"รู้สึกมั้ยว่า ใจนะมันมีความสุข ความสุขแบบนี้นะปราณีตกว่าความสุขไปกินอาหารอร่อย มีความสุขจากการไปเที่ยว ไม่ต้องพึ่งพิงสิ่งอื่นด้วย มันมีความสุขได้ด้วยตัวเอง ไม่มีเพื่อนก็มีความสุข ใจผมกำลังพยายามถ่ายทอดความสุขให้พวกเราได้ชิม ความสุขแบนนี้นะ ในอากาศที่เย็นจะอุ่น ถ้าเราอยู่ในเมืองหนาว ความสุขแบบนี้จะทำให้ใจอุ่น อยู่ในเมืองร้อน ความสุขนี้จะทำให้ใจเย็น ทั้งหมดเป็นตัวอย่างให้พวกเราได้ชิม สภาวะที่เป็นความสุขที่ปราณีต ให้พวกเรารู้ว่า ความสุขที่ปราณีตที่ไม่ต้องพึ่งพิงสิ่งอื่น มีอยู่จริง ส่วนที่เหลือนะ ถ้าพวกเราสนใจ ก็ต้องเริ่มเรียนการปฏิบัติอย่างจริงจัง" --อ.ประสาน พุทธกุลสมศิริ คอร์สชาวแคนาดา วันที่ ๑๑ มีนาคม ๒๕๖๐

"ถ้าเราภาวนาให้กลมกลืนไปกับชีวิตประจำวันจะ "สนุก" จะรู้ว่า ไอ้คนที่เล่นละครเก่งคือเรานะ เราอ่ะเล่นละครเก่งมาก ไปเป็นคนโน้นบ้าง ไปเป็นหัวหน้าบ้าง ไปเป็นคนร้ายมั้ง ไปเป็นนางเอกบ้าง ไอ้ตัวเรานั่นแหละ ที่เป็นคนเล่นละครเยอะมาก ถ้าเราเห็นมันทันนะ มันจะค่อยๆ ลอกเปลือก หลวงพ่อเมื่อก่อนจะใช้คำว่า "Paper Mache" เห็นเป็น "หมูกระดาษ" คือเรามี "หมูกระดาษ" เยอะนะ แต่ละคน คือสร้างอะไรก็ได้ขึ้นมาสักอย่างหนึ่งเพื่อให้กับสถานการณ์หรือบุคคลนั้นๆ แต่ละคนก็จะสร้างขึ้นมา เป็นการปลอมแปลงจิตใจ" --หมอม่อน วัดพระธาตุโกฏิแก้ว จ.เชียงราย 18 มี.ค. 2560

"จิตที่มีสมาธิ เหมือนอะไรที่มันเกลี้ยงๆ สะอาดๆ เวลามีอะไรแปลกปลอมมา มันเห็นชัด มันรู้ได้ทัน ถ้าเราฟุ้งซ่าน ก็เหมือนใจเรามีแต่ของรกรุงรังไปหมด เวลามีสภาวะอะไรแปลกปลอมเข้ามาในใจ นิดๆ หน่อยๆ มองไม่เห็น ยกเว้นว่า ต้องเป็นสภาวะใหญ่มาก อกหัก ทุกข์มาก เสียใจมาก ถึงจะเห็น สภาวะที่ไม่รุนแรง ปราณีตหน่อย ไม่เห็นแล้ว รู้สึกไม่มีอะไรดู งั้นสำคัญที่สุดสำหรับทุกคน จนถึงที่สุดแห่งทุกข์ ก็คือ "ต้องมีวิหารธรรม ทิ้งวิหารธรรมไม่ได้"" --อ.ประสาน พุทธกุลสมศิริ คอร์สกลุ่มธรรมทาน วันที่ ๑๐ มีนาคม ๒๕๖๐

"การภาวนานั้นไม่ยาก ส่วนใหญ่ที่ทำไม่ได้ เพราะเราไม่หล่อหลอมการภาวนาลงในชีวิตจริง เวลาเรานั่งสมาธิหรือเดินจงกรม เราทำแค่ในรูปแบบ แต่พอหมดเวลาแล้วเราไม่ภาวนาต่อ" --พระอาจารย์อ๊า สมชาย กิตฺติญาโณ คอร์สกลุ่มธรรมทาน วันที่ 10 มีนาคม 2560

"คนที่จะผ่านได้ คือคนที่อดทน คนอดทน ถึงจะค่อยๆ พัฒนาตัวเองได้ ไม่ใช่คนเก่งนะ ถ้าคนเก่งรู้หมดเลย ใจเป็นยังไง รู้ทุกอย่าง จนมันเป็นปัญญานำ ก็พลาดได้เหมือนกัน" --หมอม่อน คอร์สกลุ่มธรรมทาน วันที่ 11 มีนาคม 2560

"ธรรมเพื่อความไม่ประมาท หนทางยังอีกยาวไกล เพื่อนเอ๋ย แต่ละคนนะ กว่าจะรอดมาได้ ไม่ใช่ง่ายหรอก กับดักในวัฏฏะนี้ มันมากเหลือเกิน มีสิ่งจำนวนมากที่มาดึงเราไว้ ไม่ให้เคลื่อนไปบนเส้นทางของความหลุดพ้น มีเยอะแยะไปหมด ดังนั้นเราทบทวนสิว่า ในชีวิตเราตั้งแต่เช้ายันเย็น มีอะไรที่มันพะรุงพะรังเกินจำเป็นไปมากๆ ทำให้เสียเวลาไปตั้งเยอะแล้วได้มานิดเดียว อันนี้ใช้ปัญญา แบบคิดเอา ก็คือ แต่ละคนต้องมีสัมปชัญญะ เป็นปัญญาที่เกิดจากการคิดวิเคราะห์เอา อะไร มีสาระ อะไรมีประโยชน อะไรสมควรแก่เรา และไม่หลงลืมที่จะทำ สิ่งที่มีสาระ มีประโยชน์ และสมควรแก่เราให้มาก งั้นมีสติ มีสัมมปชัญญะ จะได้ไม่เนิ่นช้า" --อ.ประสาน พุทธกุลสมศิริ คอร์สกลุ่มธรรมทาน วันที่ 10 มีนาคม 2560

