รู้สึกลูกเดียว คำว่ารู้ คือความรู้สึก จำไว้นะ แค่รู้สึก รู้สึกเท่าน้ัน

ถ้าอยากจะฝึกสติ กลับมารู้สึกอยู่ที่กายที่ใจตัวเองเตือนตัวเองเท่านั้น ต้องเตือนตัวเองว่าให้กลับมา รู้สึกอยู่ที่กายใจ แต่การกลับมารู้สึกอยู่ที่กายที่ใจตัวเอง มันไม่ใช่การกลับมารู้เรื่องราวของตัวเองนะ มันต่างกัน อย่างเรานั่งอยู่ตรงนี้ รู้สึกไหมว่ามีร่างกายนั่งอยู่ แค่นี้จบแล้ว รู้กายละ นั่งอยู่ตรงนี้ รู้สึกไหมว่าเบื่อแล้ว ฟังแล้วเบื่อไม่รู้พูดอะไร แค่รู้ว่าเบื่อ นี่กลับมารู้ใจตัวเองละ มันง่ายๆแค่นี้ แต่พวกเราชอบไปทำให้ยาก

หลักการคือ สิ่งที่เราจะไปรู้ อย่าเพ่ง แล้วไม่เพ่งจะสงบหรือ สงบได้สิ เพราะเราอยู่กับสิ่งที่เป็นอารมณ์เดียวอยู่ตลอดเวลา แต่ใจที่ไปอยู่อย่าเพ่ง ใจเพ่งก็ได้เพ่ง ใจรู้สึกก็ได้รู้สึก เพราะใจรู้สึกจะพลิกไปเป็นใจรู้ตื่นเบิกบานได้ ถ้าเพ่งก็จะกดอยู่อย่างนั้น ก็ต้องมาแก้ ว่าทำไงให้มารู้ตื่นเบิกบาน ถ้าเพ่งมากก็พลิกยาก ต้องมาพิจารณา ใช้ความคิดให้ลงสู่ไตรลักษณ์ ต้องใช้เวลามหาศาล เพื่อให้ใจที่เพ่งพลิกเป็นใจผู้รู้ผู้ตื่นผู้เบิกบานขึ้นมา แต่เราไม่มีเวลาขนาดนั้น เพราะงั้นให้เรารู้สึก เอาความรู้สึกไปสัมผัส จิตจะเคลื่อนไหว มันจะไม่อยู่ตรงนี้ตลอดเวลา แต่อยู่แล้วจะแฉลบออกไปเผลอ หน้าที่เราคือ รู้ว่ามันเผลอไป แล้วมีเจตนามารู้ใหม่ ถามว่ามีเจตนามั้ย มีเจตนา แต่เจตนาให้น้อยที่สุด น้อยแค่รู้สึก มีการน้อมจิตเล็กน้อยไปแค่รู้สึก เพราะมันต้องมีเจตนาทำ แต่เมื่อสุดท้าย สติที่แท้จริงเกิด มันจะพ้นเจตนา แล้วความรู้สึกที่แท้จริงจะออกมา - ทันตแพทย์ณัฏฐ์ ศรีวชิรวัฒน์ - หลักสูตร "รู้กาย รู้ใจ พื้นฐานสู่ความรู้แจ้ง" จ.กระบี่ (nat590604)

รู้ว่าหลง รู้ว่าเผลอ แว้บหนึ่ง สติเกิด ตรงนั้น แค่ช่วงสั้นๆ แว้บเดียวที่รู้ว่าหลงไปตอนนั้น มันมีทั้งศีล ทั้งสมาธิ และได้เจริญปัญญาอัตโนมัติเลย เพราะแว้บตรงน้้น มันจะเห็นชัดถึงการเปลี่ยนแปลง ของจิตที่ "หลง" กับจิตที่ "รู้" ตรงนี้คือการเดินปัญญาอัตโนมัติ

