตขณะที่เรานั่งสมาธิวันนี้ นั่งแล้วรู้ตื่นเบิกบานดี มันเกิดแล้วมันก็ดับ วันนี้นั่งแล้วฟุ้งซ่านเป็นไง ฟุ้งซ่านเที่ยงมั้ย ก็ไม่เที่ยง มันเกิดแล้วมันก็ดับ แต่จิตอันนี้มันต้องดูจริงๆ ดูของจริงๆ ดูไปเรื่อยๆ วันแล้ววันเล่า วันแล้ววันเล่า จนกระทั่งจิตนี้มันพอ มันเข้าใจ คำว่าพอตรงนี้ไม่พอด้วย มันต้องพอด้วยสมาธิที่มีความตั้งมั่น มันถึงจะเข้าใจ" --คุณมาลี ปาละวงศ์ คอร์สการเจริญสติในภาคปฎิบัติ ภูเก็ต ๗ กรกฎาคม ๒๕๖๒

"เวลาเราเริ่มนั่งสมาธิให้รู้สึกตัวสบายๆ ก่อน โน้มน้อมถึงความสุขนิดหนึ่ง แล้วค่อยลงไปเห็นการหายใจของร่างกาย เห็นว่าร่างกายนี้หายใจเข้า ร่างกายนี้หายใจออก เราฝึกเห็นจิตไหลจิตเคลื่อน เคลื่อนไปอยู่กับความสงบก็รู้ เคลื่อนไปนิ่งๆ ก็รู้ พอดูไปสักพักเราก็เห็นเดี๋ยวจิตก็สงบ เดี๋ยวจิตก็นิ่ง เดี๋ยวจิตก็ฟุ้ง เดี๋ยวจิตก็กลับมาดูร่างกาย แล้วแต่ว่าจิตจะเดินแบบไหน เรามีหน้าที่รู้อย่างที่เขาเป็น แล้วเราจะพบความจริง จิตที่ไหลมันไหลเอง จิตที่สงบมันก็สงบเอง จิตที่ไหลไปมันบังคับให้ไม่ไหลก็ไม่ได้ จิตที่ไม่สงบเราอยากให้เขาสงบ เราก็บังคับให้เขาสงบไม่ได้ แล้วจิตที่ไหล ไหลแล้วก็ดับ จิตที่รู้สึกตัว รู้สึกตัวได้แป๊บหนึ่งก็หายไป เราก็เห็นแค่ว่ามีสิ่งใดเกิดสิ่งนั้นดับ สิ่งที่มันเกิด สิ่งนั้นมันดับ มันเกิดเองและมันก็ดับเอง นี่คือปัญญาขั้นต้นที่เราจะเห็นได้ที่เรียกว่าพระโสดาบัน" --คุณมาลี ปาละวงศ์ คอร์สการเจริญสติในภาคปฎิบัติ ภูเก็ต ๖ กรกฎาคม ๒๕๖๒

"ทุกครั้งที่เห็นว่าจิตไหล เราได้คะแนนหนึ่งคะแนน เพราะมีสติเกิดขึ้นเรียบร้อย มีสมาธิที่ประกอบด้วยความตั้งมั่นเกิดขึ้นเรียบร้อย แต่ถ้ามันไหลแล้วไม่ให้มันไหล ไปดึงมันกลับมา เราบังคับละ บังคับเพราะอะไร? อยากได้ความสงบ อันนี้ไม่ใช่ทางที่เราจะเดินไป ไม่ใช่การฝึกสมาธิที่ประกอบด้วยความตั้งมั่น บนตั้งมั่นมีความสงบ แต่มันสงบทีละขณะ เดี๋ยวมันก็ไหล เดี๋ยวมันก็มาพัก เดี๋ยวมันก็มาสงบใหม่ แล้วเราจะเห็นอะไร? ความสงบมันสงบเอง จิตที่ไหลมันก็ไหลเอง เราไม่อยากให้มันไหลเราห้ามได้ไหม เราห้ามไม่ได้ เราจะเห็นไตรลักษณ์" --คุณมาลี ปาละวงศ์ คอร์สการเจริญสติในภาคปฎิบัติ ภูเก็ต ๖ กรกฎาคม ๒๕๖๒

"เราเริ่มต้นนั่งสมาธิจากการลืมตาก่อน ถ้าจิตเดินถูก สมาธิเดินถูก เวลาเริ่มสงบตาจะหลับเอง โดยที่เราไม่ต้องเริ่มจากการหลับตา เพราะถ้าไม่อย่างนั้น เราไม่เข้าใจ พอหลับตาปุ๊บ ถ้ามันไม่เผลอเยิ้มไปเลย ก็จะบังคับ เรานั่งให้สบายก่อน นั่งสบายไม่ต้องหลับตา พอจิตค่อยๆ ปราณีต ค่อยๆ ละเอียดขึ้น ตาก็ค่อยๆ หลับ แต่หลับแบบรู้เนื้อรู้ตัว จะสงบแบบรู้เนื้อรู้ตัว สงบแบบมีความตั้งมั่น ไม่ใช่สงบไปนิ่งๆ เฉยๆ" --คุณมาลี ปาละวงศ์ คอร์สการเจริญสติในภาคปฎิบัติ ภูเก็ต ๖ กรกฎาคม ๒๕๖๒

"เราค่อยๆ ดู ดูสบายๆ ไม่ต้องรีบ ไม่ต้องแก้ เราภาวนาเรามีแต่คำว่า สบายๆ เราไม่เครียดๆ แต่ค่อยๆ ทำ สะสมทีละเล็กละน้อยไป" --คุณมาลี ปาละวงศ์ คอร์สการเจริญสติในภาคปฎิบัติ ภูเก็ต ๖ กรกฎาคม ๒๕๖๒

"เวลาที่เราเป็นนักภาวนา เราเหมือนนักเดินทาง ถ้าเราไม่ภาวนา คนในโลกใบนี้ก็เหมือนนักเดินทางเหมือนกัน แต่วนอยู่ในสังสารวัฎนี้แหละ เวียนตาย เวียนเกิดไปเรื่อยๆ เวียนทุกข์ เวียนสุข ตอนที่สุขเราเข้าใจว่า มันไม่ทุกข์ ข้อเท็จจริง มันทุกข์น้อย มันไม่ใช่ไม่ทุกข์ ถ้าเราดูเป็น เราเข้าใจเป็น วันนึงร่างกายเราทุกข์ตลอดเวลา" --คุณมาลี ปาละวงศ์ คอร์สการเจริญสติในภาคปฎิบัติ ภูเก็ต ๖ กรกฎาคม ๒๕๖๒

"ปัจจุบันขณะเป็นไงรู้อย่างนั้น กังวลแล้วรู้ว่ากังวล ไม่งั้นเราจะสับสนหมดเลย แล้วเราไม่รู้จะปฎิบัติยังไง เห็นมั้ยว่าจิตตอนนี้มันงงๆ งงรู้ว่างงตรงๆ เลย" --คุณมาลี ปาละวงศ์ คอร์สการเจริญสติในภาคปฎิบัติ ภูเก็ต ๕ กรกฎาคม ๒๕๖๒

"การภาวนาไม่ยาก ถ้าใครรู้สึกยากให้รู้เลยว่ายังมีการทำอะไรอยู่สักอย่าง ปกตินักภาวนายังไงก็อดบังคับไม่ได้ แต่แค่รู้ทันอย่างที่เป็น แค่รู้ว่าบังคับ เพราะข้อเท็จจริงมันแก้ไม่ได้ เราแค่เรียนรู้จิตใจว่า แค่บังคับอยู่ การภาวนาเป็นเรื่องของจิตใจ ไม่ใช่ทฤษฎี สิ่งที่ยากที่สุดของนักภาวนา จากประสบการณ์ ไม่ใช่การเพ่ง เป็นความเข้าใจ" --คุณมาลี ปาละวงศ์ คอร์สการเจริญสติในภาคปฎิบัติ ภูเก็ต ๕ กรกฎาคม ๒๕๖๒

