"เส้นทางนี้เป็นเส้นทางของการสู้กับกิเลสทั้งนั้น สู้กับกิเลสก็คือรู้ทันมัน แล้วก็ไม่ยอมให้มันบงการเราให้ไปทำความชั่ว ศีล สมาธิ ปัญญาก็ล้วนแต่เป็นเครื่องมือในการสู้กับกิเลสทั้งสิ้น ศีลสู้กิเลสหยาบ สมาธิสู้กิเลสอย่างกลางคือนิวรณ์ ปัญญาสู้กับกิเลสละเอียดขึ้นไป สูงสุดก็คืออวิชชาความไม่รู้อริยสัจ ที่ทุกข์อยู่ก็เพราะกิเลสที่ยังเวียนตายเวียนเกิดอยู่ ฉะนั้นเราจับหลักให้แม่น มีสติรู้ทันกิเลสในใจเราไปเรื่อย อย่างบางช่วงเราจะภาวนาดี ภาวนาเก่ง รู้สึกภูมิใจอิ่มใจขึ้นมาต้องรู้ทัน ไม่งั้นภาวนาดีบางมุม แต่บางมุมกิเลสก็เพิ่ม หนังของกิเลสไม่ถลอกเลย" --อ.ประสาน พุทธกุลสมศิริ สวนธรรมประสานสุข ๑๔ กรกฎาคม ๒๕๖๒

"บางคนใจชอบเห็นสภาวะละเอียด ก็จะดูแต่สภาวะละเอียด ก็ไม่ได้แปลกอะไร บางคนสภาวะละเอียดไม่เห็นเลย เห็นแต่สภาวะที่หยาบ ก็ไม่แปลกอะไร เพราะอะไร? สภาวะที่หยาบก็แสดงไตรลักษณ์ สภาวะที่ละเอียดก็แสดงไตรลักษณ์ เพราะฉะนั้น บทสรุปก็คือ การภาวนานี่ คนหลายคนกินน้ำบ่อเดียวกัน เดินทางเดียวกัน ไม่เหยียบรอยกัน" --อ.ประสาน พุทธกุลสมศิริ ๑๒ กรกฎาคม ๒๕๖๒

"ตั้งแต่จากปุถุชน เป็นพระโสดา เป็นพระสกิทาคา จนถึงทำที่สุดแห่งทุกข์ ยังไงก็ต้องทำกรรมฐาน ไม่ทำไม่ได้ ของฟรีไม่มี เพราะฉะนั้นทำไปเรื่อย ชาตินี้ได้แค่ไหนก็แค่นั้น ชาตินี้ได้เท่านี้ สิ่งที่เราสะสมไว้ชาตินี้ ก็ไปเป็นต้นทุนของชาติถัดๆ ไป คนไหน เหตุปัจจัยถึงพร้อม บารมีมากพอ ได้ธรรมะขั้นใดขั้นหนึ่ง ก็อุ่นใจหน่อย คนไหนที่ยังไม่ได้ ไม่ได้ก็ต้องสู้เอา คนที่เขาได้ชาตินี้ หรือได้เร็ว เขาก็แห้วมาแล้ว ในชาติอื่นๆ เขาก็อาศัยสู้มาแล้วก็ไม่เลิก เราก็ทำของเราไปอย่างนี้แหละ อดทนทำไป วันนึงมันก็เข้าใจเอง วันนึงก็จะเข้าใจจริงๆ ว่า ทำเมื่อไหร่ก็ผิด แล้วก็ไม่ทำ ผิดยิ่งกว่า เพราะว่าไม่ทำ ก็คือไม่ได้ภาวนา ไม่ได้ทำกรรมฐาน ขณะที่ทำ ผิดแน่นอน เพราะว่ายังมีเจตนาอยู่ ยังกระทำกรรมอยู่ ยังไม่เกิดมรรคผล แต่ยังมีเจตนา ยังกระทำกรรม อาศัยเจตนาเหล่านี้ ศีล สมาธิ ปัญญา สติของเราจะถูกฝึกให้กล้าแข็งมากขึ้น จนถึงวันที่มันได้ธรรมะ" --อ.ประสาน พุทธกุลสมศิริ ณ สมาคมนิสิตเก่าจุฬาลงกรณ์ฯ ๑๓ มกราคม ๒๕๖๒

"วาสนาไม่ได้ลอยมา มีแต่ว่าเราเคยทำเหตุบางอย่างมาแล้ว ที่จะรับผลแบบนี้ วันนี้ ไม่มีอะไรบังเอิญ ในความเป็นจริง บุญเก่ามีผล แต่ว่าบุญเก่าจะมีผลยังไง ชาวพุทธจะไม่ได้พึ่งบุญเก่าอย่างเดียว ชาวพุทธจะรู้ว่า นับแต่นี้เป็นต้นไป เรามีโอกาสสร้างเหตุใหม่ที่ดี" --อ.ประสาน พุทธกุลสมศิริ นครเวียงจันทร์ ประเทศลาว ๙ มิถุนายน ๒๕๖๒

"หลักก็คือ ไม่ได้เจตนา หรือไม่ได้จงใจให้เอาจิตอยู่กับตัวเอง อย่างแบบแนบแน่นหรือทรงไว้ มีแต่ว่า เอาใจมาแตะๆ แล้วปล่อยมันวิ่งออกไป แล้วรู้ ใช้หลักนี้ ทุกครั้งที่มันวิ่งออกไป แล้วรู้ มันจะอยู่กับเนื้อกับตัวเองชั่วขณะ แล้วเดี๋ยวมันวิ่งอีก วิ่งอีกรู้อีกๆ อย่าพยายามที่จะรักษาความรู้สึกตัวไว้ มันทำไม่ได้จริง ยิ่งทำ จะยิ่งเครียด" --อ.ประสาน พุทธกุลสมศิริ นครเวียงจันทร์ ประเทศลาว ๙ มิถุนายน ๒๕๖๒

"ลักขณูปนิชฌาน ลักขณู คือ ลักษณะ คือสมาธิที่ใช้ เพื่อจะพร้อมที่จะให้จิตเห็นลักษณะของรูปนาม ลักษณะของรูปนามคืออะไร ลักษณะของรูปนามคือ เป็นไตรลักษณ์ มันไม่เที่ยง เป็นทุกข์ เป็นอนัตตา บังคับบัญชาไม่ได้" --อ.ประสาน พุทธกุลสมศิริ นครเวียงจันทร์ ประเทศลาว ๙ มิถุนายน ๒๕๖๒

"เราต้องมีกรอบเป็นเครื่องช่วยให้เรารู้ว่าที่เราภาวนา เรายังปฏิบัติอยู่หรือไม่ กรอบก็คือสัมมาวายามะ มีความเพียรชอบ เพียรแผดเผากิเลส จะมีความเพียรแผดเผากิเลสได้ต้องมี(สัมมา)สติ สองตัวนี้ช่วยกัน สัมมาวามะ คือมีความเพียรที่จะทำให้อกุศลที่มีอยู่ดับลง อกุศลที่ยังไม่เกิดไม่ให้มันเกิดขึ้น กุศลที่ยังไม่เกิดก็ทำให้เกิดขึ้น กุศลที่เกิดขึ้นแล้วทำให้มันงอกงามไพบูลย์มากขึ้น ถ้าการปฏิบัติของเราไม่ได้อยู่ในกรอบนี้ ถึงแม้ว่าเดินจงกรม นั่งสมาธิ รักษาศีลอยู่ ยังไม่ใช่ปฏิบัติ นั่นกำลังปฏิบัติเพื่อสนองกิเลส ไม่ได้เป็นไปเพื่อความชำระล้างกิเลสเพื่อความบริสุทธ์หลุดพ้น" --อ.ประสาน พุทธกุลสมศิริ นครเวียงจันทร์ ประเทศลาว ๘ มิถุนายน ๒๕๖๒

"จุดตั้งต้นของการปฏิบัติธรรมมุ่งอยู่ที่การเจริญสติ ทุกครั้งที่กระทบอารมณ์ กระทบผัสสะ ทางตาหูจมูกลิ้นกายใจแล้ว ความรู้สึกเปลี่ยน จะคอยมีสติตามรู้ รู้สึกไปสบายๆ ไม่ได้จ้องลงไป" --อ.ประสาน พุทธกุลสมศิริ นครเวียงจันทร์ ประเทศลาว ๘ มิถุนายน ๒๕๖๒

"พวกเรารู้สึกว่า ที่ไม่ดีคือภาวนาน้อยไป ต้องภาวนาให้เยอะกว่านี้ นี่คือความเห็นผิด คิดว่าทำได้ เพราะฉะนั้น ยังภาวนาไม่มากพอ ต้องภาวนาจนถึงจุดที่ว่า หลังชนกำแพงแล้ว เสื่อมหรือเจริญ ใจมันรับได้แล้ว บนเส้นทางนี้ขยันต่อเนื่องมายาวนาน เดี๋ยวมันก็เจริญ แล้วเดี๋ยวมันก็เสื่อม เดี๋ยวมันก็เจริญ แล้วเดี๋ยวมันก็เสื่อม จนใจมันเป็นกลาง รู้สึกหรือยังว่า ภาวนาไม่มากพอ เพราะฉะนั้น ความไม่สม่ำเสมอ หรือความขี้เกียจของเรา เป็นตัวช่วยที่ทำให้เราเห็นผิดมากขึ้นๆ" --อ.ประสาน พุทธกุลสมศิริ วัดเขาดินวนาราม ๒๖ พฤษภาคม ๒๕๖๒

"หลักก็คือ ทำกรรมฐานอันนึง แล้วคอยรู้ทัน ใจตัวเอง เวลารู้ทันจิตตัวเอง รู้ไปเรื่อยๆ นานๆ เข้า เราจะได้สมาธิที่ถูกต้อง เรื่องจิตสิกขา เรียนแล้ว เราจะได้สมาธิที่ถูกต้อง จิตสิกขาคืออะไร คือเรียนเรื่องจิต เรียนเรื่องจิต มันไม่ได้เรียนด้วยการฟัง เรียนเรื่องจิต มันเรียนด้วยการเห็นสภาวะ เห็นของจริงไปว่า เดี๋ยวจิตก็ทำอย่างนั้น เดี๋ยวจิตก็ทำอย่างนี้ เดี๋ยวจิตก็ปรุงอย่างนั้น เดี๋ยวจิตก็ปรุงอย่างนี้ ดูไปเรื่อย คอยรู้ทันพฤติกรรมของใจ คอยรู้ทันจิตตัวเองไปเรื่อยๆ นานๆ เข้า มันได้สมาธิที่ถูกต้องเอง มันอัศจรรย์ขนาดนั้น" --อ.ประสาน พุทธกุลสมศิริ วัดพระธาตุโกฏิแก้ว เชียงราย ๒๖ พฤษภาคม ๒๕๖๒

"ไม่จำเป็นต้องดูจิต ทีนี้ คนบางคนไม่ถนัดดูจิต ก็ดูกายก็ได้ แต่ว่ายุคนี้ ทำไมการดูจิตถึงเฟื่องฟู ยุคนี้ การดูจิตเฟื่องฟูเพราะว่า การดูกาย ถ้าเจริญปัญญาด้วยการดูกาย จะดีก็ต่อเมื่อ เรามีสมาธิมาก ทำฌานได้ ใจแยกออกมาเป็นตัวรู้ได้ยาวๆ นานๆ คนยุคนี้ ทำสมาธิแบบนี้ไม่ได้ สำหรับคนที่มีสมาธิไม่มาก จิตฟุ้งซ่าน เป็นนักคิด ชอบวิจัยวิจารณ์ มีความคิดเห็นต่างๆ ตลอดเวลา สมาธิไม่มาก เหมาะกับการดูจิต เพราะว่า เวลาโลภ เวลาโกรธ เวลาเบื่อ แล้วเรารู้ ไม่ได้ใช้สมาธิเยอะ" --อ.ประสาน พุทธกุลสมศิริ วัดพระธาตุโกฎิแก้ว เชียงราย ๒๕ พฤษภาคม ๒๕๖๒