"เราต้องค่อยๆ สังเกตตัวเองนะว่า เรามีจิตตั้งมั่นได้บ่อยไหม เราดูสภาวะแล้วเราเป็นกลางได้ไหม แต่ไม่ได้แปลว่า ต้องทำตัวให้เป็นกลางนะ การปฏิบัติธรรม เราจะไม่ทำโน่นทำนี่อะไรขึ้นมาเลยแม้แต่นิดเดียว สิ่งที่เราจะปฏิบัติก็คือ เราจะต้องมีสติ แล้วก็รู้สภาวะธรรมนั้นตามความเป็นจริง แรกๆ อาจจะยังไม่เห็นความเป็นจริง แต่ว่าเราดูมันที่มันเป็นอยู่นั่นแหละ ดูไปตามที่มันเป็นอยู่ หัดดูไปเรื่อยๆ จิตก็จะค่อยๆ มีกำลังตั้งมั่นขึ้นมา พอตั้งมั่นขึ้นมาแล้วก็หัดดูบ่อยๆ เราก็จะเห็นความชอบ ความไม่ชอบ ความเอนเอียงไปข้างใดข้างหนึ่งของจิตเรา ซึ่งมันมีลักษณะของความไม่เป็นกลาง แค่เห็นว่ามันไม่เป็นกลาง แค่เห็นว่ามันชอบ ไม่ชอบ ต่อไปมันจะพัฒนาไปสู่ความเป็นกลางของมันได้เอง"

"การดูไตรลักษณ์ คือจิตมันจะดูเอง ไม่ใช่ว่าเราไปเจตนาดูไตรลักษณ์นะ ไตรลักษณ์นี่เจตนาดูก็ไม่ได้นะ ถ้าเรายังเจตนาดูไตรลักษณ์ มันยังไม่เห็นไตรลักษณ์จริงหรอก สิ่งที่เราจะต้องดู คือดูสภาวะที่กำลังปรากฎ ดูไปเรื่อยๆ" สนทนาธรรมกับอาจารย์สุรวัฒน์ เสรีวิวัฒนา ที่โรงแรมโนโวเทล สยามสแควร์ วันที่ ๒๖ มิถุนายน ๒๕๕๙

"เราฝึกเพื่อที่จะให้เข้าใจว่า ความคิดนึกปรุงแต่งทั้งหลาย มันมีเหตุก็เกิด ไม่มีเหตุมันก็ไม่เกิด มีเหตุให้เกิดแล้ว หมดเหตุมันก็ดับ ดับแล้วมันมีเหตุใหม่เข้ามามันก็เกิดใหม่อีก เกิดดับ เกิดดับ วนเวียนกันอยู่อย่างนี้ไปเรื่อยๆ แต่เราจะไม่ไปยุ่งกับมัน คล้ายๆ เราจะไม่เป็นทุกข์กับมัน อย่างเช่น เรานั่งสมาธิแล้วไม่สงบอย่างที่เราต้องการ เราจะเป็นทุกข์ขึ้นมา เพราะว่าเราอยากให้มันสงบ เราดิ้นรนจะให้มันสงบ มันก็จะกลายเป็นว่าเราสร้างความทุกข์ขึ้นมาใส่ตัวเอง เพราะฉะนั้นเรามาหัดรู้ความจริงของมัน" สนทนาธรรมกับอาจารย์สุรวัฒน์ เสรีวิวัฒนา ที่บ้านจิตสบาย วันที่ ๑๔ พฤษภาคม ๒๕๕๙

ถ้าอาจารย์พยายามช่วยเราเต็มที่ ใช้ฤทธิ์ ใช้เทคนิคต่างๆ มาปรับเรา มันช่วยได้เหมือนกัน - ช่วยได้เฉพาะตอนนี้ ตอนที่เราอยู่ต่อหน้าอาจารย์ พ้นจากอาจารย์คุณก็เข้าสู่ล็อคเดิม เพราะบารมีคุณยังไม่ถึงที่จะเดินตรงนี้ ... เราภาวนาไปก็ล้มลุกคลุกคลานบ้าง ถอยบ้าง เสื่อมบ้าง เจริญบ้าง ทำผิดอย่างนั้นผิดอย่างนี้.. ก็ตั้งใจเอาใหม่ มันก็พัฒนาขึ้นมา