"เราทำในรูปแบบ สงบก็ช่างไม่สงบก็ช่าง เราก็ทำ เพราะเราจะมาเห็นว่าวันนี้สงบ พรุ่งนี้ฟุ่งซ่าน ฟุ่งซ่านมันก็สงบอีก เราจะเห็นสงบก็บังคับไม่ได้ ให้มันอยู่ต่อก็ไม่ได้ จะให้มันดีเหมือนเมื่อวานก็บังคับไม่ได้" --คุณมาลี ปาละวงศ์ คอร์สการเจริญสติในภาคปฎิบัติ ภูเก็ต ๕ กรกฎาคม ๒๕๖๒

"เราไม่ชอบสภาวะแน่นๆ อึดอัด พอเราไม่ชอบ เราพยายามที่จะกำจัดสภาวะนี้ออกไป ข้อเท็จจริงคือเรากำจัดไม่ได้ เราแค่รู้ รู้ตรงๆ ว่าเราไม่ชอบ จิตจะเดินหน้าต่อไปเรื่อยๆ ตามสภาวะที่มันเด่นขึ้นมา" --คุณมาลี ปาละวงศ์ คอร์สการเจริญสติในภาคปฎิบัติ ภูเก็ต ๕ กรกฎาคม ๒๕๖๒

"ขั้นตอนของการภาวนาทางด้านจิตใจ มันละเอียด เนื่องจากจิตใจมันจับต้องไม่ได้ มันไม่เป็นรูปธรรม เป็นนามธรรม เพราะฉะนั้นต้องใช้การสังเกต ตัวเราเองจะสามารถสังเกตเล็กๆ น้อยๆ ของเรา วันนี้ที่เราคิดว่าถูกแล้ว ถ้ากาลเวลาผ่านไปสักช่วงหนึ่ง เราก็จะรู้ว่าที่ทำมาก็ผิด แล้วเดี๋ยวมันผ่านไปอีก เราก็จะรู้ว่านี่ก็ยังไม่ใช่อีก ไปเรื่อยๆ จนกระทั่งวันหนึ่งวันที่เราเข้าใจจริงๆ คือวันที่ถูก ได้ธรรมะวันไหนอันนั้นคือถูก เพราะฉะนั้นพากเพียร ไม่ได้ยากแต่ไม่ง่าย อันหนึ่งที่จำเป็นคือ อดทน ถ้าเรามีเป้าหมายที่ชัดเจนที่จะเดินไป" --คุณมาลี ปาละวงศ์ คอร์สการเจริญสติในภาคปฎิบัติ ภูเก็ต ๕ กรกฎาคม ๒๕๖๒

"เรานั่งสมาธิ เราเดินจงกรม ไม่เอาสงบ ใครที่เห็นจิตสงบ รู้ทันความสงบนั้นก่อน เราจะมาเรียนรู้กายและใจอย่างที่เค้าเป็น เราต้องรู้ว่าเราไม่ได้ถลำเข้าไปอยู่ในความสงบนั้น เราจะมาฝึกความตั้งมั่นของจิต เรารู้ทันว่าจิตขณะนี้มันเคลื่อนไปอยู่ในความสงบ จิตขณะนี้มันเคลื่อนไปอยู่ที่นิ่ง จิตขณะนี้มันไหลไปคิด จิตขณะนี้มันกลับมาเห็นร่างกาย กลับมาเห็นร่างกายที่นั่ง กลับมาเห็นร่างกายที่มันหายใจเข้า ร่างกายนี้มันหายใจเข้า เราเห็นว่าจิตขณะนี่กลับมาที่คำบริกรรม พุทโธ พุทโธ เรารู้ทัน เราเริ่มเคลิ้มๆ จะหลับ รู้ทันความรู้สึกนั้น หายใจแรงขึ้นมานิดนึง นี่เป็นการฝึกที่เราจะสู้กับนิวรณ์ นิวรณ์ 5 เป็นตัวกั้นสมาธิ นี่เป็นหนึ่งในตัวนิวรณ์" --คุณมาลี ปาละวงศ์ คอร์สการเจริญสติในภาคปฎิบัติ ภูเก็ต ๔ กรกฎาคม ๒๕๖๒

"เป้าหมายของการภาวนาเพื่อมาเห็นไตรลักษณ์ของกายกับใจ เรามีหน้าที่พาจิตดูความเป็นจริงของกายของใจ เรารู้อย่างที่มันเป็น ค่อยๆ ดู วันหนึ่งสติเราเกิด เรามาฝึกตัวนี้ ทำเหตุขึ้นมา พอเหตุปัจจัยถูกต้อง จิตจะค่อยๆ เข้าใจ มันจะเกิดสภาวะของสัมมาสติ มีสัมมาสมาธิ" --คุณมาลี ปาละวงศ์ คอร์สการเจริญสติในภาคปฎิบัติ ภูเก็ต ๔ กรกฎาคม ๒๕๖๒

"หลวงพ่อสอน ดูจิตไม่ได้ ดูกาย ดูกายไม่ได้ ทำสมถะ ทำสมถะไม่ได้ อดทน ถ้าอดทนไม่ได้ ทำไงต่อ ถ้าอดทนไม่ได้ แผ่นดินนี้ ไม่มีธรรมมะ ให้หยั่งอีกแล้ว เพราะอดทนเป็นบารมีอันหนึ่งในทศบารมี บารมีทั้ง10 มีอันหนึ่ง คือ ขันติบารมี เพราะฉะนั้น อดทน สำคัญ" --คุณมาลี ปาละวงศ์ คอร์สการเจริญสติในภาคปฎิบัติ ภูเก็ต ๔ กรกฎาคม ๒๕๖๒

"ทุกที่มีดีและไม่ดีทั้งนั้น อยู่ที่เราวางใจให้ถูก ถ้าเราเข้าใจธรรมะของพระพุทธเจ้า เราจะวางใจในสิ่งต่างๆ ได้ เพราะวันนึงเราไปเห็นความเป็นจริงในจุดต่างๆ เริ่มตั้งแต่เห็นความเป็นจริงของตัวเราก่อน เมื่อเราไปเห็นความเป็นจริงของตัวเรา เราจะพบกิเลสของตัวเราเองเป็นอันดับแรก เพราะฉะนั้นเราอยู่กับคนอื่น เราก็เข้าใจว่าเรามีกิเลสอย่างไร เค้าก็มีกิเลสเหมือนเราแบบนี้แหละ การเข้าใจซึ่งกันและกัน มันจะมีเมตตาต่อกันได้มากขึ้น" --คุณมาลี ปาละวงศ์ คอร์สการเจริญสติในภาคปฎิบัติ ภูเก็ต ๔ กรกฎาคม ๒๕๖๒

"จำหลักไว้ว่าบริกรรมให้เห็นจิต บริกรรมแล้วจิตไปคิดให้รู้ว่ามันกำลังคิด แล้วก็กลับมาบริกรรมใหม่ บริกรรมไปเรื่อยๆ อีกหน่อยพอจิตเผลอไปก็จะเห็น เราต้องการให้เห็นว่าจิตเผลอไป เพ่งก็ให้เห็น ทำแบบนี้ไปเรื่อยๆ อีก 10 ปีก็ทำแบบนี้ ทั้งชีวิตก็ทำแบบนี้ ไม่มีอะไรแปลกใหม่ ให้รู้ว่าเผลอแล้วก็มาบริกรรมใหม่ เริ่มต้นใหม่อย่างเดียว" --คุณหมอณัฏฐ์ คอร์ส กฟผ. ๑ กรกฎาคม ๒๕๖๒