"พวกเราส่วนใหญ่เป็นปัญญาชน เรียนหนังสือมามาก ความคิดเห็นต่อเรื่องต่างๆ ในโลกนี้ มีมากมาย แล้วสังเกตไหม ความคิดเห็นต่างๆ เหล่านี้เนี่ย นำความทุกข์มาให้เราด้วย บางครั้ง สมหวังกับความคิดเห็น บางครั้งไม่สมหวัง เราก็ทุกข์แล้ว ขณะที่เรายึดในความเห็น เรามีกิเลสเรียบร้อยแล้ว มันเป็นอุปทาน คือความยึด อุปทานคือตัณหาที่มีกำลังแรง มันก็คือ ตัณหาตัวนึง แต่กำลังมันแรง มันยึดแรงมากกว่าตัณหาทั่วๆ ไป พวกเราจะมีเยอะ ลองไปสังเกตดู แล้วจะได้รู้ทันกิเลสอีกตัวนึง" --คุณแม่ชีอรนุช สันตยากร - คอร์สกลุ่มธรรมทาน วันที่ ๙ มี.ค. ๒๕๖๐

"สภาวะที่มัวๆ เค้าเรียกว่า โมหะ รู้ไป ดูด้วยความเป็นกลาง ไม่มีหน้าที่ต้องแก้ไข อย่าดิ้นรน โมหะ ก็ไม่ใช่จิต สิ่งใดถูกรู้ถูกดู สิ่งนั้นไม่ใช่จิต จิตทำหน้าที่เป็นผู้รู้ผู้ดู เพราะฉะนั้น เราเห็นความมัวเกิดขึ้นนะ เห็นด้วยความเป็นกลาง ถ้าใจไม่เป็นกลาง รู้ทันว่าใจไม่ชอบ" --อ.ประสาน พุทธกุลสมศิริ คอร์สกลุ่มธรรมทาน วันที่ ๙ มี.ค. ๖๐

"ความรู้สึกนะ พอรู้สึกได้ปุ๊บ มันจะปรุง สุขบ้าง ทุกข์บ้าง ดีบ้าง ชั่วบ้าง ห้ามไม่ได้ เราไม่ได้ภาวนาเพื่อจะให้ดีวันนี้ เราภาวนาเพื่อเห็นความจริงว่า เผลอๆ มันก็คิดชั่ว เผลอๆ มันก็คิดดี เผลอๆ มันก็ปรุงความสุข อยู่เฉยๆ มันก็ปรุงความทุกข์ เราภาวนาเพื่อจะเห็นว่า เรานั่งรู้สึกถึงร่างกายอยู่ แป๊บเดียวมันหนีไปคิดเองได้ เราภาวนาเพื่อให้เห็นความจริงแบบนี้ เกินกว่านี้ไม่ใช่แล้ว" --อ.ประสาน พุทธกุลสมศิริ คอร์สกลุ่มธรรมทาน วันที่ ๙ มีนาคม ๒๕๖๐

"ธรรมทั้งปวงอยู่กับใจทั้งสิ้น เพราะใจนี้ มันทำให้เราเป็นคนดีหรือเป็นคนชั่ว เราจะตกนรก ก็เพราะใจนี้แหละ เราจะขึ้นสวรรค์ ก็เพราะใจนี้แหละ เราจะไปพระนิพพานได้ ก็เพราะใจนี้แหละ ก็ดูแลจิตใจของตัวเองให้ดี ดูแลด้วยอะไร? ดูแลใจด้วยสติ... สติมีหน้าที่รักษาจิต งั้นจะดูแลใจเราด้วยดี ก็เริ่มต้นด้วยสติ" -- อ.ประสาน พุทธกุลสมศิริ - ๙ มี.ค. ๒๕๖๐

"เราไม่มีหน้าที่ทำให้จิตออกจากอารมณ์ตลอดเวลา มีหน้าที่รู้แค่ว่า จิตขณะนี้แยกจากอารมณ์ บางช่วงจิตถลำลงไปในอารมณ์ บางทีทุกข์มาก ก็จะอยู่ในอารมณ์นั้น หรือสุขมาก ก็จะอยู่ในอารมณ์นั้น หลงไปคิดเรื่องความดีมาก สมมติอยากทำบุญ ใจก็คลอเคลียกับสิ่งนี้ แล้วก็จะแช่อยู่ในนั้น รู้ทันว่าจิตแช่อยู่ในนั้น ไม่มีหน้าที่ดึงออกมา เราไม่มีหน้าที่แทรกแซงพฤติกรรมของใจ มีหน้าที่รู้อย่างที่มันเป็น ก็คือ แช่ รู้ แยกออกมา รู้ ยินดี รู้ ยินร้าย รู้ เท่านั้นเอง" --อ.ประสาน พุทธกุลสมศิริ วัดพระธาตุโกฏิแก้ว เชียงราย วันที่ 18 มีนาคม 2560

"พุทโธๆ สมมุตินะคะ พุทโธๆ ชอบอันนี้ เราก็จะเห็นพุทโธไปซักพัก จิตไม่อยู่กับพุทโธ จิตไหลไป ไหลไปเราก็รู้ไม่ดึงกลับ แค่กลับมาพุทโธใหม่ พอไปเรื่อยๆ ปัญญามันเริ่มเดิน เพราะจิตที่มันไหล มันไหลเอง เราไม่ได้อยากให้มันไหล มันไหลเอง พอซักพักมันไหลเสร็จ มันก็กลับมาพุทโธเอง แล้วเดี๋ยวมันก็พุทโธ เราก็จะเห็นจิตนี้มันพุทโธ พุทโธใจรู้พุทโธรู้ใจไปเรื่อยๆ" --คุณมาลี ปาละวงศ์ วัดพระธาตุโกฎิแก้ว เชียงราย ๒๕ กุมภาพันธ์ ๒๕๖๐

"จะเห็นหยาบ เห็นละเอียด สุดท้ายทุกสภาวะ จะหยาบหรือละเอียด มันเสมอกันด้วยความเป็นไตรลักษณ์ เพราะฉะนั้น เราเห็นหยาบ เราก็ดูหยาบ ดูหยาบมันก็สอนไตรลักษณ์เราได้ อยู่ที่เราจะยอมรับความเป็นไตรลักษณ์ได้เร็วแค่ไหน ถ้าจิตยอมรับความเป็นไตรลักษณ์ได้เร็ว ก็เข้าใจธรรมะได้เร็ว ไม่ใช่ว่าอยู่ที่เห็นละเอียดแล้วจะยอมรับธรรมะได้เร็วนะ" --อ.สุรวัฒน์ เสรีวิวัฒนา สนทนาธรรมตามกาล 9 ณ M Academy วันที่ 26 กุมภาพันธ์ 2560