การวาง จะเกิดตั้งแต่การทำสติ ซึ่งทำให้เกิดตัวสมาธิ ตัวสมาธิ ก็คือการปล่อยวางอย่างหนึ่ง วางการยึดอารมณ์ แม้แต่ความสงบ ถ้ายังยึดความสงบ มันก็จะกลายเป็นสมถะ คือการติดยึดอารมณ์ ถ้ามีปัญญา รู้จักวางอารมณ์แม้แต่ความสงบ จิตก็จะหลุดเป็นผู้รู้ เป็นภาวะรู้สึก จะเกิดเป็นตัวสมาธิ เป็นความตั้งมั่น ความตั้งมั่น มันก็ตั้งอยู่ที่จิต มันทำของมันเอง เพราะมันเข้าใจว่า การไปยึดความสงบ เป็นสิ่งที่ไม่ควรทำ มันก็ถอยมาเป็นผู้รู้ ผู้ดู มีความรู้สึก

ถ้าจิตจำสภาวะการเผลอได้บ่อย ความรู้สึกตัวก็จะเกิด จากภาวะที่รู้สึกสัมผัส และจะกลายเป็นภาวะของความรู้สึกที่แท้จริง หรือความตื่นขึ้นมา หรือในบางกรณี ถ้าจิตสงบแล้ว มีการเพ่งความสงบลงไป จิตที่รู้สึก ก็ย่อมมีความแตกต่างจากจิตที่เพ่ง เมื่อมีการรู้เปรียบเทียบ จนมีความสงบเต็มที่ จิตที่สงบจะดับ กระแสความรู้สึกจะย้อนขึ้นมา เกิดภาวะของจิตอันใหม่ มีภาวะของความรู้สึกตื่นตัวขึ้นมา มีภาวะของความรู้ชัดขึ้นมา เข้าสู่สมาธิถึงฐานถึงจิต

ทำสิ่งที่ดีไว้ สักวันนึงผลมันก็ต้องดี ในสิ่งที่เราทำผลดีอันนั้นก็ต้องตอบแทนมา อันนี้เป็นเรื่องของการให้ผล ของการทำดีได้ดี ทำชั่วได้ชั่ว เรื่องของกรรม เราก็ภาวนาของเราไป ใจเป็นยังไง รู้ ดีก็ได้ ไม่ดีก็ได้ รู้ ร่างกายเคลื่อนไหว รู้สึก อะไรปรากฎขึ้นที่เป็นปัจจุบัน ให้หัดรู้ไปให้หมดเลย รู้ด้วยใจที่สบายๆ แบบเล่นเกม

การเห็นกามราคะ ยังไม่เป็นวิปัสสนา จนกว่าจะเห็นด้วยจิตที่ตั้งมั่นและเป็นกลาง จะเกิดวิปัสสนาขึ้นมาแว้บหนึ่ง อาจจะยังไม่ทันเกิดมรรคผลก็ได้ เห็นซ้ำอีก จนจิตฉลาดหรือจิตเชื่อ พอถึงตรงนี้เราจะรู้สึกเลยว่า ตลอดระยะเส้นทาง หรือระยะเวลาที่เราฝึก จิตจะอยู่กับสมถะเป็นพื้น นานๆ จะมีวิปัสสนาขึ้นมา

ทำยังไงให้เราจะอยู่ในเส้นทางของการรู้กายรู้ใจได้ โดยที่ไม่ทิ้งมันไป ไม่เลิกมันไป เราก็ต้องอาศัยการฟังธรรมบ่อยๆ ต้องอาศัยการคลุกคลีอยู่กับธรรมะบ่อยๆ แต่ไม่ใช่คลุกคลีจนกระทั่งกลายเป็นฟุ้งซ่านในธรรม อันนี้ก็ไม่มีประโยชน์ ต้องพาตัวเองมาอยู่กับอะไรที่กุศลไว้ อย่าพาตัวเองไปอยู่กับอะไรที่เป็นอกุศล อย่างที่อโคจรทั้งหลายเนี่ย ไม่ควรจะไป

พอมีสติขึ้นมา ถ้ามีสติที่ถูกตัองจริง ขณะที่แว้บเกิดสติขึ้นมา จิตตั้งมั่นเรียบร้อยแล้ว พอจิตตั้งมั่นแว้บนึงตรงนั้น จิตที่มีความตั้งมั่นแล้วก็มีสติย้อนมารู้กายรู้ใจตัวเอง มันก็จะเห็นไตรลักษณ์ของกายของใจได้ แค่นี้ เรียนแค่นี้พอ