"กรรมฐานรู้ลมหายใจ ให้จับความรู้สึกเวลาหายใจ ให้รู้อยู่ที่ความรู้สึก จะรู้ได้สบายๆ ไม่ได้ให้ดูลม แต่ให้ดูความรู้สึก พอจับความรู้สึกที่หายใจได้แล้ว ไม่ต้องหายใจแรง ให้หายใจเป็นธรรมชาติ ลมพาความรู้สึกไปที่ใจ ความรู้สึกจะชัดที่ใจ ดูและจำความรู้สึกนั้นไว้ ความรู้สึกจะเด่น ความรู้สึกกับลมหายใจจะแยกกัน จะไม่อึดอัดเพราะไม่ได้บังคับลม" --คุณหมอณัฏฐ์ คอร์ส กฟผ. ๓๐ มิถุนายน ๒๕๖๒

"เดินสบายๆ อารมณ์เหมือนเดินทอดน่องชมสวน ถ้าไม่เห็น ก็ลงน้ำหนักไปนิดนึง ให้สภาวะมากระทบใจ ไม่ใช่เอาใจลงไปหา ให้อยู่เฉยๆ แล้วมันมากระทบ มีความชัดพอที่มันมากระทบ ไม่ใช่เอาใจเข้าไปหามัน มันไม่เหมือนกันนะ ถ้าเอาใจเข้าไปหา มันนจะน้อมลงไป มันก็เลยไม่สักแต่ว่ารู้" --คุณหมอณัฏฐ์ คอร์ส กฟผ. ๓๐ มิถุนายน ๒๕๖๒

"สิ่งที่เราพลาดคือ เราพลาดปัจจุบันขณะ ว่ากายมันเป็นยังไง จิตมันเป็นยังไง ธรรมชาติของจิตกับกายมันเนื่องกัน แต่มันต่างคนต่างอยู่ ต่างคนต่างทำงาน แต่มันเนื่องกัน เมื่อไหร่เราคิด เราปรุงอะไรไป บางคนก็ไปตามนั้นเลย แต่ถ้าเรารู้ทัน มันก็จะดับเหมือนสภาวะอื่นๆ" --คุณมาลี ปาละวงศ์ คอร์สเจริญสติในภาคการปฏิบัติ บ้านสติ ขอนแก่น ๓๐ มิถุนายน ๒๕๖๒

"ตราบใดที่ยังมีกิเลสอยู่ ไม่มีคำว่าไม่มีเวลา แต่เราบริหารจัดการมันไหม เพราะฉะนั้นคำว่าไม่มีเวลา เลิกคิดเลย มันคือข้อแก้ตัวทั้งหมดนั้นแหละ" --คุณมาลี ปาละวงศ์ คอร์สเจริญสติในภาคการปฏิบัติ ขอนแก่น ๓๐ มิถุนายน ๒๕๖๒

"ถ้าเราจะออกจากโลก เราต้องรักษาศีลให้ดี แล้วทำในรูปแบบนี่สำคัญ เพื่อให้เห็นสภาวะได้บ่อยๆ ได้ชัดเจนขึ้น ถ้าเราไม่ฝึกในรูปแบบเลย เอาแต่เจริญสติอย่างเดียว โอกาสได้มรรคผลจะยาก ทำรูปแบบจะทำให้จิตตื่น มีสมาธิมีกำลัง ตั้งมั่นง่าย และเดินปัญญาง่าย ถ้าเราเดินไปแบบนี้โอกาสได้มรรคผลไม่ยากหรอก" --พระอาจารย์สมชาย คอร์ส กฟผ. ๓๐ มิถุนายน ๒๕๖๒

"เราทำกรรมฐานในรูปแบบเพราะต้องการกำลังของจิต ต้องมีอารมณ์เดียวให้จิตเกาะ เช่น ลมหายใจ บริกรรม หรือเดินจงกรม ถ้าไม่มีกรรมฐานให้จิตเกาะ บางทีจะดูไม่ไหวเพราะจิตไม่มีกำลัง ต้องกลับมาที่กรรมฐาน เช่น บริกรรมแล้วจิตเคลื่อนก็ให้รู้ รู้เสร็จก็กลับมาบริกรรมใหม่เพื่อเติมกำลัง" --คุณหมอณัฏฐ์ คอร์ส กฟผ. ๒๙ มิถุนายน ๒๕๖๒

"ฟุ้งซ่านหรือไม่ฟุ้งซ่านไม่ได้อยู่ที่บริกรรม อยู่ที่ว่าเอาอะไรให้จิตจับเป็นที่ยึดเกาะของอารมณ์ ความคิดที่ฟุ้งซ่านก็จะค่อยๆหายไปเพราะจิตมีที่เกาะ จะใช้กายหรือใช้จิตก็ได้ ใช้กายก็คือการเดิน รู้อิริยาบทต่างๆ หรือใช้จิต การบริกรรมก็คือจิต คือความคิด ใช้ได้ทั้งสองอย่าง หรือจะเดินและบริกรรมไปด้วยก็ได้ แต่ให้จิตเคลื่อนไหวแล้วรู้จิตไปด้วย ถ้าไม่ดูใจเคลื่อนไหวจะเป็นการเพ่งรูปเพ่งนามเป็นสมถะ" --คุณหมอณัฏฐ์ คอร์ส กฟผ. ๒๙ มิถุนายน ๒๕๖๒

"สมาธิเกิดจากสติที่มันต่อเนื่อง สติที่ต่อเนื่องในอารมณ์เดียว ก็จะเกิดความสงบ ถ้าเราไปเพ่งอารมณ์เดียว ก็สงบแบบเพ่ง ถ้าเรารู้สึก หัดรู้สึก  ทำสมาธิ เจริญสติให้เกิดความรู้สึกตัว รู้สึกไป รู้สึกในอารมณ์เดียว รู้ไป สักแต่ว่ารู้ รู้สึกไปเรื่อยๆ กำลังของความรู้สึกก็รวมตัวๆ ก็เกิดสมาธิ เป็นสมาธิที่มีความรู้สึกตัว เพราะมันมีรู้อยู่" --คุณหมอณัฏฐ์ คอร์ส กฟผ. ๒๙ มิถุนายน ๒๕๖๒

"ธรรมชาติเวลาที่จิตพัฒนาถึงจุดหนึ่ง มันเจริญแล้วมันต้องเสื่อม ถ้าเมื่อไหร่มันเจริญตลอดเวลา แล้วมันไม่เสื่อม ให้รู้ว่าผิด ตอนที่มันเสื่อมแล้วพัฒนาต่อ จิตเรารับกับความเสื่อมนี้ได้แค่ไหน เมื่อก่อนเสื่อมทีหนึ่ง ต้องปล้ำกับมันนานมากเลย ที่จะให้มันกลับมาดี พอมันไม่รู้สึกตัว พอทำแล้วมันไม่ได้ ไม่ได้คือเข้าใจว่าเพ่งคือการรู้สึกตัวจรืงๆ เราก็พยายามปล้ำมัน อันนี้เหมือนกัน ถ้าวันหนึ่งเราเห็นจิตที่มันเจริญแล้วมันเสื่อม เราวัดความก้าวหน้า ด้วยการที่เรารู้ว่า มันเสื่อมแล้วเรารับมันได้แค่ไหน ตอนแรกมันเสื่อมมา 100 เลยนะ รับได้แค่ 10 ต่อไปมันก็รอบเดิมนี่แหละ เดี๋ยวก็กลับมารู้สึกตัวได้ใหม่ แล้วมันก็เสื่อมอีก ต่อไปเรารู้ได้ 30 ตัวนี้เราวัดความก้าวหน้าของเราละ" --คุณมาลี ปาละวงศ์ คอร์สเจริญสติในภาคการปฏิบัติ บ้านสติ ขอนแก่น ๒๙ มิถุนายน ๒๕๖๒