"พวกเราเลือกกรรมฐานอันหนึ่ง ทำกรรมฐานอันนั้นไป ด้วยใจที่มุ่งมั่น ทำแล้วไม่ใช่เอาใจที่ดี ทำแล้วคอยรู้ทันใจเราเนืองๆ ในที่สุดเราจะพบว่า จิตจะปรุงอะไร เราบังคับไม่ได้ แล้วก็ การอยู่กับกรรมฐานด้วยใจที่มุ่งมั่น มีสติระลึกรู้ กรรมฐานนั้นเนืองๆ เราได้ฝึกสติ และได้เพิ่มพูนกำลังของสมาธิด้วย ทำไปเรื่อยๆ แค่นี้ ธรรมะก็จะเจริญขึ้นเอง อีกตัวหนึ่งที่อยากจะเน้นคือ ความเป็นสม่ำเสมอ เป็นสิ่งจำเป็นมาก มากกว่าที่พวกเรานึก พวกเราต้องสม่ำเสมอมาก จนในที่สุดพบว่า ไม่มีอะไรสักอย่าง อยู่ภายใต้อำนาจบังคับ" --อ.ประสาน พุทธกุลสมศิริ วัดพระธาตุโกฏิแก้ว เชียงราย ๒๕ พฤษภาคม ๒๕๖๒

"ลองไปทบทวนดู จุดอ่อนอยู่ตรงไหน รูรั่วอยู่ตรงไหน เวลาว่างอยู่ตรงไหน เราละเลยตรงไหน เราประมาทจุดไหนบ้าง เราปล่อยให้ชีวิต มันตายเปล่าไปวันละกี่ชั่วโมง กี่นาที แล้วไปดูอีกอย่างหนึ่งว่า เราคิดว่า เราจะเหลือ อีกกี่ชั่วโมง กี่นาที ไปทบทวน แล้วก็แก้ไข ปรับปรุง อุดช่องว่าง แล้วก็ทำด้วยความมุ่งมั่น สม่ำเสมอ เดี๋ยวมันก็ดีขึ้นมาเอง แล้ววันที่มันดีขึ้นมา หรือมันเข้าใจขึ้นมา หรือมันได้รับผลของการปฏิบัติจริงๆ เราก็จะรู้ว่า ชีวิตนี้คุ้มแล้ว แต่ว่า ไม่มีใครทำให้ได้ ต้องทำเอง" --อ.ประสาน พุทธกุลสมศิริ วัดพระธาตุโกฏิแก้ว เชียงราย ๒๕ พฤษภาคม ๒๕๖๒

"เจตนาทำถูกเมื่อไหร่ผิดเมื่อนั้น ตรงไหนผิดมีสติรู้ทันไปเรื่อย ไม่ผิดมันก็ถูกเอง แต่ที่จริงบนเส้นทางนี้ผิดตลอด แต่มันจะถูกมากขึ้นๆ อดทนทำไป เราจะพบว่าเราเข้าใจบางอย่างมากขึ้น ธรรมชาติของธรรมะเป็นอย่างนี้" --อ.ประสาน พุทธกุลสมศิริ คอร์สเรียนรู้ตัวเองฯ บ้านสติขอนแก่น ๑๑ พฤษภาคม ๒๕๖๒

"ไม่มีสภาวะที่ถูกมีแต่เรียนรู้อย่างที่มันเป็นไปเรื่อย เห็นสภาวะได้ก็ใช้ได้ และไม่ทิ้งเครื่องอยู่ให้เครื่องอยู่เป็นแบ๊กกราวด์ไว้ เดี๋ยวใจก็กระเพือม เดี๋ยวใจก็เพ่ง เดี๋ยวใจก็ไหว เดี๋ยวใจก็เปลี่ยนไปเปลี่ยนมา เดี๋ยวก็หลง เดี๋ยวก็คิด อย่างนี้ถึงจะถูกเพราะเราไม่ได้เอาสภาวะอะไร เราเห็นแต่ว่าสภาวะเปลี่ยนไปเรื่อยๆ บางช่วงไม่เห็นเลยเพราะว่าหลงยาว หรือบางช่วงไปเพ่งนิ่งๆ ต้องเป็นอย่างนั้น ไม่มีทางที่จะรู้ทุกขณะ นี่คือของจริง ในที่สุดเราจะพบว่าเราทำอะไรไม่ได้จริงสักอย่าง มันล้วนแต่จิตที่ทำงานของมันเอง" --อ.ประสาน พุทธกุลสมศิริ คอร์สเรียนรู้ตัวเองฯ บ้านสติขอนแก่น ๑๑ พฤษภาคม ๒๕๖๒

"ทำอย่างไร จิตถึงจะมีแรง ถึงจะมีพลัง เราก็บริกรรม พุทโธ ไปเรื่อยๆ เดี๋ยวก็มีแรง ใช้จิตแบบนี้ เจริญสติไปเรื่อย เดี๋ยวมันก็ค่อยๆ มีแรง แต่ถ้าเราใช้จิต ที่แบบบังคับจิต แล้วก็เจริญสติ อันนี้ ยังไงก็ไม่มีแรง แรงนี้ถูกเค้นขึ้นมา จิตไม่ถูก สมาธิที่ดี จะไม่เกิด" --อ.ประสาน พุทธกุลสมศิริ คอร์สเรียนรู้ตัวเองในภาคปฎิบัติ บ้านสติขอนแก่น ๑๑ พฤษภาคม ๒๕๖๒

"ไม่มีอะไรเกินกว่าชื่อของคอร์สนี้ เรียนรู้ตัวเอง เรียนรู้ตัวเองด้วยอะไร? สติไม่ทิ้ง รูป นาม กาย ใจตัวเอง เดี๋ยวก็เห็น ก็ความจริงมันปรากฏอยู่ต่อหน้าต่อตา ไตรลักษณ์ ก็แสดงอยู่ต่อหน้าต่อตาในทุกสภาวะ ร่างกายนี้ จิตใจนี้ ก็มีอยู่ตลอด 24 ชั่วโมง ไม่มีข้ออ้าง ที่จะไม่เห็น" --อ.ประสาน พุทธกุลสมศิริ คอร์สเรียนรู้ตัวเองฯ บ้านสติขอนแก่น ๑๐ พฤษภาคม ๒๕๖๒

"คนที่ดีจริง ๆ นั้นไม่มี แต่ละคนมีกิเลสทั้งนั้น แล้วทุกคนทำทุกอย่างมีตัวเองเป็นศูนย์กลางทั้งสิ้น ใจเราก็เป็นอย่างนั้น ไม่เฉพาะใจคนอื่น แล้วเราจะคาดหวังกับคนอื่นน้อยลง แล้วเข้าใจคนอื่นมากขึ้น" --อ.ประสาน พุทธกุลสมศิริ คอร์สเรียนรู้ตัวเองฯ บ้านสติขอนแก่น ๑๐ พฤษภาคม ๒๕๖๒

"เราภาวนา ต้องไม่ภาวนาเพื่อจะเอา มาเรียนธรรมะ ก็ไม่ได้เรียน เพื่อจะเอาอะไร มาช่วยงานสืบพระศาสนา ถ้าหวังจะมาเอา มันก็ไม่ใช่แล้ว หวังมาสร้างบุญบารมี มาสร้างคุณงามความดี บารมีเกิด ตอนที่แจกออกไป ตอนไม่ได้เอาเข้าตัว ตอนเอาเข้าตัว บารมีไม่เกิดหรอก คุณงามความดีทั้งหมดเป็นไปเพื่อสนับสนุนตัวตนทั้งสิ้น สนับสนุนกิเลสต่างหาก" --อ.ประสาน พุทธกุลสมศิริ คอร์สเรียนรู้ตัวเองฯ บ้านสติขอนแก่น ๑๐ พฤษภาคม ๒๕๖๒

"ถ้าเราอยากตั้งตัวได้ในด้านธรรมะเราต้องอดทน เบื่อก็ภาวนา ขี้เกียจก็ภาวนา คึกคักหรืออารมณ์จืดๆ ก็ภาวนา ไม่มีข้อแม้ ไม่ว่าวันนี้ทำงานหนัก วันนี้มีทุกข์มาก อย่างนี้ถึงจะตั้งตัวได้ ไม่มีใครเก่งหรือชำนาญมาก่อน ฉะนั้นอดทนสู้เอา ใครก็ช่วยเราไม่ได้" --อ.ประสาน พุทธกุลสมศิริ คอร์สเรียนรู้ตัวเองฯ บ้านสติขอนแก่น ๑๐ พฤษภาคม ๒๕๖๒

"อย่าให้ใจว่างๆโดยที่ไม่มีอะไรทำ อย่างน้อยต้องทำกรรมฐานสักอย่างหนึ่ง ดูจิตได้ดูจิต ดูจิตไม่ได้ดูกาย ดูกายไม่ได้ ไม่มีอะไรทำเลย ต้องทำสมถะ อย่าปล่อยให้ตัวเองว่างๆ เผลอเพลินใจลอยไปเรื่อยๆ ช่วงที่เผลอเพลินเป็นช่วงสะสมกิเลส สะสมความเคยชินที่จะไม่รู้สึกตัว สะสมความขี้เกลียด ฉะนั้นนับจากนี้ไปจะไม่เวลาว่าง มีแต่เวลาทำกรรมฐานตั้งแต่เช้ายันเย็นตั้งแต่ตื่นยันหลับ" --อ.ประสาน พุทธกุลสมศิริ คอร์สเรียนรู้ตัวเองฯ บ้านสติขอนแก่น ๑๐ พฤษภาคม ๒๕๖๒

"ถ้าสมาธิเริ่มตก กำลังของจิตเริ่มลดลง เราจะทำอย่างไร... เรามีหน้าที่เจริญสติต่อเนื่อง บริกรรมต่อเนื่อง อยู่กับเครื่องอยู่ต่อเนื่องไปเรื่อยๆ ไม่ได้เค้นหรือไม่ได้เร้าให้มีกำลัง กำลังไม่ได้เกิดจากการเค้นให้รู้เนื้อรู้ตัวชัดๆ ทำอย่างนั้นยิ่งเหนื่อย ยิ่งทำพลังของจิตจะยิ่งลด เพราะเวลาที่เค้นเราใช้แรง เราใช้ใจที่สบายๆ เป็นกลางมีความสุข เราภาวนา เราเจริญสติ เราบริกรรมของเราไปด้วยใจที่สบาย จำหลักเอาไว้ว่าเป็นกลางเมื่อไรสมาธิเกิดเมื่อนั้น เพราะเวลาใจเราเป็นกลาง ใจจะร่มเย็นใจจะสบาย ความสบายเป็นเหตุใกล้ให้เกิดสมาธิ" --อ.ประสาน พุทธกุลสมศิริ คอร์สเรียนรู้ตัวเองฯ บ้านสติขอนแก่น ๙ พฤษภาคม ๒๕๖๒

"ใช้หลักเดียวกันคือมีสติในชีวิตประจำวัน แล้วทุกวันเจียดเวลาทำในรูปแบบ เพราะการเจริญสติในชีวิตประจำวัน เดี๋ยวรู้เดี๋ยวหลง มันรักษาพลังได้ในระดับหนึ่ง เวลาที่เรานั่งสมาธิหรือเจตนาเดินจงกรม ทำในรูปแบบ มันเป็นช่วงเวลาสะสมพลัง เพราะเราตัดผัสสะที่จะทำให้เรากระทบแล้วใจเราไหลออกไปเยอะๆ ช่วงนั้นได้กำลังบางอย่างเพิ่มขึ้น ไม่มีตรงไหนที่ไม่ต้องทำ สมถะต้องทำ เจริญวิปัสสนาต้องทำ ศีลต้องรักษา รูปแบบต้องทำ ส่วนที่เหลือเจริญสติในชีวิตประจำวันตั้งแต่ตื่นยันหลับ" --อ.ประสาน พุทธกุลสมศิริ คอร์สเรียนรู้ตัวเองฯ บ้านสติขอนแก่น ๙ พฤษภาคม ๒๕๖๒