"วันนึงเราไม่ได้ทำอะไรกับจิต เรามีหน้าที่ทำรูปแบบทุกวัน ที่เหลือจิตพัฒนาเอง สำคัญว่าในระหว่างที่เราเดินอยู่ เรารู้มั้ย วิธีที่รู้ รู้อย่างที่มันเป็น ไม่ต้องไปคิดว่าอันนี้เค้าเรียกว่าอะไร และอันนี้จากอันนี้แล้วมันจะไปอะไร เรารู้มากยากแท้เลยค่ะ" -- คุณมาลี ปาละวงศ์ วัดพระธาตุโกฎิแก้ว เชียงราย วันที่ 25 กุมภาพันธ์ 2560

"เพราะมี "ศรัทธา" จึงมี "วิริยะ" เพราะมี "วิริยะ" ขยันภาวนา ฝึกทุกวัน "สติ"ก็มีกำลังกล้าแข็ง "สติ"มีกำลังกล้าแข็ง ก็ส่งผลให้ "สมาธิ"มีกำลังกล้าแข็งด้วย เมื่อ"สติ"กล้าแข็ง เมื่อ"สมาธิ"กล้าแข็ง ก็จะมีโอกาสเดิน"ปัญญา"ได้ดี พอใจ ฉลาดขึ้นๆ เห็นผลของการปฎิบัติมากขึ้น เดิน"ปัญญา"แล้วเห็นผล "ศรัทธา"ก็จะมากขึ้น เพราะอะไร? เพราะว่า "ศรัทธา"ในที่นี้ เป็นศรัทธาที่เกิดจากการเห็นผลของการปฏิบัติ" -- อ.ประสาน พุทธกุลสมศิริ คอร์สนานาชาติ จ.ชลบุรี วันที่ 25 กุมภาพันธ์ 2560 (psn600225)

Ajahn Prasan - Power 5 - International Course, Chonburi 25 February 2017 (enpsn170225)

Ajahn Prasan - Q&A International Course, Chonburi 23 Feb 2017

"การเดินจงกรม เราไม่ได้เดินช้าๆอยู่แล้ว ที่จริง เราเดินด้วยความรู้สึกตัว เคยเดินยังไง ตั้งแต่เกิดก็เดินแบบนั้น นักปฏิบัติไม่ได้แตกต่างจากคนทั่วไป เราไม่ได้มีท่านั่ง ท่ากิน ท่านอนที่พิเศษจากคนทั่วไป สิ่งที่เราต่างจากคนทั่วไปคือ"สติ"" --อ.ประสาน พุทธกุลสมศิริ คอร์สนานาชาติ จ.ชลบุรี วันที่ 23 กุมภาพันธ์ 2560 (psn600223D)

"เมื่อได้เจอสัตตบุรุษ เมื่อได้ฟังธรรม เมื่อมีโยนิโสมนสิการ และปฏิบัติธรรมสมควรแก่ธรรม ในไม่ช้าไม่นาน ก็จะบรรลุเป็นพระโสดาบัน" --อ.ประสาน พุทธกุลสมศิริ วัดพระธาตุโกฏิแก้ว เชียงราย วันที่ 18 มีนาคม 2560

Ajahn Prasan - Seclusion is Necessary - International Course, Chonburi 23 Feb 2017 (enpsn170223C)

"พวกเราคิดดูสิ ทุกๆวันเราเสพกาม หรือเสพอารมณ์ทาง ตา หู จมูก ลิ้น กาย ใจ ตั้งแต่เช้ายันเย็น ทุกวันๆ ลองนึกดูว่า มันมีประโยชน์อะไรบ้าง เวลาผ่านไปทุกวันๆ ชีวิตนะ สั้นลงทุกวัน ไม่นานก็แก่ ไม่นานก็เจ็บ ไม่นานก็จะตายไป พร้อมกับพบว่า เสียเวลาจำนวนมากเล่น Social Internet ซึ่งไม่ได้ทำให้ คุณภาพของใจพอกพูนขึ้นมาเลย ผมไม่ได้บอกว่า ห้ามเล่น หรือห้ามมีโทรศัพท์นะ ผมก็มี ผมก็ใช้เหมือนกัน แต่ว่า ใช้อย่างระมัดระวังว่า มันคือ "งูพิษ" ..... ดังนั้น ที่พูดมาทั้งหมดนี้ ต้องการบอกว่า ตั้งแต่เช้ายันหลับ คือเวลาภาวนา ถ้าทำได้ มรรผลก็อยู่ไม่ไกล" --อ.ประสาน พุทธกุลสมศิริ คอร์สนานาชาติ จ.ชลบุรี วันที่ 23 กุมภาพันธ์ 2560

"การที่เรามาทำรูปแบบ จะนั่งสมาธิหรือเดินจงกลมก็ตาม เพื่อจะมาเห็นว่า อ๋อ..จิตขณะนี้มันไม่รู้สึกตัว จิตขณะนี้รู้สึกตัว ทันทีที่เราเห็นจิตขณะนี้ไม่รู้สึกตัว จิตรู้สึกตัวก็จะตั้งขึ้นมา แล้วจากนั้นจิตก็ไปทำงานต่อ เราก็มีหน้าที่รู้อย่างที่เขาเป็นไปเรื่อยๆ" --คุณ มาลี ปาละวงศ์ ณ ธรรมสถานว่องสานิช สมุทรปราการ ๒๗ พ.ย. ๒๕๕๙

Ajahn Prasan - Patience is the Key Factor - International Course, Chonburi 23 Feb 2017 (enpsn170223B)

Ajahn Prasan - What our body and mind teach us - International Course, Chonburi 23 Feb 2017 (enpsn170223A)

"การภาวนามี 2 ขั้นตอนนะ อันดับที่หนึ่ง จากคนที่ไม่รู้วิธีการภาวนา เรียนรู้จนเข้าใจวิธีการภาวนาแล้วภาวนาถูก อันดับที่สอง พอภาวนาถูกแล้ว มีหน้าที่ภาวนาให้มาก ลำดับที่หนึ่ง ผู้สอนช่วยได้ ลำดับที่สอง ผู้สอนช่วยไม่ได้ เราต้องช่วยตัวเอง ใครจะจับขาเราเดินได้ ใช่ไหม ก็ต้องเดินเอง ลำดับที่สอง ไม่ใช่ง่ายนะ ต้องอดทนมาก อดทนที่จะดูสิ่งที่เกิดขึ้นซ้ำๆ มันสู้กันตรงนี้แหละ สู้กันตรงขั้นที่สองนี่แหละ ใครอดทนมาก ดูซ้ำๆ ก็เข้าใจเร็ว คนไหนนานๆ ดูที วันนึงดูไม่กี่ทีก็เข้าใจช้า" --อ.ประสาน พุทธกุลสมศิริ คอร์สนานาชาติ จ.ชลบุรี วันที่ 23 กุมภาพันธ์ 2560