"เมื่อไหร่เราเริ่มเข้าใจ ได้ปัญญาขั้นแรก คือ พระโสดาบัน เราจะรู้เลยว่าตรงนี้จะไม่กลับกลอกแล้ว มันจะเที่ยง มันจะรู้ทางที่มันเดินไปได้ อะไรจะเอามาแลก มันไม่แลกหรอก มันไม่แลกเลย เพราะจิตมันเปลี่ยนไปแล้ว มันรู้แต่ว่าอันนี้ไม่ใช่ อะไรที่มันทำแล้วมันไม่ได้ทำให้เราพ้นทุกข์ได้ มันไม่เอา" --คุณมาลี ปาละวงศ์ คอร์สเจริญสติในภาคการปฏิบัติ บ้านสติ ขอนแก่น ๒๙ มิถุนายน ๒๕๖๒

"เราก็ทำกรรมฐานรูปแบบทุกวันสะสมไป มีกรรมฐานเป็นหลักเพื่อให้รู้จิตไหล ไหลไปแล้วรู้ แล้วก็กลับมาเริ่มที่กรรมฐานใหม่ สุดท้ายจิตเคลื่อนแล้วรู้ๆ จิตจะตั้งมั่นทีละขณะๆ เราฝึกตัวนี้แล้วในชีวิตประจำวัน จิตจะจำได้ พอจิตไหลไปปุ๊บ จิตจำได้ พอจำได้สติเกิดเรียบร้อย เกิดสมาธิที่ประกอบด้วยความตั้งมั่นต่อ การฝึกแบบนี้ได้อะไรหลายๆ อย่างพร้อมกัน เรามีสติอัตโนมัติ มีสมาธิตั้งมั่นอัตโนมัติ แล้วจะมีศีลอัตโนมัติ แล้วปัญญาจะเห็นเองว่าจิตไหลแบบนี้มันไหลเอง บังคับมันไม่ได้" --คุณมาลี ปาละวงศ์ คอร์สเจริญสติในภาคการปฏิบัติ บ้านสติ ขอนแก่น ๒๙ มิถุนายน ๒๕๖๒

"สิ่งที่เราดูจิตไม่ได้ก็คือการบังคับไว้กับการลืม ลืม เช่น ถลำออกไป เผลอออกไป อย่างนี้เป็นต้น มี 2 อย่างที่ทำให้เรารู้กายรู้ใจไม่ได้ก็แบบนี้ บังคับไว้ กับการเผลอออกไปไหลออกไป ถามว่าการบังคับไว้ถ้าเรารู้ไม่เป็นไร การเผลอออกไปไหลออกไปถ้าเรารู้ไม่เป็นไร ข้อเท็จจริงที่เราชี้คือเจ้าตัวไม่รู้" --คุณมาลี ปาละวงศ์ คอร์สเจริญสติในภาคการปฏิบัติ บ้านสติ ขอนแก่น ๒๙ มิถุนายน ๒๕๖๒

"ในขณะที่เรานั่งสมาธิอยู่หรือเดินจงกรม ทันทีที่เราเห็นร่างกายเรานั่ง เราทำกายานุสติปัฐฐานอยู่ เรารู้ทันไปเลย พอเรานั่งไปสักพักเราเห็นความสุข เห็นจิตที่มันมีความสุข อันนั้นเราเห็นเวทนานุสติปัฏฐาน นั่งไปสักพักเราเห็นจิตไหลไปคิด เราเห็นจิตตานุสติปัฏฐาน พอนั่งไปอีกหน่อยนึง เราเห็นละ เห็นร่างกายนี้หายใจเข้า ร่ายกายนี้หายใจออก แป๊ปเดียวมันก็ไหลไปคิด พอไหลไปคิดแล้วเราไม่ชอบ แต่เราบังคับมันไม่ได้ให้มันไม่ไหลไป ทันใดนั้นจิตก็สงบใหม่ เราก็เห็นจิตมันสงบ ณ จุดนี้เราจะเห็นว่าจิตที่มันสงบ มันก็สงบเอง จิตที่ไหลไปคิด มันก็ไหลไปคิดเอง จิตที่อยากบังคับให้มันไหลมันก็บังคับไม่ได้ ณ จุดตรงนี้เราเห็นธรรมานุสติปัฏฐาน เพราะฉะนั้น ในขณะที่เราเดินจงกรมก็ดี นั่งสมาธิก็ดีเรากำลังฝึกสติปัฏฐาน 4 อยู่" --คุณมาลี ปาละวงศ์ คอร์สเจริญสติในภาคการปฏิบัติ บ้านสติ ขอนแก่น ๒๙ มิถุนายน ๒๕๖๒

"เราไม่รู้ว่าผิดเป็นยังไง เราก็จะไม่รู้ว่าถูกเป็นยังไง เราเรียนสิ่งที่ผิดทั้งหมด เรารู้สิ่งที่ผิด ภาวนาไป อันนี้ก็ไม่ใช่ อันนี้ก็ไม่ถูก เราจะเห็นอย่างนี้หมดเลยนะ วันไหนที่ทำแล้วเข้าใจ วันนั้นคือเข้าใจธรรมะ เพราะฉะนั้นอย่ากลัวผิด" --คุณมาลี ปาละวงศ์ บ้านจิตสบาย ๕ พฤษภาคม ๒๕๖๒

"เส้นทางนี้เป็นเส้นทางของการสู้กับกิเลสทั้งนั้น สู้กับกิเลสก็คือรู้ทันมัน แล้วก็ไม่ยอมให้มันบงการเราให้ไปทำความชั่ว ศีล สมาธิ ปัญญาก็ล้วนแต่เป็นเครื่องมือในการสู้กับกิเลสทั้งสิ้น ศีลสู้กิเลสหยาบ สมาธิสู้กิเลสอย่างกลางคือนิวรณ์ ปัญญาสู้กับกิเลสละเอียดขึ้นไป สูงสุดก็คืออวิชชาความไม่รู้อริยสัจ ที่ทุกข์อยู่ก็เพราะกิเลสที่ยังเวียนตายเวียนเกิดอยู่ ฉะนั้นเราจับหลักให้แม่น มีสติรู้ทันกิเลสในใจเราไปเรื่อย อย่างบางช่วงเราจะภาวนาดี ภาวนาเก่ง รู้สึกภูมิใจอิ่มใจขึ้นมาต้องรู้ทัน ไม่งั้นภาวนาดีบางมุม แต่บางมุมกิเลสก็เพิ่ม หนังของกิเลสไม่ถลอกเลย" --อ.ประสาน พุทธกุลสมศิริ สวนธรรมประสานสุข ๑๔ กรกฎาคม ๒๕๖๒

"บางคนใจชอบเห็นสภาวะละเอียด ก็จะดูแต่สภาวะละเอียด ก็ไม่ได้แปลกอะไร บางคนสภาวะละเอียดไม่เห็นเลย เห็นแต่สภาวะที่หยาบ ก็ไม่แปลกอะไร เพราะอะไร? สภาวะที่หยาบก็แสดงไตรลักษณ์ สภาวะที่ละเอียดก็แสดงไตรลักษณ์ เพราะฉะนั้น บทสรุปก็คือ การภาวนานี่ คนหลายคนกินน้ำบ่อเดียวกัน เดินทางเดียวกัน ไม่เหยียบรอยกัน" --อ.ประสาน พุทธกุลสมศิริ ๑๒ กรกฎาคม ๒๕๖๒