"นักปฏิบัติมีหน้าที่รู้ทันใจที่เคลื่อนไป หลงไปข้างนอกก็เคลื่อน หลงไปเพ่งไปรักษาก็เคลื่อนเหมือนกัน ทั้งเพ่งทั้งเผลอ จิตก็เคลื่อนทั้งสิ้น การภาวนามีแค่นี้ ไม่ได้มีอะไรเกินนี้" --อ.ประสาน พุทธกุลสมศิริ คอร์สเรียนรู้ตัวเองฯ บ้านสติขอนแก่น ๙ พฤษภาคม ๒๕๖๒

"อะไรเป็นเหตุใกล้ให้เกิดปัญญาที่แท้จริง? สมาธิ ขณะที่ฟุ้งซ่านในธรรมะ ไม่มีสมาธิ ความรู้ที่เกิดขึ้น เป็นความรู้ที่เจือจากการคิดทั้งสิ้น จินตมยปัญญา ไม่ช่วยให้พ้นทุกข์ ช่วยให้มีความรู้ วิจัย วิจารณ์ได้ คุยกับคนอื่นได้ แต่สู้กิเลส ไม่ไหว" --อ.ประสาน พุทธกุลสมศิริ คอร์สเรียนรู้ตัวเองฯ บ้านสติขอนแก่น ๘ พฤษภาคม ๒๕๖๒

"ภาวนาเยอะๆ ไม่ใช่ เดินเยอะๆ หรือนั่งเยอะๆ ภาวนาเยอะๆ คือ มารู้สึกกาย รู้สึกใจ เยอะๆ" --อ.ประสาน พุทธกุลสมศิริ คอร์สเรียนรู้ตัวเองฯ บ้านสติขอนแก่น ๘ พฤษภาคม ๒๕๖๒

"กลับบ้าน ต้องไปทำเองให้ต่อเนื่อง เพื่อจะเห็นว่า Input เท่ากัน มีความสม่ำเสมอ ศีลไม่เคยผิด ไม่เคยด่างพร้อย เดี๋ยวเจริญ เดี๋ยวเสื่อม จนในที่สุด เข้าใจจริงๆ ด้วยใจจริงๆ ว่า เราทำอะไรไม่ได้ซักอย่าง มีแต่ของที่บังคับบัญชาไม่ได้ ซึ่งพวกเราในนี้ ยังไม่มีใคร เข้าใจจุดนี้อย่างจริงจัง เพราะที่ผ่านมา พวกเราได้แต่รู้สึกว่า ที่ไม่ดี เพราะภาวนาน้อยไป มีแต่ความรู้สึกว่า ถ้าภาวนามากกว่านี้ ภาวนาเยอะกว่านี้ จริงจังกว่านี้ มุ่งมั่นกว่านี้ จะค่อยๆ ดีขึ้นกว่านี้อีก ความไม่ต่อเนื่องของเรา พอกพูน มิจฉาทิฎฐิ ของเราเอง" --อ.ประสาน พุทธกุลสมศิริ คอร์สเรียนรู้ตัวเองฯ บ้านสติขอนแก่น ๘ พฤษภาคม ๒๕๖๒

"ทำกรรมฐานให้ก้าวหน้ารวดเร็ว ต้องฝากเป็นฝากตาย กับกรรมฐานใดกรรมฐานหนึ่ง อยู่กับกรรมฐานด้วยความมุ่งมั่น อยู่ไปแล้วบางช่วงจะดี บางช่วงจะไม่ดี ไม่เลิกไม่เปลี่ยน ฝากเป็นฝากตายกับกรรมฐานนั้น จนในที่สุดมันขึ้นหรือมันลง ใจก็เป็นกลาง จนในที่สุดเข้าใจจริงๆ ว่า จะดีหรือไม่ดีไม่ได้อยู่ใต้การบังคับ ถ้าเมื่อไหร่ไม่ดีเราเปลี่ยน ใจจะมุ่งแสวงหาว่าเครื่องมืออันไหนใช่ จะไม่มีวันเจออันที่ใช่ เพราะทุกกรรมฐานทำแล้วเจริญและแล้วเสื่อมทั้งสิ้น" --อ.ประสาน พุทธกุลสมศิริ คอร์สเรียนรู้ตัวเองฯ บ้านสติขอนแก่น ๗ พฤษภาคม ๒๕๖๒

"พวกเราจะรู้สึกว่าการทำกรรมฐานต้องไหว้พระ สวดมนต์ นั่งสมาธิ เดินจงกรม หรือบริกรรมอะไรอย่างนี้ นี่คือเปลือกทั้งสิ้น พวกเราจำนวนมากติดเปลือก คิดว่าต้องทำอย่างนั้น ต้องอย่างนี้ ห้ามอย่างนั้น ห้ามอย่างนี้ ควรอย่างนี้ ควรอย่างนั้น ไม่ใช่อย่างนี้ภาวนาไม่ได้ ที่จริงแค่มีสติเห็นรูปนามกายใจตามความเป็นจริงด้วยจิตที่ตั้งมั่นและเป็นกลาง เปลือกอะไรก็ใช้ได้ทั้งสิ้น แต่เราจะมีเปลือกที่เราชอบเท่านั้นเอง เปลือกที่เราชอบถูกจริต เราก็สดชื่นภาวนาง่าย ในชีวิตเราไม่ได้เจอสภาวะที่ชอบตลอดเวลา ทุกครั้งที่ปฏิเสธสถานการณ์ที่เป็นอยู่ ก็ทุกข์ ถ้าฉลาด ฝึกตัวเองดีแล้ว อยู่ในที่ไหน อยู่ในสถานการณ์อย่างไร เจอคนแบบไหนก็อยู่ได้ด้วยใจที่ร่มเย็น อย่างนี้ถึงจะเรียกว่าภาวนาเป็น" --อ.ประสาน พุทธกุลสมศิริ คอร์สเรียนรู้ตัวเองฯ บ้านสติขอนแก่น ๗ พฤษภาคม ๒๕๖๒

"ปฏิบัติ คือรู้อยู่เฉพาะหน้า คือเราไม่ได้ลงไปทำอะไร เรามีหน้าที่เห็นว่าเดี๋ยวมันก็หนัก เดี๋ยวมันก็คลายออก เดี๋ยวมันถล่ำลงไปดู เดี๋ยวมันขึ้นมาก เดี๋ยวมันหลงไปคิด เราก็เห็นทุกสภาวะทำงานเปลี่ยนไปเปลี่ยนมา ไม่ใช่เรา มันทำงานเอง" --อ.ประสาน พุทธกุลสมศิริ คอร์สเรียนรู้ตัวเองฯ บ้านสติขอนแก่น ๗ พฤษภาคม ๒๕๖๒

"กรรมฐานคืองานของใจ ไม่มีว่าง ตราบใดเท่าที่ยังมีความทุกข์ ยังมีกิเลส ยังมีโอกาสลงอบาย ไม่มีสิทธิ์ทิ้งกรรมฐาน" --อ.ประสาน พุทธกุลสมศิริ คอร์สเรียนรู้ตัวเองฯ บ้านสติขอนแก่น ๖ พ.ค. ๒๕๖๒

"เวลาทำกรรมฐาน เราไม่มีหน้าที่พยายามทำจุดที่ถูก อย่าพยายามทำให้พอดี อย่าพยายามไม่เพ่ง เพราะมันทำไม่ได้จริง เมื่อใดก็ตามที่เราพยายามทำจุดที่พอดีขึ้นมา นั่นไม่พอดีแล้ว ขณะนั้นปรุงแต่ง ไม่ได้รู้ทันความปรุงแต่ง เราไปปรุงแต่งเสียเอง หน้าที่ของนักภาวนาคือ คอยรู้ทันความปรุงแต่งแบบนี้ รู้ทันว่าใจมันทำอะไร" --อ.ประสาน พุทธกุลสมศิริ คอร์สเรียนรู้ตัวเองในภาคปฎิบัติ บ้านสติขอนแก่น ๖ พฤษภาคม ๒๕๖๒

"ความรู้ของใจจะเกิดขึ้นจากการภาวนา จากการเห็นของจริงและลองผิดลองถูกไปเรื่อยๆ ธรรมะไม่ได้เรียนไปด้วยการฟังไปเรื่อยๆ แล้วก็จำเอา แล้วก็คิดวิเคราะห์ ธรรมะเรียนด้วยการเห็นสภาวะ เห็นของจริงไปเรื่อยๆ รู้สึกๆ เอา รู้สึกร่างกาย รู้สึกจิตใจที่เคลื่อนไหวเปลี่ยนแปลง ไม่ยากหรอก เพียงแต่จับหลักให้ได้แล้วกันว่า พวกเราจะไม่มีทางเข้าใจธรรมะได้โดยผ่านการคิดเอา มีแต่เห็นสภาวะเห็นของจริง คอยเรียนรู้สัจจะที่อยู่ภายใต้สภาวะเหล่านั้น คือทั้งปวงไม่เที่ยง เป็นทุกข์ เป็นอนัตตา ไม่ใช่ตัวเรา" --อ.ประสาน พุทธกุลสมศิริ คอร์สการเจริญสติในชีวิตประจำวัน กฟผ. ๘ เมษายน ๒๕๖๒

"ยังทุกข์อยู่ไม่มีคำว่าอยู่เฉยๆ อยู่เฉยๆ ไม่ได้ มีแต่ว่าต้องทำกรรมฐาน ต้องเจริญสติ ใครใช้คำบริกรรม ก็บริกรรมไป ใครใช้ร่างกายหายใจเข้าหายใจออกเป็นเครื่องอยู่ก็ทำไป ยืนเดินนั่งนอนก็รู้สึกไป ให้จิตมีงานทำเนืองๆ อย่าให้จิตหลงๆ เพลินๆ ไปในโลก เดี๋ยวมันก็เพลินเพราะว่ามันเป็นอย่างนั้น กับดักของโลกมันเป็นอย่างนั้น พูดอย่างนี้เพื่อให้เรามีความใส่ใจไม่ทิ้งอารมณ์กรรมฐาน จริงๆ แล้วเวลาที่เราอยู่กับเครื่องอยู่ อยู่กับกรรมฐานแล้วใจเรามีความสุข เราจะอยากอยู่กับมันมากขึ้นเรื่อยๆ แต่ถ้าเราบังคับให้อยู่ มันจะไม่ค่อยมีความสุข พอบังคับให้อยู่มันไม่มีความสุข แป๊บเดียวมันก็หนี หนีไปก็ไปเพลินๆ ในโลก" --อ.ประสาน พุทธกุลสมศิริ คอร์สการเจริญสติในชีวิตประจำวัน กฟผ. ๘ เมษายน ๒๕๖๒

"การเจริญสติอย่างต่อเนื่อง พลังของจิตจะค่อยๆมากขึ้นๆแล้วมั่นคงหนักแน่น พอสติเราเฉียบคม เราจะรู้ทันสภาวะจำนวนมาก การทำสมาธิที่ถูกต้องจะเริ่มง่ายขึ้นๆ เพราะเราจะจำวิถีของจิตได้เยอะ เช่น อันนี้เคลื่อนไปเพ่ง อันนี้ไปจดจ่อ อันนี้สบาย อันนี้แน่น มุ่งที่สติ ถ้าเราเจริญสติทั้งวันเราไม่นั่งสมาธิเลยก็ยังไม่มีปัญหา ถ้าทำได้ทั้งวัน แต่ว่าปกติเราทำไม่ได้ทั้งวัน เพราะฉะนั้นเราถึงต้องเจียดเวลาทำสมาธิบ้าง" --อ.ประสาน พุทธกุลสมศิริ คอร์สการเจริญสติในชีวิตประจำวัน กฟผ. ๗ เมษายน ๒๕๖๒

"ที่จริงการภาวนา มันใช้จิตที่เป็นธรรมชาติ ธรรมดา จิตของคนปกตินี่แหละ แล้วมีสติ ไม่ได้เป็นจิตที่มันเกินธรรมดา หรือ เป็นจิตที่อัศจรรย์ เป็นจิตที่ธรรมดามากๆ เราแค่มีสติรู้เนื้อ รู้ตัว ยืน เดิน นั่ง นอน กิน ดื่ม ทำ พูด คิด มีสติไปเรื่อย เคลื่อนไหว รู้สึก หายใจออกหายใจเข้า รู้สึกตัว หรือว่า ใครมีเครื่องอยู่อะไร ก็อยู่กับเครื่องอยู่ไป ด้วยใจที่เป็นปกติ ทำไปต่อเนื่อง ทีละนิดๆ พลังของจิต ก็จะมากขึ้น" --อ.ประสาน พุทธกุลสมศิริ คอร์สการเจริญสติในชีวิตประจำวัน กฟผ. ๗ เมษายน ๒๕๖๒