"เช้านี้มีข่าวอะไรบ้าง เรารู้หมดเลย ยกเว้นตัวนี้หายใจเข้าหายใจออกยังไงวันนี้ รู้ไหม - ไม่รู้เลย ลืมกาย ลืมใจ ศัตรูของการรู้สึกตัวคือการลืมกายลืมใจ เรามีหน้าที่พามันมาดูกาย พามันมาดูใจ ว่ามันทุกข์อย่างที่พระพุทธเจ้าสอนไหม ทุกข์จริงไหม" --คุณมาลี ปาละวงศ์ ณ ธรรมสถานว่องวานิช สมุทรปราการ ๒๖ พฤศจิกายน ๒๕๕๙

"เราใช้ร่างกาย จิตใจของเรา ใช้ตัวเราเป็นตัวแทนในการศึกษา วันใดที่เข้าใจตัวเองอย่างแจ่มแจ้ง ก็จะเข้าใจโลกทั้งโลกอย่างแจ่มแจ้งด้วย วันใดที่เห็นว่าร่างกายจิตใจนี้ไม่ใช่เรา ในโลกนี้จะไม่มีอะไรที่เป็นเราอีก วันใดที่เข้าใจว่าร่างกายจิตใจนี้ในขันธ์ห้านี้ เป็นอนิจจัง ทุกขัง อนัตตา เราก็จะเข้าใจว่าโลกทั้งโลกเป็นอย่างนั้นด้วย" --อ.ประสาน พุทธกุลสมศิริ คอร์สนานาชาติ ชลบุรี วันที่ 23 กุมภาพันธ์ 2560

"หลวงปู่เทสก์ ท่านบอกว่า กิเลสก็ของเก่า เราก็ต้องดูของเก่านี้ ทนแล้ว ทนอีก ถ้าทนได้ มันก็จะผ่านไปได้" --หมอม่อน คอร์สรู้กายรู้ใจฯ นครสวรรค์ วันที่ 19 กุมภาพันธ์ 2560

"การที่เรายังต้องทุกข์อยู่ในโลก เพราะว่าเรายอมรับความจริงที่อยู่ตรงหน้าไม่ได้ ให้เรากลับมาคอยเรียนรู้ความจริงของกาย ของใจเรา ความทุกข์ที่เกิดขึ้นจากความไม่สมหวัง เป็นเพราะว่า เราอยากให้กายนี้ ใจนี้ มีความสุขตลอดเวลา มีความสุขถาวร มีความสุขนิรันดร์ ซึ่งความสุขในโลก เป็นของที่เราพึ่งพาอาศัยไม่ได้" --คุณแม่ชีอรนุช สันตยากร วัดสวนสันติธรรม อ.ศรีราชา จ.ชลบุรี วันที่ 17 กุมภาพันธ์ 2560

"แต่ละคนจะมีกรรมฐานที่ถน้ดไม่เหมือนกัน จำหลักไว้ว่า "ทำกรรมฐานนะ ไม่แต่งใจ" แต่อดไม่ได้หรอก จิตมีธรรมชาติปรุงแต่ง เวลาเราอยากทำกรรมฐานทีไร มันจะสร้างภพ คือมันจะกระทำกรรม มันจะทำใจให้เป็นอย่างนั้นเป็นอย่างนี้ เราก็คอยรู้สึก คอยรู้ทันว่า เวลาที่เรานึกถึงการทำกรรมฐานแล้วใจมันสร้างภพ คือมันกระทำกรรมอย่างนั้นอย่างนี้นะ คอยรู้ทัน แต่ละคนมีลีลาไม่เหมือนกัน บางคนก็ประคองแบบนั้นแบบนี้ บางคนก็น้อมใจ บางคนก็กด บางคนก็เอาจิตไปจับที่ร่างกายแข็งๆ ทื่อๆ ก็คอยรู้ทันว่ามันปรุงแต่งอะไร ซ้อมทุกๆ วัน มันจะไม่ดีทุกวันหรอก กว่าจะดีขึ้นมาต้องใช้เวลา ทำกรรมฐานต้องอดทน" --อ.ประสาน พุทธกุลสมศิริ คอร์สรู้กายรู้ใจ นครสวรรค์ วันที่ 18 กุมภาพันธ์ 2560

"แต่ละคนนะ จริตนิสัยไม่เหมือนกัน ใครถนัดรู้ร่างกาย ก็รู้ไป ใครถนัดรู้จิตใจ ก็รู้ไป กรรมฐานอันไหนที่สัปปายะกับเรา หลงแล้วรู้เร็ว ทำแล้วไม่เพ่ง ใจไม่เครียดมีความสุข ก็ทำกรรมฐานอันนั้น ทำเรื่อยๆ ไม่หลงลืมกรรมฐานนั้นไป ทำแล้วใจมีกำลัง ถึงแม้ ส่วนใหญ่เป็นสมถะ ก็ไม่ได้มีปัญหาอะไร ก็ดีกว่าหลงไป บางช่วงมันก็หย่อน เดี๋ยวพลังที่สะสมไว้ตอนที่ทำสมถะมันก็มาช่วยเอง ก็มีหน้าที่ภาวนาให้มาก คอร์ส 2-3 วัน มันช่วยได้นิดๆหน่อยๆ ส่วนที่เหลือต้องไปภาวนากันเอง" -- อ.ประสาน พุทธกุลสมศิริ คอร์สรู้กายรู้ใจฯ นครสวรรค์ 18 ก.พ. 60