"อุบาสก อุบาสิกาอย่างพวกเราต้องแข็งแรง นั่นคือสิ่งที่แนวทางหลวงพ่อปราโมทย์เน้นมาสู่อุบาสก อุบาสิกา เพื่อสืบทอดพระพุทธศาสนา เพราะฉะนั้นทุกท่านที่มาในวันนี้ หรือไม่ได้มา ฟัง YouTube ก็ดี แล้วลงมือปฏิบัติ ต่างมีความสำคัญในพระพุทธศาสนาทั้งสิ้น เพราะทุกคนช่วยกันสืบทอดพระพุทธศาสนา รักษาพระพุทธศาสนา ด้วยกายกับใจเรา" --คุณมาลี ปาละวงศ์ คอร์สเจริญสติในภาคการปฏิบัติ บ้านสติ ขอนแก่น ๒๘ มิถุนายน ๒๕๖๒

"ในระหว่างที่เรานั่งสมาธิหรือเดินจงกรม  คือเวลาที่เราจะมาเรียนรู้กายและใจอย่างที่เขาเป็น ก็คือตามความเป็นจริง ด้วยจิตที่ตั้งมั่น แต่ตอนนี้ เราจะเอาแต่รู้สึกตัว ข้อเท็จจริงมันไม่ได้รู้สึกตัวได้ตลอด เราก็เลยต้องบังคับไว้ นี่คือการที่เราวางใจผิด เพราะเราจะมุ่งสู่การรู้สึกตัว เราไม่มุ่งสู่การมีสติ รู้กายรู้ใจ ตามความเป็นจริง ด้วยจิตที่ตั้งมั่น" --คุณมาลี ปาละวงศ์ คอร์สเจริญสติในภาคการปฏิบัติ บ้านสติ ขอนแก่น ๒๘ มิถุนายน ๒๕๖๒

"การนั่งสมาธิ มีเรื่องราวมากมายของจิตให้เราได้เรียนรู้ เราจะไม่ได้ไปติดนิ่ง ติดเพ่งเลย นี่คือ การที่เราเรียนรู้ตามความเป็นจริงของกายกับใจ แล้วเราก็เห็นสิ่งที่มันเกิด แล้วมันก็ดับ เห็นสิ่งที่มันเกิดเอง แล้วมันก็ดับเอง นั่นคือ เราเห็นไตรลักษณ์ของกายกับใจ การที่เราเห็นไตรลักษณ์ของกับกายกับใจนี่แหละ ถึงเรียกว่าขึ้นวิปัสสนากรรมฐานได้จริง" --คุณมาลี ปาละวงศ์ คอร์สเจริญสติในภาคการปฏิบัติ บ้านสติ ขอนแก่น ๒๘ มิถุนายน ๒๕๖๒

"ตั้งแต่จากปุถุชน เป็นพระโสดา เป็นพระสกิทาคา จนถึงทำที่สุดแห่งทุกข์ ยังไงก็ต้องทำกรรมฐาน ไม่ทำไม่ได้ ของฟรีไม่มี เพราะฉะนั้นทำไปเรื่อย ชาตินี้ได้แค่ไหนก็แค่นั้น ชาตินี้ได้เท่านี้ สิ่งที่เราสะสมไว้ชาตินี้ ก็ไปเป็นต้นทุนของชาติถัดๆ ไป คนไหน เหตุปัจจัยถึงพร้อม บารมีมากพอ ได้ธรรมะขั้นใดขั้นหนึ่ง ก็อุ่นใจหน่อย คนไหนที่ยังไม่ได้ ไม่ได้ก็ต้องสู้เอา คนที่เขาได้ชาตินี้ หรือได้เร็ว เขาก็แห้วมาแล้ว ในชาติอื่นๆ เขาก็อาศัยสู้มาแล้วก็ไม่เลิก เราก็ทำของเราไปอย่างนี้แหละ อดทนทำไป วันนึงมันก็เข้าใจเอง วันนึงก็จะเข้าใจจริงๆ ว่า ทำเมื่อไหร่ก็ผิด แล้วก็ไม่ทำ ผิดยิ่งกว่า เพราะว่าไม่ทำ ก็คือไม่ได้ภาวนา ไม่ได้ทำกรรมฐาน ขณะที่ทำ ผิดแน่นอน เพราะว่ายังมีเจตนาอยู่ ยังกระทำกรรมอยู่ ยังไม่เกิดมรรคผล แต่ยังมีเจตนา ยังกระทำกรรม อาศัยเจตนาเหล่านี้ ศีล สมาธิ ปัญญา สติของเราจะถูกฝึกให้กล้าแข็งมากขึ้น จนถึงวันที่มันได้ธรรมะ" --อ.ประสาน พุทธกุลสมศิริ ณ สมาคมนิสิตเก่าจุฬาลงกรณ์ฯ ๑๓ มกราคม ๒๕๖๒

"รู้สภาวะตามความเป็นจริงด้วยจิตที่ตั้งมั่น ไม่เข้าไปแทรกแซง ไม่ไปบังคับมัน ตั้งมั่น คือรู้แค่นั้นแล้วจบ ไม่ใช่ว่ารู้แล้วคิดว่ายังไงต่อ อย่างนี้ไม่ใช่ตั้งมั่นแล้ว เช่น ความสุขเกิดรู้ว่ามันเกิด เห็นใจที่ชอบความสุขนี้ งานเราเสร็จแล้ว เห็นทีละตัวๆ ทีละขณะ จิตจะดับให้เราเห็น ความสุขจะหายไป กลายเป็นเห็นสภาวะจริงๆ" --คุณมาลี ปาละวงศ์ คอร์สเจริญสติในภาคการปฏิบัติ บ้านสติ ขอนแก่น ๒๘ มิถุนายน ๒๕๖๒

"เวลาที่เราภาวนาแล้วไม่ได้ผล จะมีอยู่ 2 อย่างเท่านั้น ทำถูกหรือเปล่า พอทำถูกแล้วเราทำพอหรือยัง ถ้าทำไม่พอมันก็หย่อน หลวงพ่อก็จะให้ตึงไว้หน่อย พอเราหย่อนเมื่อไหร่ เราจะพอดี แต่ถ้าเราทำพอดีเมื่อไหร่ พอหย่อนปุ๊ปมันหายไปเลย" --คุณมาลี ปาละวงศ์ คอร์สเจริญสติในภาคการปฏิบัติ บ้านสติ ขอนแก่น ๒๘ มิถุนายน ๒๕๖๒

"เวลาที่เดินจงกรมหรือนั่งสมาธิก็ตาม ต้องรู้ตัวทั่วพร้อมจริงๆ ว่าร่างกายเป็นอย่างไร จิตใจเป็นอย่างไรในขณะนั้น สำคัญที่ในขณะที่ฝึกสมาธิ จะมีสองแบบ คือฝึกแล้วจิตสงบ กับ จิตตั้งมั่น เวลาฝึกจิตสงบ อารมณ์หนึ่งจิตหนึ่ง สิ่งที่ได้คือความสงบ จากนั้นให้พัฒนาจุดนี้ขึ้นมาให้เกิดสภาวะของความตั้งมั่นของจิต ซึ่งตรงนี้ยังเป็นสมถะอยู่ ยังไม่ขึ้นวิปัสสนา วิปัสสนากรรมฐานจะขึ้นได้ก็ต่อเมื่อเห็นไตรลักษณ์ของกายและใจ เพราะฉะนั้นใครที่เพ่งอยู่จะไม่เห็นเกิดดับ เห็นข้างนอกเคลื่อนไหวหมด แต่จิตที่ไปรู้ไม่เกิดไม่ดับเลย ก็จะไม่เห็นการเปลี่ยนแปลงเกิดขึ้นตั้งอยู่ดับไปของกายและใจ" --คุณมาลี ปาละวงศ์ คอร์สเจริญสติในภาคการปฏิบัติ บ้านสติ ขอนแก่น ๒๘ มิถุนายน ๒๕๖๒