"เราเห็นสภาวะต่างๆ ไม่ใช่เพื่อจะเห็นสภาวะ เราเห็นสภาวะต่างๆ เพื่อจะเห็นลักษณะร่วม คือไตรลักษณ์ที่เเฝงอยู่ในสภาวะธรรม ล้วนแต่ไม่เที่ยง การภาวนาต้องขมวดลงตรงนี้" --อ.ประสาน พุทธกุลสมศิริ คอร์สการเจริญสติในชีวิตประจำวัน กฟผ. ๖ เมษายน ๒๕๖๒

"ความรู้สึกตัวอ่อนมาก มันเพลียมาก แต่ทำไมเพลียมากก็ต้องนั่งสักนิดนึง เพราะต้องฝึกให้เป็นนิสัย เหนื่อยแค่ไหน เพลียแค่ไหน เจ็บป่วยแค่ไหน มีอะไรเกิดขึ้นในชีวิตก็ตาม ไม่ทิ้งกรรมฐาน ฝึกให้เป็นคนมีวินัย ไม่อ่อนแอ ไม่ใช่เพลียก็เลิก เหนื่อยก็ไม่ทำ อย่างนี้ไม่มีวันข้ามวัฏฏะได้ ต้องมีวินัยแล้วสู้เอา" --อ.ประสาน พุทธกุลสมศิริ คอร์สการเจริญสติในชีวิตประจำวัน กฟผ. ๕ เมษายน ๒๕๖๒

"การภาวนาเป็นศิลปะไม่มีสูตรตายตัว นักภาวนาที่เก่งที่ฉลาดจะมีโยนิโสมนสิการ คือจะสังเกตเป็นช่วงๆ ไม่ได้สังเกตตลอดเวลา เป็นช่วงๆไปจะกลับมาสังเกตตัวเองว่า ตอนนี้ตึง ตอนนี้โลภไปไหม ตอนนี้เครียดมากไปไหม หรือตอนนี้หย่อนยานไปหมด สิ่งเหล่านี้นักภาวนาต้องคอยทบทวนตัวเองไปเรื่อย" --อ.ประสาน พุทธกุลสมศิริ คอร์สการเจริญสติในชีวิตประจำวัน กฟผ. ๕ เมษายน ๒๕๖๒

"สมาธิที่แท้ เป็นสมาธิที่ใจอยู่กับเนื้อกับตัว โดยที่ไม่ได้บังคับไว้ ก็คือ ใจอยู่กับเนื้อกับตัวโดยที่ไม่ได้มีความอยากสักนิด ให้มันอยู่กับเนื้อกับตัว คืออยู่กับเนื้อกับตัวด้วยตัวมันเอง แล้วก็สมาธิ จริงๆ ไม่ได้แปลว่า ใจนิ่งๆ สมาธิในความหมายของพุทธศาสนา คือมีความรู้เนื้อรู้ตัว มีความตั้งมั่น ไม่ใช่ มีจิตที่นิ่งๆ ไม่เคลื่อนไหว ตัวนี้ เป็นตัวชี้ขาดของการปฏิบัติ" --อ.ประสาน พุทธกุลสมศิริ คอร์สการเจริญสติในชีวิตประจำวัน กฟผ. ๕ เมษายน ๒๕๖๒

"พุทโธแล้วใจเป็นอย่างไรรู้ทันไปเรื่อย จนในที่สุดความชำนาญจะค่อยๆมากขึ้น เราจะเป็นผู้ชำนาญการในการพุทโธมากขึ้น ไม่ใช่พุทโธแบบนกแก้วนกขุนทองอีกต่อไป พุทโธเพื่อให้ได้จิตที่เป็นพุทโธ ไม่ใช่พุทโธเล่นๆ พุทโธเพื่อวันหนึ่งเราจะพุทโธขึ้นมา เราจะเป็นผู้รู้ ผู้ตื่น ผู้เบิกบานขึ้นมา ถ้าพุทโธเอาใจนิ่งๆ จะไม่มีวันที่เราจะเป็นพุทโธได้ พอได้ใจที่เป็นผู้รู้ผู้ตื่นผู้เบิกบานได้ เราถึงจะเดินปัญญาได้" --อ.ประสาน พุทธกุลสมศิริ คอร์สการเจริญสติในชีวิตประจำวัน กฟผ ๕ เมษายน ๒๕๖๒

"ให้ขยันภาวนาตามหน้าที่ อย่านึกว่าจะเอาอะไร ภาวนาไปทุกวัน ต้องภาวนาไปจนรู้สึกว่า ทำใจว่า ชาตินี้ได้ก็ได้ ไม่ได้ก็ไม่ได้ แต่ฉันจะภาวนาทุกวัน" --อ.ประสาน พุทธกุลสมศิริ คอร์สการเจริญสติฯ กลุ่มจิตหนึ่ง ๑๗ กุมภาพันธ์ ๒๕๖๒

"การภาวนายังไงก็ต้องมีความจงใจในเบื้องต้นก่อน แต่ถ้าจงใจแรงมากแล้วเรารู้ไม่ทัน ก็คือโลภมากแล้วก็จะเพ่งมาก ไม่ใช่ว่าเรารู้ว่าเราจงใจ แล้วเราก็ไม่ต้องภาวนา เพราะเรายังมีความจำเป็นอย่างยิ่งที่ต้องภาวนา พอเรารู้ว่าเรามีความจงใจ เรารู้ทันความจงใจ ความจงใจหรือความโลภนี้จะคลายไป กิเลสที่เข้าครอบงำจิตอย่างรุนแรงจะสลายไป จิตจะเข้าสู่กระบวนการของจิตที่เป็นธรรมชาติธรรมดามากขึ้น ขณะที่เราฝึกยังไงก็จะเจือความจงใจนิดหน่อย แต่ในช่วงเวลาที่เราทำในรูปแบบ เราไม่ได้จงใจทุกขณะจิต บางขณะเราหลงแล้วก็รู้ขึ้นมา ขณะนั้นไม่ได้จงใจ ขณะที่ไม่จงใจคือถูก ขณะที่จงใจคือผิด แต่ถ้าไม่ได้จงใจ คือไม่ได้ทำกรรมฐานเลย" --อ.ประสาน พุทธกุลสมศิริ คอร์สการเจริญสติฯ กลุ่มจิตหนึ่ง ๑๗ กุมภาพันธ์ ๒๕๖๒

"ใจที่รู้ตื่นเบิกบาน ใจที่ถูกต้องทำได้ยาก เพราะในวัฏฏะนี้ นานมากกว่าพระพุทธเจ้าจะอุบัติขึ้นสักครั้งหนึ่ง พออายุของพุทธศาสนานี้จบนะ ทุกคนจะลืมสมาธิแบบนี้ไป คือสมาธิที่ใจอยู่กับเนื้อกับตัวโดยไม่ได้บังคับ เป็นผู้รู้ผู้ตื่นผู้เบิกบาน เราต้องการจิตแบบนี้ ที่เป็นเครื่องมือที่แท้จริงที่ใช้ในการเดินปัญญา" --อ.ประสาน พุทธกุลสมศิริ คอร์สการเจริญสติฯ กลุ่มจิตหนึ่ง ๑๗ กุมภาพันธ์ ๒๕๖๒

"การรู้ทันจิต เป็นสาเหตุให้เราได้สมาธิที่ถูกต้อง ไม่ใช่นั่ง เพื่อจะให้มีสมาธิเลย ลืมคำว่า นั่งสมาธิ ไปเสีย นับแต่นี้ ให้วางใจว่าจะนั่งเล่นๆ แล้วก็มีคำบริกรรมอันนึง แล้วก็จะบริกรรมเล่นๆ แล้วจะคอยสังเกตจิตเป็นช่วงๆ ถ้าเราทำได้ เราจะได้สมาธิที่ถูกต้อง" --อ.ประสาน พุทธกุลสมศิริ คอร์สการเจริญสติฯ กลุ่มจิตหนึ่ง ๑๖ กุมภาพันธ์ ๒๕๖๒

"จิตที่วิ่งลงไปดู ไม่ถูก ให้รู้ทันว่ามันวิ่งไป แต่มันห้ามไม่ได้ เพราะผัสสะอะไรก็แล้วแต่ที่มันกระตุ้นความสนใจของจิต จิตซึ่งไม่ใช่เรา มันอยากสนใจ มันก็วิ่งเข้าไปดู เรารู้ทัน ว่ามันวิ่งเข้าไปดู ขณะวิ่งเข้าไปดู ขณะนั้น สมาธิมันไม่ถูกแล้ว มันไม่ได้ทรงตัวอยู่ แต่ถ้าเราพยายามทรงไว้ ก็ผิด เพราะนั้น เราแค่รู้ทันว่ามันหลง ไปดูแล้ว จะถูกขึ้นมา ที่ขณะนั้น" --อ.ประสาน พุทธกุลสมศิริ คอร์สการเจริญสติใฯ กลุ่มจิตหนึ่ง ๑๖ กุมภาพันธ์ ๒๕๖๒

"แต่ละคนล้วนแต่มีความรกรุงรังอยู่ในใจ ซึ่งล้วนแต่เป็นภาระและเป็นทุกข์ทั้งสิ้นวางได้ก็จะสบายหน่อย ธรรมะนี้เป็นไปเพื่อความพ้นทุกข์ ฉะนั้นอะไรที่จะทำให้เราพะรุงพะรัง มีความทุกข์ มีภาระมากขึ้น เป็นอุปสรรคต่อการเรียนรู้และเข้าใจตนเอง เราเห็นทุกข์เห็นโทษของมันแล้ว เราต้องฝึกที่จะลดละมัน การฝึกที่จะลดละที่ดีที่สุดก็คือ ไม่สนองมัน แล้วก็มีสติรู้ทันมันเรื่อยๆ และก็ไม่ว่ามัน เพราะว่ามันไม่ได้ มันบังคับไม่ได้ มันเป็นเอง เพราะพวกเราทั้งหลายสะสมมันมานับชาติไม่ถ้วน" --อ.ประสาน พุทธกุลสมศิริ คอร์สการเจริญสติฯ กลุ่มจิตหนึ่ง ๑๖ กุมภาพันธ์ ๒๕๖๒

"เวลาเราไม่สนองกิเลส กิเลสจะเร้าร้อน เราจะทุกข์ มันจะบีบคั้นให้เห็น ถ้าเราอดทนดูไปเราจะพบว่า ความเร้าร้อนนี้ไม่เที่ยง ความบีบคั้นนี้ไม่เที่ยงมาแล้วก็ไป เนื่องจากว่าไม่มีอะไรเที่ยง กิเลสทั้งปวงที่เกิดขึ้นถ้าเราอดทนดู เดี๋ยวมันก็ค่อยเบาไป และทุกครั้งที่อดทนดูอย่างนี้มันจะได้บารมีอย่างหนึ่ง ที่เรียกว่าเนกขัมมบารมี คือบารมีที่ออกจากกาม ออกจากโลก จิตจะมีพลังเพิ่มขึ้นทุกครั้งที่เราอดทนมีความเพียรแผดเผากิเลส" --อ.ประสาน พุทธกุลสมศิริ คอร์สการเจริญสติฯ กลุ่มจิตหนึ่ง ๑๖ กุมภาพันธ์ ๒๕๖๒

"การทำในรูปแบบเป็นเครื่องช่วยอันหนึ่งในการภาวนา หัวใจของการภาวนาอยู่ที่การเรียนรู้ตัวเอง ถ้าในระหว่างวันเราทิ้งกายทิ้งใจเราตลอดเวลา แล้วเรามาฝืนทำในรูปแบบ แบบซังกะตาย ให้มันรู้สึกว่ามันได้ทำแล้ว เพราะไม่ทำแล้วรู้สึกผิด อันนี้ยังไม่จัดว่ามีสัมมาวายามะ ความเพียรชอบ" --อ.ประสาน พุทธกุลสมศิริ คอร์สการเจริญสติฯ กลุ่มจิตหนึ่ง วันที่ ๑๕ กุมภาพันธ์ ๒๕๖๒