"อันแรกท่านสอนให้ จิตเดินไปสู่ทางสายกลาง คือ ไม่หลงไป ไม่เพ่งไว้ ไม่ดัดแปลงกาย ไม่ดัดแปลงใจ จิตก็พร้อมเป็น "ผู้รู้ ผู้ดู" แล้ว ต่อมา ท่านก็แจกแจงเรื่องว่า "มรรค" มีอะไรบ้าง และแจกแจงเรื่อง "อริยสัจ" คือถ้าพระปัญจวัคคีย์ ฟังตามและถ้าจิตคล้อยตามกระแสธรรม บอกว่า หน้าที่ต่อทุกข์คือ "รู้" และ พระอัญญาโกทัญญะ จิตคล้อยตามกระแสธรรม คือ "รู้"ทุกข์ที่ขณะนั้น ก็คงเห็นความจริงของสภาวะธรรม ถึงจะเข้าใจมาได้ว่า สิ่งใดสิ่งหนึ่งเกิดขึ้น สิ่งนั้นทั้งหมดทั้งมวลมีความดับไปเป็นธรรมดา แต่ถ้าฟังแล้วคิดเอาเรื่อยๆ จิตไม่ได้คล้อยตามกระแสธรรม ไม่ได้เห็นสภาวะ ก็คงไม่ได้บรรลุธรรม" --อ.ประสาน พุทธกุลสมศิริ ป่าอิสิปตนมฤคทายวัน พาราณสี อินเดีย วันที่ 3 ก.พ. 2560

"เราพบว่า ถ้าเรานั่งสบายๆ ใจมีความสุข อยู่ดีๆ นึกถึงการปฏิบัติขึ้นมา คือมีความอยากแล้ว มีความอยาก รู้ไม่ทันว่าอยาก รู้ไม่ทันว่าอยาก จิตกระทำกรรม พอจิตกระทำกรรมบางอย่างปุ๊บ จิตรวบเข้ามา หรือจิตมันบิดตัว หรืออะไรก็แล้วแต่ เราจะพบว่ามันมีน้ำหนัก นี่คือส่วนหนึ่งของ ปฏิจจสมุปบาท มีตัณหาก็มีภพ มีภพก็มีทุกข์ มีความหนักเกิดขึ้น มีความไม่สบายเกิดขึ้น" --อ.ประสาน พุทธกุลสมศิริ รัฐพิหาร อินเดีย วันที่ 2 กุมภาพันธ์ 2560

"มีช่วงที่แรงตกมากๆ มันจะดูไม่ได้ ดูไม่ได้อย่าพยายามดู เวลาที่เรารู้จิตที่หลงไป จิตที่เพ่ง รู้สึกตัวอะไรอย่างนี้ จิตมันต้องมีพลัง ขณะที่ใจไม่มีพลังแล้วนะ พยายามดูมันจะฝืนมาก มันจะหนืดมาก ให้มารู้สึกกายเลย รู้สึกกายนะ ถ้าเราฝึกดูจิตจนชำนิชำนาญแล้วเนี่ย พอใจไม่มีแรงมารู้สึกที่กาย รู้สึกกายไปช่วงนึงพอมันมีแรงมันจะทวนไปดูจิต ถ้าเลยกว่านี้ คือ ลงมารู้ที่กายยังไงมันก็ไม่ยอม ยังไงมันก็จะฟุ้ง คราวนี้ก็ต้องช่วยมันด้วยการทำสมถะ ใครถนัดบริกรรมก็บริกรรม ใครถนัดสวดมนต์ก็สวดมนต์ เอาใจไปอยู่ในอารมณ์อันเดียวอย่างมีความสุขไปเรื่อย" --อ.ประสาน ณ วัดเวฬุวันมหาวิหาร ประเทศอินเดีย วันที่ ๓๑ มกราคม ๒๕๖๐

"การมีวิหารธรรม เป็นสิ่งดีนะ ไม่งั้นแรงมันจะน้อย แล้วมันจะหลงยาว ที่จริงผมให้ความสำคัญกับวิหารธรรม มาก เพราะว่า ถ้าเราไม่มีวิหารธรรม กิเลสใฝ่ต่ำ ความฟุ้งซ่าน หรือกิเลสจำนวนมากนะ มันจะลากเราไปสู่ที่ต่ำได้ง่าย หมายถึง ทำให้คิดชั่ว หลงไป อะไรอย่างนี้ โลภ โกรธ หลง เข้ามาง่าย เพราะฉะนั้น เรามีวิหารธรรมเรื่อยๆ ได้ประโยชน์ 2 อย่าง คือ จิตมีพลัง มันมีแรงน่ะ แล้วก็ขณะที่หลง มันก็รู้เร็วขึ้น มันไม่สะเปะสะปะนาน แค่ระวังอันนึงว่า ต้องวางใจให้ถูกว่า วิหารธรรมไม่ใช่คุกเท่านั้นเอง วิหารธรรมเป็นเครื่องสังเกตุให้เรารู้ทันเร็วขึ้นเวลาเราหลง" --อ.ประสาน พุทธกุลสมศิริ คอร์สรู้กายรู้ใจฯ นครสวรรค์ วันที่ 18 กุมภาพันธ์ 2560

"พวกเราอย่าประมาทนะ บางทีครูบาอาจารย์ยังสอนอยู่ เราอาจจะตายก่อนก็ได้ อย่าคิดว่า จะไปวัดฟังธรรมเมื่อไหร่ก็ได้ หรืออย่าคิดว่าจะฟังธรรมที่บ้านเมื่อไหร่ก็ได้ หรืออย่าคิดว่าจะภาวนาเมื่อไหร่ก็ได้ อะไรมันก็ไม่แน่ อะไรมันก็ไม่เที่ยง แต่ที่แน่ๆ คือตอนนี้ยังภาวนาได้ งั้นทำก่อน ใช้ประโยชน์สูงสุดในปัจจุบันนี้ ขณะที่ทุกอย่างยังพร้อมอยู่ อย่า อย่าเป็นผู้ที่ต้องเสียใจภายหลัง" -- อ.ประสาน พุทธกุลสมศิริ อาคารธรรม ดีรุ่งโรจน์ วันที่ 22 มกราคม 2560

"ทุกคนที่ภาวนาก็เพ่งแหละ พอนั่งปุ๊บยังไงก็เพ่งก่อน แต่มันรู้ทันว่าเพ่งไง เพราะงั้นเราก็ไปรู้ทันที่เพ่ง จนกระทั่งวันนึง กำลังสมาธิที่มีเยอะแยะมากมายเนี่ย ปัญญามันพลิกขึ้นมานิดเดียวเลย ที่เพ่งก็ไม่ใช่เรามันเพ่งของมันเอง" --คุณมาลี ปาละวงศ์ บ้านจิตสบาย ๖ พ.ย. ๕๙