ไม่ว่าจะเกิดอะไรขึ้นก็ตาม อย่าบังคับจิตตัวเอง ถ้าเสียใจอยากร้องไห้ ร้องเลย แต่ให้มีสติ ค่อยๆระลึก ค่อยๆรู้สึกตัวว่า ตัวเองกำลังร้องไห้ แล้วมันจะหายเอง เพราะว่าอะไร เพราะว่าถ้าเรารู้สึกว่าตัวเองกำลังร้องไห้เมื่อไหร่เนี่ย แสดงว่า เราเริ่มกลับมามีสติแล้วนะ

เวลาที่เราปฏิบัติเพื่อความพ้นทุกข์ เราต้องขึ้นวิปัสสนากรรมฐานให้ได้ วิ แปลว่าแจ้งชัด ปัสนะ แปลว่าเห็น วิเห็นอย่างที่มันเป็นนั่นแหละ เพราะอะไรอย่างมันเป็นมันเกิดแล้วมันก็ดับ.. ดูมันตรงๆเลย ชอบรู้ว่าชอบ ไม่ชอบรู้ว่าไม่ชอบ ไม่ต้องเสแสร้ง ไม่ต้องปฎิเสธ สภาวะรู้อย่างที่เค้าเป็น พอมันรู้แล้ว มันก็ดับ เราก็เห็น เกิดดับเสร็จแล้ว

ทั้งสายเลยจริงๆ รู้กายรู้ใจแค่นี้แหละ ไม่ได้ทำอะไรมากกว่านี้เลย เพียงแต่จิตนี้มันจะพัฒนาตามภูมิรู้ ความเข้าใจ ของเรา พร้อมกับบารมีที่เราค่อยๆ สั่งสมมาเรื่อยๆ จนมันเต็มขั้นเต็มภูมิแล้วมันจะเดินของมันเอง

"คำว่า ปัญญา คือเห็นความเป็นไตรลักษณ์ ไม่ได้ว่าหยาบหรือละเอียด กำลังสมาธิน้อยเป็นขณิกกะ อารมณ์ที่เห็นอาจเป็นอารมณ์ที่หยาบ แต่หยาบมันก็เกิดดับนะ อารมณ์ละเอียดก็เกิดดับ มันเลือกไม่ได้ว่าคนนี้จะภาวนาเพื่อจะให้เห็นความละเอียดหรือว่าเห็นความหยาบ สาระสำคัญคือเมื่อมันแสดงตัวแล้ว มันแสดงไตรลักษณ์ให้เราดูหรือเปล่า ค่าเท่ากัน" ทันตแพทย์ณัฏฐ์ ศรีวชิรวัฒน์ บรรยายธรรมะในคอร์สจีน วันที่ 14 พฤษภาคม 2559 (nat590514B)

"ถ้าเราเอาใจมารู้อารมณ์เดียวด้วยความรู้สึก กำลังของความรู้สึกจะแก่กล้าขึ้น เกิดเป็นภาวะ จิตผู้รู้ พูดง่ายๆ ก็คือความรู้สึกตัวที่มีกำลัง สิ่งที่เห็นไม่ชัดก็จะเห็นได้ชัด ภาวะของความเป็นไตรลักษณ์ของรูปและนามจะเห็นได้ชัด การแยกรูปนามก็จะแยกได้ชัดเจน" ทันตแพทย์ณัฏฐ์ ศรีวชิรวัฒน์ บรรยายธรรมะในคอร์สจีน วันที่ 14 พฤษภาคม 2559 (nat590514A)

"ธรรมะของพระพุทธเจ้าเป็นธรรมะไม่เนิ่นช้า ถ้าทำแล้วช้า 10 ปี 20ปี ไม่ได้ผล อาจจะทำไม่ถูกต้อง ถ้าถูกต้องไม่ช้า ไม่นานจะได้ผล... จำไว้นะ... ชาตินี้ขั้นต่ำต้องเป็นพระโสดาบันให้ได้ อะไรที่ไม่จำเป็นที่จะต้องทำแล้วเสียมันไป... อย่าใช้เวลาทั้งหมดทำมัน" คุณประสาน พุทธกุลสมศิริ บรรยายธรรมะในคอร์สจีน - ชาตินี้ขั้นต่ำต้องเป็นพระโสดาบันให้ได้ - วันที่ 14 พฤษภาคม 2559 (psn590514)