"เจตนารู้สึกเมื่อไหร่ ก็มีน้ำหนักเมื่อนั้น ถ้าเจตนาแรง ก็คือโลภแรง น้ำหนักก็เยอะหน่อย มันต้องภาวนาจนถึงจุดที่ว่า ความรู้สึกตัวเป็นอัตโนมัติ ตัวที่เป็นอัตโนมัติ นี่ แล้วเวลาที่สภาวะเกิด สติเกิด ตัวนี้ไม่มีน้ำหนัก" --อ.ประสาน พุทธกุลสมศิริ คอร์สการเจริญสติฯ กลุ่มจิตหนึ่ง วันที่ ๑๕ กุมภาพันธ์ ๒๕๖๒

"ไม่เอาจิตที่นิ่ง เอาสติ จิตเป็นอย่างไรก็ได้ มีกรรมฐานคือมีบ้าน อยู่กับกรรมฐานด้วยใจที่สบาย เช่น พุทโธ อยู่กับพุทโธด้วยใจที่สบาย อย่านึกว่าสภาวะต้องเป็นอย่างนั้นอย่างนี้ ไม่พุทโธเอานิ่ง ไม่พุทโธเอาสงบ พุทโธเพื่อที่จะรู้ทันใจของตัวเอง" --อ.ประสาน พุทธกุลสมศิริ คอร์สการเจริญสติฯ จิตหนึ่ง วันที่ ๑๔ กุมภาพันธ์ ๒๕๖๒

"ทำกรรมฐานแล้วก็สนใจที่จิต แต่ไม่ใช่สนใจตลอดเวลา บางทีมันต้องไปหลงอารมณ์บ้าง บางที มันก็มาสนใจจิตตัวเอง ที่ผ่านมา ท่านทั้งหลาย ไม่ค่อยสนใจตัวนี้ และบางทีมันก็หลงโลกไป หลงไปคิด อันนี้ธรรมดา อันนี้เป็นสภาวะที่พวกเราภาวนาชินอยู่แล้ว แต่ปกติก็คือ หลงไปเพ่ง หลงไปปรุงแต่ง พวกเราไม่ค่อยรู้" --อ.ประสาน พุทธกุลสมศิริ คอร์สการเจริญสติฯ กลุ่มจิตหนึ่ง วันที่ ๑๔ กุมภาพันธ์ ๒๕๖๒

"รู้ทันจิตเพื่อให้ได้สมาธิ คือสมาธิเฉพาะในพระพุทธศาสนา ทำให้ได้ลักขณูปนิชฌาน ทำให้ได้จิตที่คู่ควรกับการเดินปัญญา ถึงต้องเรียนจิตสิกขาเพื่อให้ได้สมาธิที่ถูกต้อง สมาธิที่ถูกต้อง คือใจที่อยู่กับเนื้อกับตัวโดยที่ไม่ได้บังคับ ไม่ได้เจตนาให้เป็น" --อ.ประสาน พุทธกุลสมศิริ คอร์สการเจริญสติฯ กลุ่มจิตหนึ่ง วันที่ ๑๔ กุมภาพันธ์ ๒๕๖๒

"เราไม่มีหน้าที่ทำให้จิตมันเข้าบ้าน ถึงฐาน แล้วก็ดีตลอดเวลา มิฉะนั้นเราจะฝืนความเป็นจริงของจิต เรามีหน้าที่ เห็นมันตามความเป็นจริงว่า ขณะนี้สภาวะของเราเป็นอย่างนี้ แล้วขณะที่มีสติรู้เท่าทันว่าสภาวะเป็นอย่างนี้แล้ว ปฏิกิริยาของใจของเรา คือท่าที่ของใจของเรา ต่อสภาวะที่เป็นอยู่ เราเป็นยังไง" --อ.ประสาน พุทธกุลสมศิริ ธรรมราชิกสถูป ป่าอิสิปตนมฤคทายวัน อินเดีย วันที่ ๒ กุมภาพันธ์ ๒๕๖๒

"เรียนรู้ตัวเองไปเรื่อย จนใจเป็นกลางกับความปรุงแต่งต่างๆ ถึงจะมีโอกาสได้มรรคผล ถ้าใจยังไม่เป็นกลาง ยังเลือกเอาสภาวะใดสภาวะหนึ่ง ยังรังเกียจสภาวะใดสภาวะหนึ่ง ยังหากไกลมรรคผลมากนัก จนถึงจุดที่จะได้มรรคผล ใจจะต้องเข้าสู่ความเป็นอุเบกขาอย่างแท้จริง" --อ.ประสาน พุทธกุลสมศิริ ธรรมเมกขสถูป ป่าอิสิปตนมฤคทายวัน อินเดีย วันที่ ๒ กุมภาพันธ์ ๒๕๖๒

"เราไม่ใช่ว่า ต้องการจิตที่ดี เพราะจิตที่ดี ไม่มีหรอก มันดีชั่วคราว แล้วมันก็ดับไป เดี๋ยวมันก็มีจิตที่ไม่ดีอีก ถ้าเรามุ่งหวังเอาจิตที่ดี เราก็ไปแต่ง ไปเพ่ง ไปประคอง ไปรักษา ไม่ถูกหรอก! เราต้องการเดิน จนถึงจุดที่ว่า เป็นกลางต่อทุกสภาวะ เราจะเห็นตัวนี้ได้ เราต้องภาวนาเยอะๆ แล้วเห็นสภาวะบ่อยๆ จนมันเข้าใจว่า มันจะเพ่ง มันจะเผลอ มันจะจับ มันจะปล่อย มันจะปรุงกุศล อกุศล เราล้วนแต่บังคับไม่ได้ แล้วใจจะค่อยๆเป็นกลางมากขึ้น นึกออกมั้ย? หัวใจอยู่ตรงนี้ต่างหาก" --อ.ประสาน พุทธกุลสมศิริ พุทธคยา ประเทศอินเดีย วันที่ ๓๑ มกราคม ๒๕๖๒

"คนในพุทธคยานี้เป็นพัน ทำไมภาวนาไม่ได้ เพราะเค้าไม่มีใจที่ทำหน้าที่เป็นตัวรู้ เค้าไม่ได้ใจตัวนี้ เพราะฉะนั้นเค้าก็จมอยู่ในความปรุงแต่งว่า ทำอย่างงั้นถึงจะดี ทำอย่างนี้ถึงจะดี แล้วก็ทำไปตามสิ่งที่ตัวเองคิดว่าดี ทำไปตามความปรุงแต่งโดยที่ไม่ได้เห็น ความต่างของพวกเรากับคนจำนวนมากตอนนี้ คือพวกเราเริ่มมีใจที่เริ่มเป็นตัวรู้ขึ้นมา ถึงแม้ว่าตัวรู้ของเราไม่แข็งแรง นานๆ รู้ที่นึง แต่ว่า มันเริ่มได้ตัวรู้ที่ถูกต้องมากขึ้นแล้ว ตัวนี้เป็นหัวใจเลย ถ้าไม่ได้จิตตัวรู้ เราจะเดินไม่ได้" --อ.ประสาน พุทธกุลสมศิริ พุทธคยา ประเทศอินเดีย วันที่ ๓๐ มกราคม ๒๕๖๒

"สมาธิ ไม่ใช่แปลว่า นิ่ง สมาธิ แปลว่า อยู่กับกาย กับใจ เนืองๆ โดยไม่ได้บังคับไว้ อยู่กับเนื้อกับตัว แค่นั้นเอง ภาวนาไปเรื่อย เอาพระโสดาบันให้ได้ ทิ้งไป เสียดายแย่ อย่าทิ้ง หมายความว่า มีวิหารธรรมไว้ อย่าหลงยาวมาก แล้วค่อยๆ ภาวนาไป" --อ.ประสาน พุทธกุลสมศิริ พุทธคยา ประเทศอินเดีย วันที่ ๓๐ มกราคม ๒๕๖๒

หลักของการดูสภาวะ ก็คือ อยู่กับเครื่องอยู่ แล้วก็คอยรู้ทันจิตไป ไม่ใช่ว่า พอมีอะไรมากระตุ้นเยอะๆ แล้วทิ้งเครื่องอยู่ไปเลย แล้วก็ลงไปตะลุมบอนอย่างเดียว สำหรับคนที่กำลังสมาธิมาก ท่านไม่ต้องมีเครื่องอยู่ ท่านเกิดอะไรขึ้น ท่านดูเลย แต่ของเรา แรงสะสมของเราไม่พอ คล้ายกับว่า เราต้องชาร์ตแบตไปด้วย แล้วก็ใช้โทรศัพท์ไปด้วย โดยที่ไม่ดึงปลั๊กออก นึกออกมั้ย ไม่งั้นแป็บเดียวก็ลงไปตะลุมบอน" --อ.ประสาน พุทธกุลสมศิริ พุทธคยา ประเทศอินเดีย วันที่ ๒๙ มกราคม ๒๕๖๒

"เราต้องการเห็นว่าบริกรรมพุทโธไปแล้ว จิตไม่เหมือนเดิม จิตเปลี่ยนไป เปลี่ยนมา แล้วตัวที่เปลี่ยนไป เปลี่ยนมานี่ เราบังคับบัญชา ไม่ได้จริง ต้องการเห็นตัวนี้ต่างหาก ไม่ใช่บริกรรมแล้ว ต้องไม่เพ่งเลย เพราะเพ่งก็ผิดแล้ว" --อ.ประสาน พุทธกุลสมศิริ สมาคมนิสิตเก่าจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย วันที่ ๑๓ มกราคม ๒๕๖๒

"เราจะไปบอกเด็กว่า อย่าไปเล่นไฟนะ มันร้อน เด็กมันไม่เชื่อหรอก เพราะสีถ่านมันสวย ต้องให้มันจับ แล้วก็ถูกไฟลวก ลวกแล้วลวกอีก จนมันฉลาดพอที่จะเห็นว่า สีสวยของถ่านแดงๆที่มันดึงดูด มันนำมาซึ่งความทุกข์ มันเลิกไปเองแหละ เพราะฉะนั้นไปทุกข์อีก... เคยได้ยินมั้ย? ครูบาอาจารย์ชอบบอกว่า ยังทุกข์ไม่มากพอ เรารู้ว่ามันทุกข์ แต่ใจยังดิ้นรนแสวงหาความสุขอยู่ ยังดิ้นอยู่เสมอว่า ทำยังไงมันถึงจะได้ความสุขมา เพราะฉะนั้น จึงสรุปได้ว่า ยังทุกข์ไม่มากพอ" --อ.ประสาน พุทธกุลสมศิริ คอร์สการเจริญสติฯ บ้านสติ ขอนแก่น วันที่ ๒๙ ธันวาคม ๒๕๖๑

"อาตาปี แปลว่า มีความเพียรแผดเผากิเลส ถ้าภาวนาแล้ว ไม่เห็นกิเลส ภาวนาแล้วมีกิเลสอยู่ แล้วไม่เห็น ขณะนั้นไม่ถูก เช่น เราภาวนาแล้วเรารู้สึกว่าเราภาวนาดี แล้วเราภูมิใจ เราไม่เห็น ไม่ถูก คนอื่นทำสมาธิไม่ได้ เราทำสมาธิได้ แล้วเราเก่ง แล้วเราไม่เห็น ไม่ถูก คนอื่นไม่รักษาศีล เรารักษาศีล แล้วเราภูมิใจ เราเก่งกว่าคนอื่น เราดีกว่าคนอื่น เราไม่เห็นว่าเราถือตัวมีมานะ การรักษาศีลของเรา การทำสมาธิของเรา การภาวนาของเราเป็นไปเพื่ออะไร เพื่อสนับสนุนกิเลสในใจเราทั้งสิ้น ถูกไหม? ไม่ถูก --อ.ประสาน พุทธกุลสมศิริ คอร์สการเจริญสติฯ วันที่ ๒๘ ธันวาคม ๒๕๖๑