"การระลึกได้ จะต้องเป็นการระลึกถึงสภาวะที่กำลังเป็นอยู่ ณ ปัจจุบัน ถึงจะเรียกว่า "มีสติ รู้กาย รู้ใจ" รู้ยังไง รู้ตามที่มันเป็น มันโกรธก็รู้ มันโลภก็รู้ มันหลงก็รู้ มันฟุ้งซ่านก็รู้ มันหดหู่ก็รู้ มันสงบก็รู้ มันยังไงก็ตามแต่ มันมีอะไรเกิดขึ้นในจิตเราเราก็รู้ ร่างกายเคลื่อนไหวก็รู้ เป็นอะไรก็รู้ไปเรื่อยๆ ก็รู้ไปตามที่มันเป็นจริง ความเป็นจริงของมันก็คือ สภาวะที่มันไม่เคยเกิด พอมีเหตุปัจจัยเดี๋ยวมันก็เกิดขึ้นมา สภาวะที่มันเกิดขึ้นมาแล้ว พอหมดเหตุปัจจัยเด่วมันก็ดับไป ก็ดูไปอย่างนี้ ดูไปตามที่มันเป็น มันจะเกิดก็รู้ มันจะดับก็รู้ ไม่ต้องไปแทรกแซง ไม่ต้องไปเจตนาที่จะเบี่ยงเบนอะไรทั้งหลาย เราก็จะได้ "การมีสติ รู้กาย รู้ใจ ตามความเป็นจริง" ถ้ารู้อย่างนี้ไปเรื่อยๆ ใจมันจะค่อยๆ ตั้งมั่นและเป็นกลางขึ้นมา" --อ.สุรวัฒน์ เสรีวิวัฒนา สนทนาธรรมตามกาล 7 ณ หอศิลปฯ กรุงเทพ 18 ธันวาคม 2559

"นักภาวนาที่เพ่งทั้งหลาย บังคับทั้งหลาย เพราะจิตมันชอบ เพราะมันจะเอาดี จะเอารู้สึกตัว จะเอาชัดๆ จะเอาเยอะๆ เพราะงั้นเนี่ยรู้ทันความโลภของเราแค่นั้นแหละ" --คุณมาลี ปาละวงศ์ ธรรมสถานว่องวานิช จ.สมุทรปราการ ๒๖ ธันวาคม ๒๕๕๙

"เส้นนี้ หลวงพ่อสอนเลยว่าเราเรียนรู้สิ่งที่ผิดทั้งหมดเลยนะ เราไม่ได้เอาสิ่งที่ถูกเลยนะคะ เรารู้ทันความผิดนั่นแหละ ไม่เป็นไร จิตจะจำเองว่า อ๋อ เนี่ยบังคับ อันนี้มันปล่อย อันนี้โทสะ อันนี้ฟุ้งซ่าน เรามีหน้าที่พาเค้าเรียนรู้สิ่งต่างๆ ที่มันเกิดขึ้นในกาย ในใจ เราไม่แก้มันเลยนะ ตราบใดถ้าเรายังฟัง CD หลวงพ่ออยู่ ตั้งใจรักษาศีล ทำกรรมฐานขึ้นมากองนึง มันยังอยู่ในทางแน่นอน" --ฆราวาสธรรม คุณมาลี ปาละวงศ์ ณ วัดสวนสันติธรรม วันที่ 20 พฤศจิกายน 2559

"ความสุข เป็นเหตุใกล้ให้เกิดสมาธิ เวลาที่เรารวบไว้ เพ่งไว้ ประคองไว้ ลึกๆ ในใจจะอึดอัด  ใจไม่สบาย พอใจไม่สบาย สมาธิที่แท้จริงมันไม่ค่อยเกิด แต่ทีนี้ ในความเป็นจริง ใจมันไม่ได้คลายออกตลอดเวลาหรอก  เราก็มีหน้าที่รู้ทันไป มันรวบก็รู้  คลายก็รู้  แล้วทำไมมันรวบ แล้วยังภาวนาได้ บอกว่ารวบ แล้วไม่มีสมาธิ เวลารวบ เวลาเพ่ง เรารู้ว่ามันเพ่ง เรารู้ด้วยใจที่เป็นกลาง เห็นว่ามันทำเอง ไม่ยุ่งกับมัน จิตที่รวบมันก็อยู่ต่างหาก  จิตที่ทำหน้าที่รู้สึกมันก็เป็นจิตอีกดวงนึงต่างหากจากกัน มันก็ภาวนได้อยู่  เพราะตัวรู้มันก็ไม่ได้เพ่ง ตัวรู้ไม่ได้เครียด ตัวรู้มันไม่ได้ทุกข์ไปด้วย  แต่ถ้าเวลาเราเพ่ง แล้วเราไม่รู้ เราก็ไม่ได้เห็นจิตที่เพ่ง  มันเป็นเราเพ่ง รู้สึกป่ะ เวลาเราเพ่งแล้วเราไม่รู้ ขันธ์มันก็ไม่ได้แยก จิตผู้รู้มันก็หายไป" อ.ประสาน พุทธกุลสมศิริ สนทนาธรรมตามกาลครั้งที่ 8 ณ M สถาบันการศึกษา  วันที่ 8 มกราคม 2560

"มันต้องฝึกดูก่อนว่าไอ้เผลอคิดหน้าตามันยังไง ถ้ามันไม่ฝึกให้ชำนาญ พอหลับตามันจะเห็นเหรอ มันก็ไม่เห็น เพราะมันไม่เคยฝึก ไม่เคยฝึกเขียน a, b, c มาก่อนเลย แล้วถึงเวลามันจะผสมคำได้ไหมล่ะ - ไม่ได้ มันถึงต้องฝึกบทเรียนเบื้องต้นให้มันรู้ก่อน ว่าสภาวะต่างๆ เป็นยังไง" -- ฆราวาสธรรม ทันตแพทย์ณัฏฐ์ ศรีวชิรวัฒน์ ในคอร์สเนยยะ ณ ศูนย์ฝึกอบรมบางปะกง กฟผ.