"เวลาเราเรียน เราเรียนเรื่องจำนวนมาก จริงๆ หน้าที่ของเรามีไม่มาก ครูบาอาจารย์ มักจะสอนว่า ทำอย่างเดียวก็พอ - รู้ทุกข์ เมื่อทำหน้าที่บริบูรณ์ คือ รู้ทุกข์ แจ่มแจ้ง อริยมรรคเกิดเอง" คุณประสาน พุทธกุลสมศิริ - ศัตรูเบอร์หนึ่งของการภาวนาในยุคนี้ คอร์สจีน 13 พฤษภาคม 2559

"นักภาวนา ถ้าอยากจะพ้นไป ต้องฉลาดที่จะไม่ตามกระแสของโลก ต้องฉลาดที่จะไม่ตามกระแสของกิเลส ตามกระแสของมาร" คุณประสาน พุทธกุลสมศิริ บรรยายธรรมะในคอร์สจีน - ศัตรูเบอร์หนึ่งของการภาวนาในยุคนี้ - วันที่ 12 พฤษภาคม 2559 (psn590512B)

"มันยากตรงไหน? ดูว่าขณะนี้โกรธ ขณะนี้ไม่โกรธ มันยากตรงไหน? มันง่ายขณะนี้ พวกเราเนี่ย ชอบคิดมาก ใจมีความสุข ใครรู้ไม่ได้บ้าง ใจไม่มีความสุข ใครรู้ไม่ได้ มันยากยังไง? จำไว้นะ ง่ายเข้าไว้! รู้อย่างที่มันเป็น ไม่ยาก!" คุณประสาน พุทธกุลสมศิริ บรรยายธรรมะในคอร์สจีน - การภาวนา 1. ง่าย 2. ไม่ยาก - วันที่ 12 พฤษภาคม 2559 (psn590512A)

"เราไม่ได้ภาวนาเพื่อเอาอะไร ไม่ได้ภาวนาเพื่อเอาจิตที่ดี ไม่ได้ภาวนาเอาสมาธิ เราภาวนาเป็นพุทธบูชา ถ้าใจเจตนาภาวนาเป็นพุทธบูชา สภาวะอะไรก็ได้ เพราะไม่ได้ภาวนา เพื่อจะเอา คนใดภาวนาเพื่อจะเอา ภาวนายาก" คุณประสาน พุทธกุลสมศิริ - ถ้าภาวนาเพื่อจะเอา การภาวนาจะยาก - คอร์สจีน วันที่ 11 พฤษภาคม 2559 (psn590511C)

"บารมีเป็นสิ่งที่ตรงข้ามกับอนุสัย อันหนึ่งคือความเคยชินในการทำความดี อันหนึ่งคือความเคยชินในการทำความชั่ว คนทีเดินสาวกภูมิ ไม่ได้ตั้งเป้าอยู่ที่การสร้างบารมีเป็นหลัก บารมีเป็นผลของการทำความดีด้วยจิตที่บริสุทธิ์ มันเกิดขึ้นเอง ใจที่มีบารมี คือใจที่ไม่ค่อยหิว ใจที่ไม่หิว มันจะไม่วิ่งไปแส่ส่ายหาอารมณ์ เพราะฉะนั้นจิตที่มีบารมีนะก็จะทำสมาธิที่เป็นลักขณูได้ง่าย" คุณประสาน พุทธกุลสมศิริ บรรยายธรรมะ - วิธีการสร้างบุญบารมี - คอร์สจีน วันที่ 11 พฤษภาคม 2559 (psn590511B)