"เรามีหน้าที่เรียนรู้ตัวเองที่ถูกต้อง มีหน้าที่เห็นสภาวะธรรมไปซื่อๆ วันนึงมันสุกงอม มันจะเข้าใจ ความรู้ความเข้าใจที่เกิดจากการภาวนา ไม่ใช่ความรู้ความเข้าใจที่เกิดจากการคิด" --อ.ประสาน พุทธกุลสมศิริ คอร์สการเจริญสติฯ บ้านสติ ขอนแก่น วันที่ ๒๘ ธันวาคม ๒๕๖๑

"ธัมมวิจยะ นั้นเป็นการวิจัยสิ่งที่เราต้องการศึกษา ซึ่งสิ่งที่เราต้องการศึกษา ก็คือรูปนามกายใจของตัวเอง เพราะฉะนั้น เราจะทำวิจัยหรือว่าสนามของการศึกษา สนามของการเรียน มันก็จะขมวดเข้ามาอยู่ที่รูปนามกายใจของตัวเอง" --อ.ประสาน พุทธกุลสมศิริ คอร์สการเจริญสติฯ บ้านสติ ขอนแก่น วันที่ ๒๗ ธันวาคม ๒๕๖๑

"ถ้าจะเอามรรคผล มันก็ต้องสู้ตาย สู้ตาย คล้ายว่าล้มลุกคลุกคลานก็ไม่เลิก วันนึงมันก็ดีขึ้นมา มันไม่มีใคร ดีหรือเก่ง มาแต่แรก ทุกคนก็ล้มลุกคลุกคลานมาทั้งสิ้น พวกเราก็ ล้มลุกคลุกคลานกันต่อไป วันนึงมันก็ยืนขึ้นมาได้" --อ.ประสาน พุทธกุลสมศิริ พุทธคยา ประเทศอินเดีย วันที่ ๒๙ มกราคม ๒๕๖๒

"ดูไป อะไรก็สั่งไม่ได้จริงซักอย่าง ดูไปเรื่อย มันปรุงดีบ้าง ปรุงชั่วบ้าง ไม่อยู่ภายใต้อำนาจบังคับหรอก มันรับรู้ลม เวียนไปเวียนมา ตามอายตนะ 6 ก็สั่งไม่ได้จริง จะสั่งให้มันรับรู้ต่อเนื่องนานๆ เราก็ทำไม่ได้ คือถ้าเราไม่บังคับตัวเองซะอย่าง ไม่บังคับขันธ์ ไม่แทรกแซงขันธ์ ไม่แทรกแซงการทำงานของขันธ์ เราจะค่อยๆพบ ค่อยๆเห็นความจริงด้วยตัวเราเองแหละ ใจเราจะค่อยๆ เห็นความจริงนี้ มากขึ้นๆๆ จนในที่สุด มันจนมุมแล้ว มันก็ค่อย ถึงเวลาที่มัน สุกงอมเต็มที่ มันก็ได้ มรรค ได้ผล" --อ.ประสาน พุทธกุลสมศิริ คอร์สวิถีแห่งความรู้แจ้ง วันที่ ๒๐ มกราคม ๒๕๖๒

"กิเลสทั้งปวงเป็นไปเพื่อส่งเสริมตัวตนทั้งสิ้น กระทั่งคุณงามความดีต่างๆ ที่เราทำ ถ้าคุณงามความดีต่างๆ ที่เราทำเป็นไปเพื่อส่งเสริมตัวเรา ความดีนี้ยังดีไม่จริง เบื้องหลังความดีต่างๆ เหล่านี้ เป็นไปเพื่อส่งเสริมมานะอัตตาตัวตน กูใหญ่ กูดี กูเก่ง กูรู้ กูเข้าใจ เป็นไปเพื่อส่งเสริมตัวเรา แต่ธรรมะเป็นไปเพื่อถอดถอนตัวตน ไม่ใช่เป็นไปเพื่อส่งเสริมตัวตน" --อ.ประสาน พุทธกุลสมศิริ คอร์สวิถีแห่งความรู้แจ้ง วันที่ ๑๙ มกราคม ๒๕๖๒

"อย่านึกว่าทำกรรมฐานนี่ต้องนั่งตัวนิ่งๆ แล้วก็นั่งดูหายใจออกหายใจเข้าอย่างเดียว คอยเคลื่อนไหว คอยหางานทำเรื่อยๆ ทำแล้วรู้สึกไปๆ อย่านึกว่าต้องเดินจงกรม จริงๆ ก็คือร่างกายเคลื่อนไหวเรารู้สึกได้ จิตใจเคลื่อนไหวเรารู้สึกได้ อย่างนี้ภาวนาแล้ว ดีด้วย เพราะว่าซ้ำซากแล้วจะซึม เคลื่อนไหวแล้วรู้สึกๆ เมื่อใดมีสติเมื่อนั้นมีความเพียร ไม่ใช่ว่าต้องอยู่ในอิริยาบถนั่งสมาธิตัวแข็งทื้อ หรือว่าต้องเดินจงกรมไปมาๆ ไปกลับๆ ไม่ใช่หรอก" --อ.ประสาน พุทธกุลสมศิริ คอร์สวิถีแห่งความรู้แจ้ง นครสวรรค์ วันที่ ๑๘ มกราคม ๒๕๖๒

"ถ้าเราเจตนาแยก เจตนาแยกขันธ์ เจตนาให้มีสติ เจตนาที่จะไม่หลง เจตนาที่ทำให้จิตกับอารมณ์ แยกกัน ตัวรู้นี้ เป็นตัวรู้ที่ไม่ดี คือตัวรู้ที่ดี มันต้องเป็นตัวที่ หลวงพ่อท่านเทศน์เรี่อยๆ ว่า ต้อง โล่ง โปร่ง เบา คล่องแคล่ว ว่องไว นุ่มนวล ปราดเปรียว ควรแก่การงาน รู้อารมณ์อย่างซื่อๆ ไม่เจือด้วย ราคะ โทสะ โมหะ" --อ.ประสาน พุทธกุลสมศิริ คอร์สวิถีแห่งความรู้แจ้ง นครสวรรค์ วันที่ ๑๘ มกราคม ๒๕๖๒

"ตั้งแต่จากปุถุชน เป็นพระโสดา เป็นพระสกิทาคา จนถึงทำที่สุดแห่งทุกข์ ยังไงก็ต้องทำกรรมฐาน ไม่ทำไม่ได้ ของฟรีไม่มี เพราะฉะนั้นทำไปเรื่อย ชาตินี้ได้แค่ไหนก็แค่นั้น ชาตินี้ได้เท่านี้ สิ่งที่เราสะสมไว้ชาตินี้ ก็ไปเป็นต้นทุนของชาติถัดๆ ไป คนไหน เหตุปัจจัยถึงพร้อม บารมีมากพอ ได้ธรรมะขั้นใดขั้นหนึ่ง ก็อุ่นใจหน่อย คนไหนที่ยังไม่ได้ ไม่ได้ก็ต้องสู้เอา คนที่เขาได้ชาตินี้ หรือได้เร็ว เขาก็แห้วมาแล้ว ในชาติอื่นๆ เขาก็อาศัยสู้มาแล้วก็ไม่เลิก เราก็ทำของเราไปอย่างนี้แหละ อดทนทำไป วันนึงมันก็เข้าใจเอง วันนึงก็จะเข้าใจจริงๆ ว่า ทำเมื่อไหร่ก็ผิด แล้วก็ไม่ทำ ผิดยิ่งกว่า เพราะว่าไม่ทำ ก็คือไม่ได้ภาวนา ไม่ได้ทำกรรมฐาน ขณะที่ทำ ผิดแน่นอน เพราะว่ายังมีเจตนาอยู่ ยังกระทำกรรมอยู่ ยังไม่เกิดมรรคผล แต่ยังมีเจตนา ยังกระทำกรรม อาศัยเจตนาเหล่านี้ ศีล สมาธิ ปัญญา สติของเราเนี่ยจะถูกฝึกให้กล้าแข็งมากขึ้น จนถึงวันที่มันได้ธรรมะ" --อ.ประสาน พุทธกุลสมศิริ ณ สมาคมนิสิตเก่าจุฬาลงกรณ์ฯ วันที่ ๑๓ มกราคม ๒๕๖๒

"ถ้ากลัวกิเลสจะไม่ได้ธรรมะ ปล่อยให้กิเลสออกมา เราได้เห็นกิเลสมาแล้วก็ไป เกิดแล้วก็ดับ เราได้เดินปัญญา ถ้าเรารักษาจิตอยู่ภายใน กิเลสไม่ค่อยออกมา อยู่กับเนื้อกับตัวดี ไม่พลุกพล่าน เรารู้สึกว่าดี ทางโลกเนี่ยดีเพราะเราจะไม่มีปัญหากับคนอื่น แต่ทางธรรมเราจะช้า ต้องกล้าได้กล้าเสีย" --อ.ประสาน พุทธกุลสมศิริ คอร์สการเจริญสติในขั้นพื้นฐาน วันที่ ๒๙ ธันวาคม ๒๕๖๑

"ทำ ไม่ใช่รู้นะ เมื่อกี้มันเป็นธรรมชาติไม่ได้เจตนา เราปล่อยให้ร่างกายจิตใจเราทำงาน แต่ตอนนี้เรามุ่งทำมากกว่ามุ่งเห็นความจริง ต้องรู้ทัน ธรรมดา... พอรู้ว่าดี มันจะอยากดีกว่านี้ อยากดีกว่านี้มันก็แย่แล้ว เพราะเราจะมุ่งทำแล้ว เราไม่ได้มุ่งที่จะรู้ตามความเป็นจริง" --อ.ประสาน พุทธกุลสมศิริ งานสนทนาธรรมตามกาลฯ ๓๑ วันที่ ๒๓ ธันวาคม ๒๕๖๑

"พุทธะคือผู้รู้ผู้ตื่นผู้เบิกบาน มีสติมีปัญญา ทำอะไรต้องมีสติมีปัญญากำกับ มีเหตุมีผล ไม่หวังความเป็นอัศจรรย์อะไรทั้งสิ้น ไม่หวังว่าใครจะมาช่วยเราให้บรรลุมรรคผลนอกจากตัวเราเอง อาจารย์ก็ช่วยไม่ได้ ใครก็ช่วยไม่ได้ จิตบรรลุมรรคผลของจิตเอง เมื่อบุญบารมีเมื่อเหตุปัจจัยถึงพร้อมมากพอ ไม่มีฟลุ๊ค" --อ.ประสาน พุทธกุลสมศิริ คอร์สการเจริญสติในขั้นพื้นฐาน บ้านสติ ขอนแก่น วันที่ ๒๙ ธันวาคม ๒๕๖๑

"เราไม่ต้องการเห็นอะไรชัดเจนหรอก เราต้องการเห็นว่ามีบางสิ่งเกิดขึ้น และสิ่งนี้ไม่เหมือนกับอีกสิ่งหนึ่ง มีความรู้สึกบางอย่างเกิดขึ้น ความรู้สึกอย่างที่เกิดขึ้นนี้ ไม่เหมือนความรู้สึกเมื่อกี้นี้ เรามีหน้าที่เห็นไปเรื่อยว่ามีบางอย่างเกิดขึ้น บางอย่างที่เกิดขึ้นไม่เหมือนก่อนหน้านี้ ดูไปอย่างนี้ ไม่ต้องสนใจว่ามันคืออะไร เรียกว่าอะไร ทำไมมันถึงเกิด ไม่ต้องสนใจ รู้แต่ว่าบางสิ่งบางอย่างเกิดขึ้นและสิ่งที่เกิดขึ้นเป็นสิ่งที่ไม่ซ้ำกัน เดี๋ยวก็เปลี่ยนเป็นอย่างนั้น เดี๋ยวก็เปลี่ยนเป็นอย่างนี้ เห็นแค่นี้ก็พอแล้ว" --อ.ประสาน พุทธกุลสมศิริ คอร์สการเจริญสติในขั้นพื้นฐาน วันที่ ๒๙ ธันวาคม ๒๕๖๑