"เรารู้ว่า ที่หลวงพ่อสอนน่ะต้องดี เพราะว่าเราเห็นแล้วว่า เราตื่นเป็นแล้ว คือมีสติเป็นแล้ว พอมีสติเป็นเราก็ยิ่งเชื่อมั่น พอยิ่งเชื่อมั่นเราก็ยิ่งรู้สึกว่า ถ้าเราประมาทนะ เราก็หลงกับโลก จมไปกับความทุกข์เหมือนเดิม เราต้องพัฒนาตัวเองให้ได้" -- นายสัตวแพทย์ธนุสรณ์ ภควัมบดี (หมอม่อน) คอร์สเนยยะ ศูนย์ฝึกอบรมบางประกง กฟผ. วันที่ 12 ธันวาคม 2559

ความสงบ ความนิ่ง ความสงบมันก็ดี มันดี แต่ว่ามันดีไม่สุด แต่ไม่ใช่ไม่ดีนะ มันดี แต่สงบที่ตื่นรู้ จะดีกว่า เพราะว่าจิตจะต้องใช้ความตื่นรู้ ทำงานๆ ไม่ขี้เกียจ ถ้าอยู่กับความสงบ จะขี้เกียจ ขี้เกียจคือ ความสงบเป็นความสุข ทำเป็น มันจะมีความสุข มันจะสว่าง ความสุขมันจะปราณีต เบิกบาน สว่าง แต่ มันจะพอใจตรงนั้น เอาล่ะ แค่นี้พอ แล้วมันก็ไม่ยอมดูร่างกายจิตไจ ที่ดูอยู่ ไม่ได้ดูจิตใจหรอก มันอยู่ในอารมณ์ เป็นสมถะ ทันตแพทย์ณัฎฐ์ ศรีวชิรวัฒน์ คอร์ส "เนยยะ" ศูนย์ฝึกอบรมบางประกง กฟผ. วันที่ 10 ธันวาคม 2559 ช่วงที่ 2

สำคัญที่สุดนะก็คือ "ความรู้สึก" ตัวความรู้สึกนี่จะทำให้จิตตั้งมั่น ความรู้สึกมากๆ ก็เป็นความรู้สึกตัว นี่พูดในกรณีคนที่ทำสมถะไม่ได้นะ ความรู้สึกตัวก็จะเกิด อันนี้สำคัญมากเลย ถ้าไม่ได้ "ความรู้สึกตัว" เดินต่อยากมาก ต้องทำให้ได้ความรู้สึกตัว เร่งได้ไหม? เร่งไม่ได้ แต่ขยันได้ ขยันดูไป ขยันหัดรู้สึก หัดรู้สึกไป จนกระทั่งความรู้สึก ที่มันเกิดเอง มันเกิดขึ้นมาจะเป็นความรู้สึกตัว จะรู้ชัดถึงกายถึงใจเป็น ขณะ ขณะ ขึ้นมา -- ทันตแพทย์ณัฎฐ์ ศรีวชิรวัฒน์ คอร์ส "เนยยะ" ศูนย์ฝึกอบรมบางประกง กฟผ. วันที่ 10 ธันวาคม 2559 ช่วงที่ 1

--หมอม่อน  คอร์สบ้านสติ ขอนแก่น ๒๔ ธันวาคม ๒๕๕๙

สังเกตมั้ยว่าตอนที่เราอยู่ในโลก เราคุยกันเรื่องความทุกข์หรือความสุขมากกว่ากัน ส่วนใหญ่เราก็บ่น ชีวิตเป็นอย่างนั้น ชีวิตเป็นอย่างนี้ ชีวิตทำไมไม่มีความสุข ทำไมคนนั้นเป็นแบบนี้ คนนี้เป็นแบบนั้น ในโลกนี้ก็มีแต่ความทุกข์เรื่อยๆมาเสมอ ถ้าเราตั้งใจภาวนานะ จะเหมือนมีภูมิต้านทาน มีฉีดวัคซีน วัคซีนจะต้องฉีดก่อน เมื่อเกิดโรคแล้วจะได้ต้านทานโรคได้ ไม่เหมือนยารักษา ยารักษาเนี่ยต้องเป็นโรคก่อนแล้วก็ต้องรักษาด้วยยา แต่ถ้าเราภาวนาเราจะมีภูมิต้านทานเหมือนฉีดวัคซีน --ฆราวาสธรรม น.สพ.ธนุสรณ์ คอร์ส รู้กาย รู้ใจ พื้นฐานแห่งความรู้แจ้ง จ.นครสวรรค์ วันที่ ๔ ธันวาคม ๒๕๕๙

"แต่ละคนนะ จะไปสู่ที่ชอบที่ชอบ คือที่ๆ ตัวเองชอบ ใครอยากไปนิพพาน ก็ได้ไปนิพพาน ใครอยากไปนิพพาน ก็สร้างเหตุที่จะไปพระนิพพาน วันหนึ่งก็ถึง ใครอยากไปสวรรค์ ก็ทำบุญทำทานไป รักษาศีลเป็นคนดี แต่งจิตแต่งใจให้ดี วันหนึ่งก็ถึงเหมือนกัน ก็ไปสวรรค์ ใครอยากไปพรหมโลก ก็ภาวนาเอา หัดทำสมาธิ วันหนึ่งก็ถึง แต่ละคนนะ ในที่สุดนะจะได้ไปที่ชอบที่ชอบ ทั้งน้้นแหละ ใครอยากไปอาบอบนวด วันหนึ่งตายไปก็ไปอยู่กับพวกที่ชอบอาบอบนวดเหมือนกัน ก็แค่นั้นเอง มันก็ไปตามทางที่เราเลือกเอง ก็ทำเหตุเอานะ ทำเหตุดีก็ได้ผลดี ทำเหตุชั่วก็ได้ผลชั่ว" -- ฆราวาสธรรม อาจารย์ประสาน พุทธกุลสมศิริ -ชีวิตเลือกได้- คอร์สรู้กาย รู้ใจ พื้นฐานแห่งความรู้แจ้ง จังหวัดนครสวรรค์ ๔ ธันวาคม ๒๕๕๙

"เป็นไปไม่ได้ ที่เราจะไม่เพ่งเลย เป็นไปไม่ได้ ที่เราจะไม่บังคับเลย มีแต่ว่า นั่งรู้สึกไป บางช่วง จิตบังคับมากขึ้น รู้ทันว่า ขณะนี้มันบังคับแล้ว มันรวบแล้ว แน่น รู้ทันว่าแน่น รู้ทันเฉยๆ ไม่ต้องแก้ไข ไม่ต้องลงไปจัดการกับมัน ถ้าเราไม่จดจ่อ ไม่เพ่งลงไปเพิ่ม สักพักอาการเพ่งมันจะหายไป สภาวะอะไรมันจะเที่ยง" อาจารย์ประสาน พุทธกุลสมศิริ ช่วงถามตอบ คอร์สรู้กาย รู้ใจ พื้นฐานแห่งความรู้แจ้ง จ.นครสวรรค์ วันที่ ๓ ธันวาคม ๒๕๕๙ (psn591203B)