"ภาวนาแบบรู้กายรู้ใจต้องภาวนาให้สบาย เพราะความสุขเป็นเหตุใกล้ให้เกิดสมาธิ เมื่อไรที่เราเครียด เราจะภาวนาไม่ได้ จิตที่เครียดขณะนั้นเป็นอกุศลแล้ว" --คุณมาลี ปาละวงศ์ คอร์สเจริญสติในภาคการปฏิบัติ บ้านสติ ขอนแก่น ๒๘ มิถุนายน ๒๕๖๒

"ภาวนาช่วงแรกจะรู้สึกว่าดีมีกำลัง ภาวนาไปช่วงหนึ่งจะรู้สึกว่าไม่เห็นมีอะไรเลย ก็เริ่มรู้สึกว่าไม่ได้ผล บางคนก็หาย(เลิกภาวนา)ไปเลย แต่ถ้าเราคิดว่าทางนี้เป็นประโยชน์กับเรา ให้เราทำสม่ำเสมอไป จิตจะดีบ้างไม่ดีบ้าง ทำไปเถิดทุกวัน มันมีธรรมชาติเดี๋ยวเจริญเดี๋ยวก็เสื่อม ตอนที่เจริญเราจะมีกำลังใจหึกเหิม แต่พอภาวนาไปช่วงหนึ่งจะเริ่มเสื่อมลง ช่วงเสื่อมเป็นจุดอ่อนของพวกเรา พอเสื่อมแล้วใจไม่อยากภาวนา ใจจะถูกโลกลากไป ตรงนี้ต้องเข็มแข็งเอาไว้ ถึงโลกจะลากไปก็ต้องไม่ทิ้งการทำในรูปแบบ ต้องทำทุกวัน จากความเสื่อมก็จะค่อยๆ กลับมามีกำลังอีก พอภาวนาอีกช่วงหนึ่งก็เสื่อมอีก อดทนทำสม่ำเสมอไป แล้วผลของการภาวนาจะได้ที่ตัวเราเอง" --คุณแม่ชีอรนุช คอร์ส กฟผ. ๒๘ มิถุนายน - ๑ กรกฎาคม ๒๕๖๒

"สติเกิดจากการจำสภาวะได้แม่น สภาวะของกายและใจ ต้นทางจนถึงปลายทางมีแค่นี้ กายกับใจตัวนี้ เพราะฉะนั้นเรากลับมารู้กายรู้ใจ เมื่อไรลืมกาย เมื่อไรลืมใจ นั่นขาดสติ เมื่อไรลืมกาย เมื่อไรลืมใจ แล้วเรารู้ทัน ตรงนั้นเกิดสติ แต่เราไม่ได้ฝึกให้มีสติตลอดเวลา เรามาเรียนรู้ความจริงของกายของใจ เวลาที่เราเผลอไปแล้วรู้ นั่นคือหนึ่งสภาวะ เราอาศัยความคิดในการภาวนา เช่นไหลไปคิดแล้วรู้ แต่ไม่ใช่บังคับว่าจิตห้ามไหลห้ามคิด" --คุณมาลี ปาละวงศ์ มสธ ๒๓ มิถุนายน ๒๕๖๒

"วาสนาไม่ได้ลอยมา มีแต่ว่าเราเคยทำเหตุบางอย่างมาแล้ว ที่จะรับผลแบบนี้ วันนี้ ไม่มีอะไรบังเอิญ ในความเป็นจริง บุญเก่ามีผล แต่ว่าบุญเก่าจะมีผลยังไง ชาวพุทธจะไม่ได้พึ่งบุญเก่าอย่างเดียว ชาวพุทธจะรู้ว่า นับแต่นี้เป็นต้นไป เรามีโอกาสสร้างเหตุใหม่ที่ดี" --อ.ประสาน พุทธกุลสมศิริ นครเวียงจันทร์ ประเทศลาว ๙ มิถุนายน ๒๕๖๒

"หลักก็คือ ไม่ได้เจตนา หรือไม่ได้จงใจให้เอาจิตอยู่กับตัวเอง อย่างแบบแนบแน่นหรือทรงไว้ มีแต่ว่า เอาใจมาแตะๆ แล้วปล่อยมันวิ่งออกไป แล้วรู้ ใช้หลักนี้ ทุกครั้งที่มันวิ่งออกไป แล้วรู้ มันจะอยู่กับเนื้อกับตัวเองชั่วขณะ แล้วเดี๋ยวมันวิ่งอีก วิ่งอีกรู้อีกๆ อย่าพยายามที่จะรักษาความรู้สึกตัวไว้ มันทำไม่ได้จริง ยิ่งทำ จะยิ่งเครียด" --อ.ประสาน พุทธกุลสมศิริ นครเวียงจันทร์ ประเทศลาว ๙ มิถุนายน ๒๕๖๒

"ลักขณูปนิชฌาน ลักขณู คือ ลักษณะ คือสมาธิที่ใช้ เพื่อจะพร้อมที่จะให้จิตเห็นลักษณะของรูปนาม ลักษณะของรูปนามคืออะไร ลักษณะของรูปนามคือ เป็นไตรลักษณ์ มันไม่เที่ยง เป็นทุกข์ เป็นอนัตตา บังคับบัญชาไม่ได้" --อ.ประสาน พุทธกุลสมศิริ นครเวียงจันทร์ ประเทศลาว ๙ มิถุนายน ๒๕๖๒

"การฟังธรรมจะเข้าใจแค่ทฤษฎีในการปฏิบัติเท่านั้น แต่เราจะเข้าใจธรรมะได้เราต้องเห็นสภาวะและลงมือปฏิบัติจริงๆ หลักที่หลวงพ่อฯให้ไว้ เพื่อที่จะเอากลับไปปฏิบัติได้เลยมีสามอย่าง หนึ่ง รักษาศีลไว้ ศีลห้าก็พอ ถ้ารักษาศีลเป็นข้อๆ ลำบาก ให้เราวางใจไม่เบียดเบียนตนเอง ไม่เบียดเบียนคนอื่น ไม่เบียดเบียนสัตว์อื่น ใจที่ตั้งใจว่าจะไม่เบียนเบียนก็เป็นใจที่จะรักษาศีลโดยตรงอยู่แล้ว สอง แบ่งเวลาทำในรูปแบบทุกวัน แบ่งเวลาไว้ไม่ทำการงานอื่น ทำกรรมฐานอย่างหนึ่งแล้วรู้ทันจิตที่ทำงาน ทำทุกวันซ้อมไปเรื่อยๆ อินทรีย์ของพวกเราจะแข็งขึ้น สาม เจริญสติในชีวิตประจำวัน ระหว่างวันเพิ่มความใส่ใจในกายใจของเราให้มากขึ้น ถ้าเราทำสม่ำเสมอ ความรู้ความเข้าใจในการปฏิบัติจะเพิ่มขึ้น" --คุณแม่ชีอรนุช นครเวียงจันทน์ ประเทศลาว ๙ มิถุนายน ๒๕๖๒