"เส้นทางนี้ต้องพึ่งตัวเองให้มาก เรียนหลักแล้วก็อดทนภาวนาไปทุกวัน ถ้าเรามองทุกอย่างเป็นขณะๆ ไม่มีเจริญไม่มีเสื่อม มีแต่ทุกสภาวะเกิดขึ้นแล้วดับไปทั้งสิ้น ดูจนใจเป็นกลางกับสิ่งที่เราเรียกว่าความเสื่อมและความเจริญ อย่างนี้ภาวนาจะง่ายเพราะว่าเอาอะไรก็ได้ เราไม่ได้ภาวนาเพื่อจะเป็นอะไร ไม่ได้ภาวนาให้จิตสงบ ไม่ได้เอาสภาวะที่ดี ที่ทำให้เราภาวนายากคือความอยากของตัวเอง" --อ.ประสาน พุทธกุลสมศิริ คอร์สอินเตอร์ วันที่ ๑๔ ธันวาคม ๒๕๖๑

"เราใช้เหตุผลว่าจิตคุมไม่ได้ แล้วเปิดโอกาสให้กายวาจาทำอกุศลต่างๆ แล้วใช้อันนี้เป็นเหตุผลแก้ตัวให้กิเลส อย่างนี้ก็ไม่ได้ เพราะว่าบนเส้นทางการปฏิบัตินี้ หัวใจหรือกรอบของมันอันหนึ่งก็คือสัมมาวายามะ คือมีความเพียรเผากิเลส เมื่อใดมีสติเมื่อนั้นมีความเพียร เมื่อใดมีสติเมื่อนั้นกิเลสจะดับ สัมมาวายามะคือกรอบของการปฏิบัติทั้งหมดทั้งมวลทั้งสิ้น" --อ.ประสาน พุทธกุลสมศิริ คอร์สการเจริญสติในขั้นพื้นฐาน บ้านสติ ขอนแก่น วันที่ ๒๘ ธันวาคม ๒๕๖๑

"มีอะไรที่มาแล้วไม่ไปบ้าง ไม่มี! ของที่มา แล้วก็ไป ไม่มีแก่นสาร ไม่มีสาระ ยึดถือไม่ได้ ไม่ใช่ของจริง เหมือนความฝัน เหมือนพยับแดด" --อ.ประสาน พุทธกุลสมศิริ คอร์สการเจริญสติ ในขั้นพื้นฐาน บ้านสติ ขอนแก่น วันที่ ๒๗ ธันวาคม ๒๕๖๑

"เพราะว่าวิบากหนีไม่ได้ จะเป็นวิบากดี หรือเป็นวิบากไม่ดี เราก็หนีไม่ได้ทั้งสิ้น แต่ว่าพอได้รับวิบากดี หรือได้รับวิบากที่ไม่ดีแล้ว กิเลสอะไรปรุงขึ้นมา เรามีสติรู้ทันมั้ย? เช่น เรามีความสุข บุญให้ผลเรามีความสุข เวลาที่จิตยินดีในความสุข ตัวนี้คือกิเลส เรามีสติ รู้ทันมั้ย? หรือว่ากรรมชั่วให้ผล เรามีความทุกข์ เวลาที่ต้องเสวยวิบากของกรรมชั่ว ความทุกข์เกิดขึ้นแล้ว จิตไม่ชอบ จิตยินร้าย เรารู้ทันมั้ย? ตรงนี่ต่างหาก ที่สำคัญ" --อ.ประสาน พุทธกุลสมศิริ คอร์สการเจริญสติ ในขั้นพื้นฐาน วันที่ ๒๗ ธันวาคม ๒๕๖๑

"คนที่จะเรียกตัวเองว่าชาวพุทธได้ ต้องรู้วัตถุประสงค์ของพุทธศาสนา ต้องพอจะมีความรู้ความเข้าใจว่าพุทธศาสนาสอนอะไร ต้องประกอบด้วยศีล ประกอบด้วยศรัทธา ต้องมีจาคะ มีปัญญา มีคุณสมบัติที่เรียกตัวเองได้ว่าเป็นอุบาสก เช่น เชื่อกรรม เชื่อผลของกรรม" --อ.ประสาน พุทธกุลสมศิริ งานสนทนาธรรมตามกาลฯ ๓๑ วันที่ ๒๓ ธันวาคม ๒๕๖๑

"ครูบาอาจารย์บอกว่า สมถะเริ่มเมื่อหมดความจงใจ เราจงใจทำให้ดีเมื่อไหร่ ก็เสียแล้ว เพราะอะไร ตั้งใจทำให้ดี มันก็ถูกกิเลสครอบงำแล้ว เวลาพูดว่า ตั้งใจทำให้ดี ฟังดูดีนะ พูดอีกประโยคนึงก็คือ มันโลภ สมาธิที่ดี จะไม่เจือด้วยราคะ โทสะ โมหะ เราอยากให้จิตดี เราโลภ เราบังคับจิต จิตเครียด จิตมีโทสะ ทุกขเวทนา มาพร้อมจิตที่มีโทสะเสมอ จิตไม่มีความสุข จิตจะไม่มีสมาธิ เพราะอะไร เพราะความสุขเป็นเหตุใกล้ให้เกิดสมาธิ" --อ.ประสาน พุทธกุลสมศิริ คอร์สอินเตอร์ วันที่ ๑๕ ธันวาคม ๒๕๖๑

"หัวใจของการปฏิบัติอยู่ที่การศึกษาตัวเอง ไม่ใช่อยู่ที่การมุ่งเอามรรคผลเอาสิ่งใดสิ่งหนึ่ง ยังมีเรื่องที่ต้องเรียนอีกเยอะเกี่ยวกับตัวเอง กิเลสเล็ก กิเลสน้อย กิเลสอย่างหยาบ อย่างกลาง อย่างปราณีตก็มีไว้ให้เราเรียน กระบวนการทำงานของใจเรา ก็รอให้เราเรียน แล้วเราจะได้เข้าใจ มีความสุขกับการภาวนาให้ได้ มรรคผลจะได้ชาตินี้หรือชาติไหนๆไม่ได้สำคัญ ต้องกล้าหาญพอที่จะมีความสุขกับการเรียนรู้ตัวเอง ถึงแม้ว่าชาตินี้อาจจะไม่ได้เลย ก็ไม่เป็นไร มีความสุขอยู่กับสิ่งที่ทำ ไม่ใช่มีความสุขกับผลที่ยังมาไม่ถึง เราภาวนาเพื่อจะหมดทุกข์ ไม่ใช่ภาวนาแล้วยิ่งทุกข์ ยิ่งทุกข์ว่าทำไมไม่ได้ธรรมะสักที ยิ่งอยากก็ยิ่งทุกข์" --อ.ประสาน พุทธกุลสมศิริ คอร์สอินเตอร์ วันที่ ๑๔ ธันวาคม ๒๕๖๑

"เมื่อใดก็ตามที่จิตตั้งมั่นอยู่ แล้วสติระลึกรู้สภาวะธรรม มันมีโอกาสที่จะเห็นสภาวะธรรมต่างๆ แสดงไตรลักษณ์ ขณะที่จิตตั้งมั่น และเห็นสภาวะธรรมต่างๆ มันก็เหมือนกับเรายืนอยู่บนยอดตึก แล้วมองลงมาเห็นเรื่องราวที่เกิดขึ้นบนถนน" --อ.ประสาน พุทธกุลสมศิริ คอร์สอินเตอร์ วันที่ ๑๔ ธันวาคม ๒๕๖๑

"สมาธิแท้ๆ ไม่ได้เกิดจากการบังคับเอา เราแบ่งสมาธิออกเป็นสองอย่าง คือสัมมาสมาธิกับมิจฉาสมาธิ สมาธิที่ถูกต้องจะไม่เจือด้วยการบังคับให้จิตสงบ มีแต่ว่าพาใจเข้าไปอยู้ในอารมณ์อันเดียวด้วยใจที่สบาย สมาธิที่ถูกต้องแบ่งออกเป็นสองอย่าง คือ สมาธิเพื่อการพักผ่อนกับสมาธิที่ทำให้จิตเป็นผู้รู้ ทั้งสองอย่างนี้เจือด้วยการบังคับเมื่อไหร่ผิดเมื่อนั้น" --อ.ประสาน พุทธกุลสมศิริ คอร์สอินเตอร์ วันที่ ๑๓ ธันวาคม ๒๕๖๑

"หัวใจของการภาวนาคือคอยรู้ทันจิตที่เคลื่อน หัวใจไม่ได้อยู่ที่การรักษาความรู้สึกตัว ไม่ใช่พยายามมีสติ พยายามรู้สึกตัว พยายามรักษา คอยรู้ทันว่าจิตหลงไปที่นั่น ที่นี่ ไม่ได้สนใจว่าไปที่ไหน สนใจว่ามันไป ถ้าเราบังคับ เราจะไม่ค่อยเห็น ถ้าเราปล่อย มันจะทำงาน แล้วเราคอยรู้ทัน ไม่ใช่รักษาไว้กลางๆ ไหลไปตรงไหน แล้วคอยรู้ นี่คือ หัวใจของมัน ฉะนั้น หัวใจไม่ได้อยู่ที่การรักษาความรู้สึกตัว ทุกครั้งที่เรารู้ว่าหลงไป หรือเคลื่อนไปที่ไหน มันจะตื่นขึ้นมาเอง จิตอย่างนี้ถึงจะเป็นจิตที่รู้ตื่น เบิกบาน เบา" --อ.ประสาน พุทธกุลสมศิริ คอร์สอินเตอร์ วันที่ ๑๓ ธันวาคม ๒๕๖๑

"เมื่อไรก็ตาม ที่เราไม่ขวนขวายทำอะไร ดิ้นรนทำอะไร ตัวจิตเอง มีความสุข มีความสบายอยู่แล้ว มันมีแรง เมื่อไรก็ตาม ที่เราดิ้นรน ทำโน่น ทำนี่ ให้วุ่นวาย สร้างภาระให้จิต จิตเครียด จิตเหนื่อย จิตไม่ค่อยมีแรง เมื่อไรก็ตาม ที่ใจเราไม่สบาย และใจเราเป็นกลาง แป๊บเดียว ก็มีแรง หัวใจของมันก็คือ สภาวะอะไรเกิดขึ้น ใจไม่เป็นกลาง ให้รู้ทัน เรี่อยๆ เมื่อไรก็ตาม ที่จิตมันเป็นกลาง จิตมันจะทรงสมาธิ --อ.ประสาน พุทธกุลสมศิริ วัดพระธาตุโกฏิแก้ว จ.เชียงราย วันที่ ๙ ธันวาคม ๒๕๖๑

"ค่อยๆ ค้นพบตัวเองมากขึ้นๆ ในที่สุดก็ค่อยสะอาดขึ้น บุญที่เราทำ ก็ค่อยๆ เต็มขึ้นมา จะภาวนาได้ บุญ บารมีในแต่ละระดับ มันต้องเต็ม อย่างสมมุติ จากปุถุชน ไปเป็นพระโสดาบัน กำลังของศีล สมาธิ ปัญญา บุญ บารมี ที่รวบรวม สะสมไว้ ต้องพอสมควร" --อ.ประสาน พุทธกุลสมศิริ วัดพระธาตุโกฏิแก้ว เชียงราย วันที่ ๙ ธันวาคม ๒๕๖๑

"อย่ามุ่งทำกรรมฐานแล้วเอาจิตที่ถูก เพราะอะไร จิตที่ถูก เจตนาเอาไม่ได้ มีแต่รู้ทันสิ่งที่ผิดไปเรื่อยๆ เพราะฉะนั้น เราทำกรรมฐานอยู่ บริกรรมไป ดูร่างกายหายใจออกหายใจเข้า เพ่งรู้ทัน หลงรู้ทัน จิตทำอะไรแล้วคอยรู้ทันจิตไป" --อ.ประสาน พุทธกุลสมศิริ งานสนทนาธรรมตามกาลฯ ๓๐ วันที่ ๑๘ พฤศจิกายน ๒๕๖๑

"ไม่ได้บริกรรมพุทโธ เพื่อที่จะมุ่งไปอยู่ที่พุทโธ จับหลักตรงนี้ให้แม่น บริกรรมพุทโธ เพื่อที่จะรู้ทัน บางทีจิตมันก็เคลื่อนมาจับที่พุทโธ บางทีจิตมันก็คลายออก บางทีจิตมันก็ลืมไป อย่างนี้ถึงจะได้ประโยชน์เยอะ" --อ.ประสาน พุทธกุลสมศิริ วัดพระธาตุโกฏิแก้ว เชียงราย วันที่ ๙ ธันวาคม ๒๕๖๑