"หลักการก็คือ ดูจิตได้ให้ดูจิต ดูจิตไม่ได้ ดูกาย ดูกายไม่ได้ ทำสมถะ ถ้าอะไรก็ไม่ได้ดู สมถะก็ไม่ได้ทำ แปลว่าขณะนั้นไม่ได้ทำกรรมฐาน ฟังน่ะง่าย แต่เวลาเราทำ เดี๋ยวก็ลืมตรงโน้น เดี๋ยวก็ลืมตรงนี้ ใจมันจะจำ เรื่องพวกนี้ได้ มันจำได้ ไม่ได้เกิดจากการท่องจำเอา มีแต่ภาวนาไปเรื่อย ๆ ประสบการณ์ในการภาวนาจะค่อยช่ำชองมากขึ้น จิตจะแม่นหลักมากขึ้น" คุณประสาน พุทธกุลสมศิริ บรรยายธรรมะในคอร์สจีน - สรุปภาพรวมของการปฏิบัติ วันที่ 11 พฤษภาคม 2559 (psn590511A)

" อย่าไปกังวลมันมาก ไม่ต้องคอยสังเกตตัวเองหรอกว่า ตอนนี้ตั้งมั่นหรือไม่ตั้งมั่น แค่รู้ว่า ตอนนี้มีร่างกายอยู่ ใช่ได้แล้ว แค่รู้ว่า ตอนนี้จิตใจเป็นยังไงอยู่ ใช้ได้แล้ว ไม่ว่าจะทำอะไรอยู่ก็ตาม รู้แค่นี้ มันจะเป็นฐานที่จะให้เกิดสติ เกิดจิตตั้งมั่น เกิดปัญญาขึ้นมาได้ ซึ่งเวลาที่จิตตั้งมั่น เราก็ไม่จำเป็นต้องเรียกชื่อให้มันถูก บางคนตั้งมั่นแล้ว ยังไม่รู้ตัวเองเลยว่านั่นคือ จิตตั้งมั่น" สนทนาธรรมกับอาจารย์สุรวัฒน์ เสรีวิวัฒนา คอร์สจีน 10 พฤษภาคม 2559 (swt590510B)

"การปฏิบัติเนี่ย ไม่ใช่ว่า ต้องไม่โกรธนะ ไม่ใช่ว่า ไม่ต้องมีกิเลสนะ แต่พอมีกิเลสแล้ว จะมีไปนานแล้ว หรือยังเพิ่งจะมี เรานึกขึ้นได้ตอนไหน เราก็ดูมันตอนนั้นเลย" สนทนาธรรมกับอาจารย์สุรวัฒน์ เสรีวิวัฒนา คอร์สจีน วันที่ 10 พฤษภาคม 2559

"เรียนธรรมะเพื่อการปฏิบัติ เราเรียนด้วยใจ ไม่ใช่จดเอา ขณะที่จด ขณะนั้น ใจไม่พร้อมรับธรรมะ พอกลับไป ก็เอาไปอ่าน ได้แต่ความจำ แล้วก็ภูมิใจว่า รู้แล้ว ตั้งแต่ใน สมัยพุทธกาล พระพุทธเจ้าสอนธรรมะ คนบรรลุพระอรหันต์บ้าง พระอนาคาบ้าง พระสกิทาคาบ้าง พระโสดาบันบ้าง ไม่มีใครฟังไป จดไป ทำใจให้เป็นภาชนะที่ดี สำหรับการรองรับธรรมะ เรียนธรรมะ เรียนด้วยใจ ไม่ใช่สมอง" คุณประสาน พุทธกุลสมศิริ บรรยายธรรมะในคอร์สจีน - การเรียนธรรมะไม่เหมือนกับการเรียนวิชาทางโลก วันที่ 10 พฤษภาคม 2559 (psn590510)

"พระพุทธเจ้าเคยตรัสว่า สิ่งที่เป็นเครื่องขัดขวางการปฏิบัติธรรมมี 3 ประการ คือ ๑.มานะ ๒.ทิฐิ ๓.ตัณหา ทั้ง ๓ ตัวนี้ก็คือ มายาของใจที่คอยมาหลอกเราเรื่อยๆ ก็ให้คอยมีสติรู้ทันเอา" นายสัตวแพทย์ธนุสรณ์ ภควัมบดี (คุณหมอม่อน) บรรยายธรรมะในคอร์สจีน - มายาของใจ วันที่ 8 พฤษภาคม 2559