"เป้าหมายของศาสนาพุทธ คือการพ้นทุกข์โดยสิ้นเชิง พวกเราจะไม่พ้นทุกข์เลย ถ้าเราไม่เห็นความจริงของกายของใจ การหลุดพ้นไม่ใช่นั่งสมาธิแล้วก็หลุดพ้น มีแต่เห็นความจริงของกายของใจไปเรื่อยๆ จนกระทั่งจิตเห็นความไร้สาระ เห็นความแปรปวน เห็นความเป็นที่พึ่งไม่ได้ฃองกายใจ เห็นซ้ำๆ จนจิตวางความยึดถือในกายใจลง แต่เรายึดถือกายใจนี้อย่างเหนียวแน่น การที่จะให้จิตคลายความยึดถือ เรามีหน้าที่เก็บข้อมูลโดยการทำกรรมฐานแล้วคอยตามรู้ไปเรื่อยๆ การเก็บข้อมูลนี้เก็บด้วยใจ เราฟังทฤษฎีด้วยสมอง เรารู้ว่าพ้นทุกข์ด้วยวิธีไหน เราเข้าใจเหตุและผลทั้งหมด แต่จิตเขาไม่วาง จิตไม่พ้นทุกข์ การที่จิตจะพ้นทุกข์จะวางความยึดถือกายใจได้ จิตเขาต้องเห็นสภาวะของกายของใจจริงๆ เห็นซ้ำๆ จนจิตวางความยึดถือในกายใจลงได้จริง ถ้าจิตวางกายวางใจลงโดยสิ้นเชิง นั่นก็คือพ้นทุกข์โดยสิ้นเชิง" --คุณแม่ชีอรุนุช นครเวียงจันทร์ ประเทศลาว ๘ มิถุนายน ๒๕๖๒

"หายใจธรรมดา เคยหายใจอย่างไร ก็หายใจอย่างนั้น แล้วก็หลับตารู้สึกเอา ไม่ต้องไปดูลม ให้นึกว่าลืมตาอยู่ ให้รู้สึกว่ามันมีลม รู้สึกว่ามีลม ไม่ใช่ไปเพ่งลม ไม่ต้องรีบให้สงบ ให้รู้สึกไปสบายๆ อย่าไปกดบังคับลม ลมบังคับไม่ได้หรอก ให้นึกว่าลมไม่ใช่ของเรา ไม่ต้องนึก ยังไงก็ไม่ใช่ของเราอยู่แล้ว มันเป็นข้างนอก ยืมมาใช้ไม่ใช่ของเราอยู่แล้ว ให้เห็นว่ามันมีความแปรปรวนของลม มีเข้าก็มีออก มีเข้าก็มีออก ให้เห็นพิจารณาแบบนี้ มันมีความไม่เที่ยงอยู่ในลม เข้าแล้วต้องออก ลมเบาลมแรงมันเป็นของมันเอง ให้หมายความรู้สึกนี้ลงไป จะทำให้ไม่เพ่ง เพราะอะไร พอเราคิดแบบนี้มันจะมีอารมณ์ของวิปัสสนาเข้ามาเจือ มันจะไม่เข้าไปยึดมั่นในลม ลมจะเป็นแค่ธรรมชาติ ไม่เกี่ยวอะไรกับเรา" --คุณหมอณัฎฐ์ บ้านจิตสบาย ๘ มิถุนายน ๒๕๖๒

"บริกรรมแล้วดูจิต อย่าบริกรรมแล้วคิดว่าให้สงบ ถ้าจะจับความสงบมันจะเหวี่ยงมาคิด พอคิดแรงก็จะฟุ้ง เพราะฉะนั้นบริกรรมไปแล้วให้เห็นใจ ใจเป็นอย่างไรก็ให้รู้อย่างนั้น จิตคิดก็ให้รู้ว่าเผลอไป ถ้าทำแบบนี้คำว่าฟุ้งจะไม่เป็นอุปสรรค เพราะใจคิดแล้วรู้ได้หนึ่งแต้ม ใจเพ่งก็รู้ได้อีกหนึ่งแต้ม เดี๋ยวความสงบที่พร้อมรู้มันจะมาเอง แต่ถ้าเราใจเหวี่ยงไปข้างสงบ เหมื่อนเราจับปลา เราจับแรง พอปลาดิ้นหลุดออกได้ จะดีดออกไปข้างหนึ่งเลย ก็เหมือนหลุดออกไปคิด คราวนี้คิดยาวเป็นเรื่องเลย" --คุณหมอณัฎฐ์ บ้านจิตสบาย ๘ มิถุนายน ๒๕๖๒

"เวลาเราภาวนาจิตจะพัฒนาทีละขั้น ตามภูมิรู้ความเข้าใจของจิต เราไม่มีหน้าที่บังคับอะไรจิตเลย ธรรมชาติไม่มีใครทำมรรคผลนิพพานให้เกิดได้ จิตเขาเกิดของเขาเอง เรามีหน้าที่สร้างเหตุไปทุกวันทุกวัน เหตุก็คือรู้กายรู้ใจตามความเป็นจริงด้วยจิตที่ตั้งมันและเป็นกลาง" --คุณมาลี ปาละวงศ์ มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช ๒๖ พฤษภาคม ๒๕๖๒

"เราต้องมีกรอบเป็นเครื่องช่วยให้เรารู้ว่าที่เราภาวนา เรายังปฏิบัติอยู่หรือไม่ กรอบก็คือสัมมาวายามะ มีความเพียรชอบ เพียรแผดเผากิเลส จะมีความเพียรแผดเผากิเลสได้ต้องมี(สัมมา)สติ สองตัวนี้ช่วยกัน สัมมาวามะ คือมีความเพียรที่จะทำให้อกุศลที่มีอยู่ดับลง อกุศลที่ยังไม่เกิดไม่ให้มันเกิดขึ้น กุศลที่ยังไม่เกิดก็ทำให้เกิดขึ้น กุศลที่เกิดขึ้นแล้วทำให้มันงอกงามไพบูลย์มากขึ้น ถ้าการปฏิบัติของเราไม่ได้อยู่ในกรอบนี้ ถึงแม้ว่าเดินจงกรม นั่งสมาธิ รักษาศีลอยู่ ยังไม่ใช่ปฏิบัติ นั่นกำลังปฏิบัติเพื่อสนองกิเลส ไม่ได้เป็นไปเพื่อความชำระล้างกิเลสเพื่อความบริสุทธ์หลุดพ้น" --อ.ประสาน พุทธกุลสมศิริ นครเวียงจันทร์ ประเทศลาว ๘ มิถุนายน ๒๕๖๒

"จุดตั้งต้นของการปฏิบัติธรรมมุ่งอยู่ที่การเจริญสติ ทุกครั้งที่กระทบอารมณ์ กระทบผัสสะ ทางตาหูจมูกลิ้นกายใจแล้ว ความรู้สึกเปลี่ยน จะคอยมีสติตามรู้ รู้สึกไปสบายๆ ไม่ได้จ้องลงไป" --อ.ประสาน พุทธกุลสมศิริ นครเวียงจันทร์ ประเทศลาว ๘ มิถุนายน ๒๕๖๒

"พวกเรารู้สึกว่า ที่ไม่ดีคือภาวนาน้อยไป ต้องภาวนาให้เยอะกว่านี้ นี่คือความเห็นผิด คิดว่าทำได้ เพราะฉะนั้น ยังภาวนาไม่มากพอ ต้องภาวนาจนถึงจุดที่ว่า หลังชนกำแพงแล้ว เสื่อมหรือเจริญ ใจมันรับได้แล้ว บนเส้นทางนี้ขยันต่อเนื่องมายาวนาน เดี๋ยวมันก็เจริญ แล้วเดี๋ยวมันก็เสื่อม เดี๋ยวมันก็เจริญ แล้วเดี๋ยวมันก็เสื่อม จนใจมันเป็นกลาง รู้สึกหรือยังว่า ภาวนาไม่มากพอ เพราะฉะนั้น ความไม่สม่ำเสมอ หรือความขี้เกียจของเรา เป็นตัวช่วยที่ทำให้เราเห็นผิดมากขึ้นๆ" --อ.ประสาน พุทธกุลสมศิริ วัดเขาดินวนาราม ๒๖ พฤษภาคม ๒๕๖๒