"ถ้าต้องการจะพ้นจากทุกข์ต้องเจริญกุศลเนื่องๆ ในมรรคมีองค์แปด มีข้อสัมมาวายามะ ธรรมะของพระพุทธเจ้ามีขั้นมีตอน พระพุทธเจ้าสอนเรื่องสัมมาวายามะก่อน สัมมาวายามะเป็นตัวชี้เป้าว่าขอบเขตของการภาวนาอยู่ที่ไหน เสร็จแล้วท่านถึงพูดเรื่องสัมมาสติกับสัมมาสมาธิ หลักของสัมมาวายามะก็คือ มีความเพียรแผดเผากิเลส มีความเพียรที่จะละอกุศลที่มีอยู่ในใจ มีความเพียรที่จะทำให้อกุศลที่ยังไม่เกิด ไม่ให้เกิดขึ้น มีความเพียรที่จะทำให้กุศลที่ยังไม่เกิด ให้เกิดขึ้น มีความเพียรที่จะทำให้กุศลที่เกิดขึ้นแล้ว งอกงามไพบูลย์ยิ่งขึ้น ถ้าไม่อยู่ภายใต้ขอบเขตหรือวัตถุประสงค์ของสัมมาวายามะแปลว่าปฏิบัติผิดแล้ว" --อ.ประสาน พุทธกุลสมศิริ งานสนทนาธรรมตามกาล ครั้งที่ ๓๐ วันที่ ๑๘ พฤศจิกายน ๒๕๖๑

"มีหลายวิธีที่จะจัดการกับความฟุ้งซ่าน คือถ้าจิตยังฟุ้งซ่านอยู่ในระดับที่จิตยังพอดูได้ เราดูไปตรงๆ แล้วก็เห็นว่าความฟุ้งซ่านมาแล้วก็ไป บังคับไม่ได้ ลำดับต่อไปมันจะฟุ้งจนเราดูอะไรไม่ออกแล้ว ก็ทำสมถะเดินแล้วรู้สึก หายใจออกหายใจเข้าแล้วรู้สึก บริกรรมไป สวดมนต์ไป โดยไม่ต้องคาดหวังว่าเมื่อไหร่มันจะสงบ ถ้าทำไปด้วยใจที่มีความสุข ผ่อนคลาย เดี๋ยวมันก็สงบเอง" --อ.ประสาน พุทธกุลสมศิริ วันที่ ๕ พฤษภาคม ๒๕๖๑

"มีธรรมะอันหนึ่งที่ใช้ได้ดีกับคนที่รักความสุข คือให้มีความสนใจกับใจของเราที่มีความสุขเนืองๆ มีความทุกข์เนืองๆ มีความเฉยๆ เนืองๆ อันนี้พระพุทธเจ้าตรัสว่า เป็นวิธีการปฏิบัติที่ลัดสั้นและรวดเร็ว เมื่อใดที่จิตมีความสุข ให้รู้ทันว่าจิตมีความสุข เมื่อใดที่จิตมีความทุกข์ ให้รู้ทันว่าจิตมีความทุกข์ เมื่อใดก็ตามที่จิตเฉยๆ ไม่สุข ไม่ทุกข์ ให้รู้ทัน ทั้งชีวิตดูสามอย่างนี้พอแล้ว ดูไปนานๆ จะเห็นความไม่เที่ยงของความสุข เห็นความไม่เที่ยงของความทุกข์ เห็นความไม่เที่ยงของความเฉยๆ เห็นนานๆ จะเห็นความไร้สาระของความสุขที่พวกเราแสวงหา" --อ.ประสาน พุทธกุลสมศิริ วันที่ ๙ พฤษภาคม ๒๕๖๑

"ตัวชี้วัดว่าเรายังอยู่ในทางปฏิบัติภาวนา หรือเปล่า คือ สัมมาวายะมะ คือมีความเพียรแผดเผากิเลส มีความเพียรที่จะทำให้กิเลสที่มีอยู่หมดไป อกุศลที่มีอยู่ในดับไป อกุศลที่ยังไม่เกิดไม่ให้มันเกิด กุศลที่ยังไม่เกิด ทำให้มันเกิด กุศลที่มีอยู่แล้วทำให้งอกงามไพบูลย์มากขึ้น นอกเหนือจากขอบเขตนี้ บอกตามตรงผิดทั้งสิ้น" --อ.ประสาน พุทธกุลสมศิริ คอร์สวิธีสู่ความรู้แจ้ง นครสวรรค์ วันที่ ๗ กรกฎาคม ๒๕๖๑

"รักษาจิตไว้ภายในมันจะดูจิตไม่ได้ มันต้องออกมาข้างนอก ออกมากระทบรูป รส กลิ่น เสียง สัมผัส แล้วให้มันปรุงสุขทุกข์ดีชั่วกุศลอกุศล แล้วรู้ทัน" --อ.ประสาน พุทธกุลสมศิริ งานสนทนาธรรมตามกาลฯ ๒๖ วันที่ ๒๒ กรกฎาคม ๒๕๖๑

"จะได้ธรรมะต้องภาวนาเยอะๆ ภาวนาเยอะไม่ได้แปลว่า เดินจงกรมวันละกี่ชั่วโมงหรือว่านั่งสมาธิวันละกี่ชั่วโมง ภาวนาเยอะๆแปลว่า ต้องสนใจร่างกายจิตใจตัวเองให้เยอะๆ คือมีความใส่ใจรูปนามกายใจของตัวเองให้มาก" --อ.ประสาน พุทธกุลสมศิริ สนทนาธรรมตามกาลฯ ๒๖ วันที่ ๒๒ กรกฎาคม ๒๕๖๑

"เมื่อใดก็ตาม ที่เห็นสภาวธรรม ตรงตามความเป็นจริง เมื่อนั้นภาวนาถูก ไม่ต้องจำ จิตมีหน้าที่จำ ไม่ใช่เรา จิตเห็นบ่อยๆ แล้วก็จำได้เอง ไม่ใช่เรา ไปพยายามจำ" --อ.ประสาน พุทธกุลสมศิริ คอร์สจีน ๙ วันที่ ๑๐ พฤษภาคม ๒๕๖๑

"พวกเรามีหน้าที่ต่อตนเอง ไปภาวนา ไปเรียนรู้ความจริงของชีวิตของตนเอง ไปทำพระนิพพานให้แจ้ง อย่าปล่อยให้เวลามันเนิ่นนานไป ชีวิตมีแต่แก่ลง เรี่ยวแรงในการภาวนาก็ลดลง ความกระฉับกระเฉงต่างๆ ลดลง แต่ละคนเหลือเวลาไม่มาก ไม่ใช่ว่ามาก ฉะนั้นอย่าประมาท ต้องฉลาดที่จะเลือก เลือกทำในสิ่งที่มีประโยชน์ มีสาระ เป็นแก่นเป็นสารจริงๆ อย่าไปใช้เวลาแทบทั้งหมดของชีวิต แสวงหาสิ่งที่ จนลมหายใจสุดท้ายแล้วต้องทิ้งไว้ในโลกนี้ทั้งหมด" --อ.ประสาน พุทธกุลสมศิริ คอร์สการเจริญสติในภาคปฏิบัติ บ้านสติ ขอนแก่น วันที่ ๑๔ กรกฎาคม ๒๕๖๑

"สติกับสมาธินั้นเป็นองค์ธรรมที่ทำหน้าที่คนละตัว สติทำหน้าที่รู้ว่า ตอนนี้อะไรเกิดขึ้น เช่น มีความโกรธ มีความโลภ มีความหลง เบื่อเซ็ง ตัวสมาธิทำหน้าที่ เช่นสมมติว่า คนๆหนึ่งอยู่บนตึก อยู่ข้างบน มองลงมาข้างล่าง เห็นหมดเลยว่า รถวิ่งไปวิ่งมา ตัวที่รู้ว่า รถข้างล่างวิ่งไปวิ่งมา ตัวที่รู้ว่า เด็กเดินมา ผู้ใหญ่เดินมา หมาวิ่งมา คือสติ ตัวสมาธิทำหน้าที่เป็นผู้ลอยอยู่ต่างหาก อยู่ข้างบน มองลงมาดูข้างล่าง เมื่อใดก็ตามที่สมาธิเราผิด เราจะลงมาจากตึก ลงมาอยู่บนถนนด้วย เห็นเหมือนกัน เห็นคนวิ่งไปวิ่งมา เดินไปเดินมา แต่เราคลุกอยู่กับมัน เพราะฉะนั้นตัวสมาธิที่ถูกต้อง มันทำหน้าที่เป็นตัวผู้ดู ก็คือ มันแยกต่างหากออกจากสิ่งที่ถูกดู" --อ.ประสาน พุทธกุลสมศิริ คอร์สการเจริญสติในภาคปฏิบัติ บ้านสติ ขอนแก่น วันที่ ๑๔ กรกฎาคม ๒๕๖๑

"ใครก็แล้วแต่ถ้าปักใจเชื่อว่า ทำสมาธิอยู่นี่ ถูกแล้ว ใช่แล้ว นับแต่นี้ คุณจะหยุดอยู่ที่ตรงนี้ตลอดไป ผมขอยืนยันว่าในห้องนี้ ทุกคนยังต้องพัฒนาเพิ่มขึ้นกว่านี้ ที่ทำอยู่นี้ ยังไม่ใช่ แต่ดีขึ้น จะได้พร้อมที่จะพัฒนาตัวเองต่อ ถ้าตรงนี้ยังไม่ชัด คุณจะพัฒนาต่อไม่ได้ เพราะเราจะคิดว่า เราดีอยู่แล้ว แค่ทำตามนี้ไปเรื่อยๆ ยังไม่ใช่หรอกนะ" --อ.ประสาน พุทธกุลสมศิริ คอร์สการเจริญสติในภาคปฏิบัติ บ้านสติ ขอนแก่น วันที่ ๑๔ กรกฎาคม ๒๕๖๑

"ถ้าเราดูผู้อื่น ก็จะไม่ได้ดูตัวเอง แปลว่าเรากำลังสร้างความคุ้นชิน ที่จะทำให้จิตออกนอกไปเรื่อยๆ ขณะที่ดูผู้อื่น ก็ไม่ได้ดูตัวเอง ขณะนั้นก็เสียคะแนนแล้ว เพราะคำสอนคือ อย่าส่งจิตออกนอก แปลว่าอะไร แปลว่าส่งจิตออกนอกแล้วให้รู้ทัน ไปสู้เอานะ ไปสู้เอาคืออะไร สู้กิเลสตัวเอง เรายอมมัน มันจะขี่คอเรา จำไว้ ทุกครั้งที่ดูผู้อื่น วัฎฎะของเรายาวขึ้น" --อ.ประสาน พุทธกุลสมศิริ คอร์สการเจริญสติในภาคปฏิบัติ บ้านสติ ขอนแก่น วันที่ ๑๔ กรกฏาคม ๒๕๖๑

"ความสามารถในการรู้เห็นสิ่งต่างๆในโลก หรือ ฤทธิ์ต่างๆ เป็นคนละเรื่องกับความฉลาดของจิตในการเข้าใจสัจจะ เทวทัตมีฤทธิ์ มีอภิญญา 5 ตัว ขาดตัวสุดท้าย คือล้างกิเลสไม่ได้ จิตไม่ฉลาด เหาะเหินเดินอากาศ แล้วก็รู้เห็นอะไรไม่รู้เยอะแยะไปหมด แต่ลงนรก ความรู้ความสามารถต่างๆ ที่ได้มา ไม่ได้ชวยทำให้จิตฉลาดมากขึ้นเลย เราจะพ้นทุกข์ได้ จิตต้องฉลาด เพราะฉะนั้นคนละเรื่องกัน" --อ.ประสาน พุทธกุลสมศิริ คอร์สการเจริญสติในภาคปฏิบัติ บ้านสติ ขอนแก่น วันที่ ๑๓ กรกฏาคม ๒๕๖๑