"หลักก็คือ ทำกรรมฐานอันนึง แล้วคอยรู้ทัน ใจตัวเอง เวลารู้ทันจิตตัวเอง รู้ไปเรื่อยๆ นานๆ เข้า เราจะได้สมาธิที่ถูกต้อง เรื่องจิตสิกขา เรียนแล้ว เราจะได้สมาธิที่ถูกต้อง จิตสิกขาคืออะไร คือเรียนเรื่องจิต เรียนเรื่องจิต มันไม่ได้เรียนด้วยการฟัง เรียนเรื่องจิต มันเรียนด้วยการเห็นสภาวะ เห็นของจริงไปว่า เดี๋ยวจิตก็ทำอย่างนั้น เดี๋ยวจิตก็ทำอย่างนี้ เดี๋ยวจิตก็ปรุงอย่างนั้น เดี๋ยวจิตก็ปรุงอย่างนี้ ดูไปเรื่อย คอยรู้ทันพฤติกรรมของใจ คอยรู้ทันจิตตัวเองไปเรื่อยๆ นานๆ เข้า มันได้สมาธิที่ถูกต้องเอง มันอัศจรรย์ขนาดนั้น" --อ.ประสาน พุทธกุลสมศิริ วัดพระธาตุโกฏิแก้ว เชียงราย ๒๖ พฤษภาคม ๒๕๖๒

"ไม่จำเป็นต้องดูจิต ทีนี้ คนบางคนไม่ถนัดดูจิต ก็ดูกายก็ได้ แต่ว่ายุคนี้ ทำไมการดูจิตถึงเฟื่องฟู ยุคนี้ การดูจิตเฟื่องฟูเพราะว่า การดูกาย ถ้าเจริญปัญญาด้วยการดูกาย จะดีก็ต่อเมื่อ เรามีสมาธิมาก ทำฌานได้ ใจแยกออกมาเป็นตัวรู้ได้ยาวๆ นานๆ คนยุคนี้ ทำสมาธิแบบนี้ไม่ได้ สำหรับคนที่มีสมาธิไม่มาก จิตฟุ้งซ่าน เป็นนักคิด ชอบวิจัยวิจารณ์ มีความคิดเห็นต่างๆ ตลอดเวลา สมาธิไม่มาก เหมาะกับการดูจิต เพราะว่า เวลาโลภ เวลาโกรธ เวลาเบื่อ แล้วเรารู้ ไม่ได้ใช้สมาธิเยอะ" --อ.ประสาน พุทธกุลสมศิริ วัดพระธาตุโกฎิแก้ว เชียงราย ๒๕ พฤษภาคม ๒๕๖๒

"ทั้งวันเราต้องใส่ใจ ไม่ทิ้งกรรมฐาน เคล้าเคลียกับกรรมฐานและรู้เนื้อรู้ตัวไปเรื่อยๆ พอถึงเวลาตอนทำรูปแบบ มันจะมีกำลังพอที่จะทำรูปแบบไหว แต่ถ้าเราหลงทั้งวัน แล้วพอถึงเวลาจะทำรูปแบบ มันยากเพราะมันจะฟุ้งอุตลุด มันไม่มีสมาธิง่าย" --คุณนิติยา เพ็ชรไพบูลย์ วัดพระธาตุโกฎิแก้ว เชียงราย ๒๕ พฤษภาคม ๒๕๖๒

"พวกเราเลือกกรรมฐานอันหนึ่ง ทำกรรมฐานอันนั้นไป ด้วยใจที่มุ่งมั่น ทำแล้วไม่ใช่เอาใจที่ดี ทำแล้วคอยรู้ทันใจเราเนืองๆ ในที่สุดเราจะพบว่า จิตจะปรุงอะไร เราบังคับไม่ได้ แล้วก็ การอยู่กับกรรมฐานด้วยใจที่มุ่งมั่น มีสติระลึกรู้ กรรมฐานนั้นเนืองๆ เราได้ฝึกสติ และได้เพิ่มพูนกำลังของสมาธิด้วย ทำไปเรื่อยๆ แค่นี้ ธรรมะก็จะเจริญขึ้นเอง อีกตัวหนึ่งที่อยากจะเน้นคือ ความเป็นสม่ำเสมอ เป็นสิ่งจำเป็นมาก มากกว่าที่พวกเรานึก พวกเราต้องสม่ำเสมอมาก จนในที่สุดพบว่า ไม่มีอะไรสักอย่าง อยู่ภายใต้อำนาจบังคับ" --อ.ประสาน พุทธกุลสมศิริ วัดพระธาตุโกฏิแก้ว เชียงราย ๒๕ พฤษภาคม ๒๕๖๒

"ลองไปทบทวนดู จุดอ่อนอยู่ตรงไหน รูรั่วอยู่ตรงไหน เวลาว่างอยู่ตรงไหน เราละเลยตรงไหน เราประมาทจุดไหนบ้าง เราปล่อยให้ชีวิต มันตายเปล่าไปวันละกี่ชั่วโมง กี่นาที แล้วไปดูอีกอย่างหนึ่งว่า เราคิดว่า เราจะเหลือ อีกกี่ชั่วโมง กี่นาที ไปทบทวน แล้วก็แก้ไข ปรับปรุง อุดช่องว่าง แล้วก็ทำด้วยความมุ่งมั่น สม่ำเสมอ เดี๋ยวมันก็ดีขึ้นมาเอง แล้ววันที่มันดีขึ้นมา หรือมันเข้าใจขึ้นมา หรือมันได้รับผลของการปฏิบัติจริงๆ เราก็จะรู้ว่า ชีวิตนี้คุ้มแล้ว แต่ว่า ไม่มีใครทำให้ได้ ต้องทำเอง" --อ.ประสาน พุทธกุลสมศิริ วัดพระธาตุโกฏิแก้ว เชียงราย ๒๕ พฤษภาคม ๒๕๖๒

"เจตนาทำถูกเมื่อไหร่ผิดเมื่อนั้น ตรงไหนผิดมีสติรู้ทันไปเรื่อย ไม่ผิดมันก็ถูกเอง แต่ที่จริงบนเส้นทางนี้ผิดตลอด แต่มันจะถูกมากขึ้นๆ อดทนทำไป เราจะพบว่าเราเข้าใจบางอย่างมากขึ้น ธรรมชาติของธรรมะเป็นอย่างนี้" --อ.ประสาน พุทธกุลสมศิริ คอร์สเรียนรู้ตัวเองฯ บ้านสติขอนแก่น ๑๑ พฤษภาคม ๒๕๖๒

"ไม่มีสภาวะที่ถูกมีแต่เรียนรู้อย่างที่มันเป็นไปเรื่อย เห็นสภาวะได้ก็ใช้ได้ และไม่ทิ้งเครื่องอยู่ให้เครื่องอยู่เป็นแบ๊กกราวด์ไว้ เดี๋ยวใจก็กระเพือม เดี๋ยวใจก็เพ่ง เดี๋ยวใจก็ไหว เดี๋ยวใจก็เปลี่ยนไปเปลี่ยนมา เดี๋ยวก็หลง เดี๋ยวก็คิด อย่างนี้ถึงจะถูกเพราะเราไม่ได้เอาสภาวะอะไร เราเห็นแต่ว่าสภาวะเปลี่ยนไปเรื่อยๆ บางช่วงไม่เห็นเลยเพราะว่าหลงยาว หรือบางช่วงไปเพ่งนิ่งๆ ต้องเป็นอย่างนั้น ไม่มีทางที่จะรู้ทุกขณะ นี่คือของจริง ในที่สุดเราจะพบว่าเราทำอะไรไม่ได้จริงสักอย่าง มันล้วนแต่จิตที่ทำงานของมันเอง" --อ.ประสาน พุทธกุลสมศิริ คอร์สเรียนรู้ตัวเองฯ บ้านสติขอนแก่น ๑๑ พฤษภาคม ๒๕๖๒