"หลักเลยนะคะ ตามรู้ความเป็นจริงของกายกับใจ ลงเป็นไตรลักษณ์ด้วยจิตที่ตั้งมั่นและเป็นกลาง จิตตั้งมั่นเป็นกลางมันตามมาจากเหตุที่เรารู้ตามความเป็นจริงได้ จิตมันก็จะตั้งมั่นขึ้นมาทีละขณะๆ" -- ฆราวาสธรรม คุณมาลี ปาละวงศ์ ณ วัดสวนสันติธรรม วันที่ ๒๐ พฤศจิกายน ๒๕๕๙ (mle591120A)

"ผมก็ฝึกนะ ผมรู้เลยว่า บางครั้ง Facebook หรือว่า Line มันเป็นภาระของเรา ผมก็จะทำให้ไม่เป็นภาระ ก็ต้องมาฝึกตัวเอง ไม่เป็นภาระ ฝึกเป็นช่วงๆ ไป ไม่อย่างงั้นเราต้องมาคอยตอบคำถามทุกอย่าง มันก็เหนื่อย การภาวนาก็แย่ การทำงานทางโลกก็แย่ เราก็ต้องเลือกเอง เป็นตัวร้ายในสังคมตอนนี้ ดังนั้น เราต้องเลือกเอาเองว่าจะเอาอะไร ถ้าจะเอาธรรม - ธรรมคือสันโดษ ปรารภความเพียร ไม่คลุกคลี เจริญสติ สมาธิ ปัญญา ถ้าเรามัวแต่คลุกคลีนะ เราก็เนิ่นช้า เราคลุกคลี จิตไม่ตั้งมั่น ปัญญาก็ไม่เกิด เราจะเอาธรรม หรือ เราจะเอาอธรรม เราต้องไปเลือกเอาเอง" -- ฆราวาสธรรม ณ วัดพระธาตุโกฏิแก้ว จังหวัดเชียงราย นายสัตวแพทย์ธนุสรณ์ ภควัมบดี วันที่ ๒๐ พฤศจิกายน ๒๕๕๙

"เวลาเราภาวนาขึ้นวิปัสนากรรมฐานเนี่ยเราไม่ชั่วแค่นั้นเอง ไม่ชั่วคือไม่ผิดศีลนะคะ ส่วนจิตมันจะดีไม่ดีมันเรื่องของมัน เรามีหน้าที่ดู เวลาดีเราก็ชอบเรามีความสุข เวลาไม่ดีเราก็ไม่ชอบ เราอยากให้มันหายไปเลยเนี่ย สุดท้ายเราจะย้อนมาดูว่าเราไม่เป็นกลาง" -- ฆราวาสธรรม คุณมาลี ปาละวงศ์ คอร์สเจริญสติในภาคปฏิบัติ บ้านสติ ขอนแก่น วันที่ ๑๓ พฤศจิกายน ๒๕๕๙

"...ใช้หลักพอเพียงนี่แหละดีที่สุดเลย มีสติรู้ได้แค่นี้ ก็รู้แค่นี้แหละ ไม่ต้องดิ้นรนจะรู้ให้ได้มากกว่านี้ ถ้ามันจะรู้ให้ได้มากกว่านี้ ก็ให้มันรู้ได้เอง ทำสมถะไม่ได้ เราก็ไปหาอะไรทำที่มันมีความสุขสบายใจพักผ่อน เราก็ทำของเราแค่นั้น ไม่ต้องดิ้นรนทำสมถะให้ได้ เห็นกายไม่ใช่เราไม่ได้ ก็ไม่ต้องดิ้นรนจะดูให้เห็น ให้มันเห็นเอง - เราเห็นอะไร เราดูอันนั้น   ก็เหมือนเราจะกินข้าวนั่นแหละ บนโต๊ะมีอะไรกินเราก็กินอันนั้นแหละ ไม่ใช่บนโต๊ะมีอันนี้ ฉันกินไม่ได้ ฉันต้องไปสั่งพิเศษมากิน อันนี้เกินพอเพียง... เพราะฉะนั้น เราภาวนามีสภาวะอะไรให้ดู เราดูแค่ที่มันมีให้ดู อันไหนไม่มีให้ดู อย่าดิ้นรนไปดูมัน อย่าควานหา อย่าพยายามดู เนี่ย แค่ทำแค่นี้ การภาวนาเราจะสบายไม่มีภาระและจะก้าวหน้าเร็ว เชื่อปะ กลับไปลองดู แล้วเราจะรู้สึกว่า เรารู้แค่นี้ พอใจแล้ว" -- ฆราวาสธรรม อาจารย์สุรวัฒน์ เสรีวิวัฒนา คอร์สรู้กาย รู้ใจ พื้นฐานสู่ความรู้แจ้ง จังหวัดชลบุรี วันที่ ๑๓ พฤศจิกายน ๒๕๕๙

"ถ้าคนเป็นแม่นะ เวลาคุยกับลูก มันก็จะมีฟอร์มของแม่ มันจะไม่ใช่บุคลิกของเวลาที่เราคุยกับเพื่อนเรา แล้วคนเดียวกัน เวลาคุยกับสามี ก็เป็นอีกแบบนึง คุยกับสามีตอนที่ลูกอยู่กับลูกไม่อยู่ ก็คนละแบบ นี่แหละ *ภพ* การทำงานของใจ คอยรู้ทันไป มันเปลี่ยนไปเรื่อย ไม่ห้ามมัน ไม่ว่ามัน แค่รู้ทันไปเรื่อย รู้ทันมากๆ ค่อยสะอาดขึ้น ก็จะดูเป็นของเก๊น้อยลง" -- สารพันปัญหาของนักภาวนา พระประสาน พุทธกุลสมศิริ คอร์สรู้กาย รู้ใจ พื้นฐานสู่ความรู้แจ้ง จังหวัดชลบุรี วันที่ ๑๒ พฤศจิกายน ๒๕๕๙

"สติเกิดเองไม่ได้นะคะ แล้วบังคับให้เกิดก็ไม่ได้ แต่เรามีหน้าที่ทำเหตุนะ ให้ทำยังไง...ทำเหตุ เหตุก็คือรู้กายกับรู้ใจ ทั้งหมดของการภาวนามีแค่นี้เลย แค่คุณเห็นกายเห็นใจได้ตามความเป็นจริงของมัน เพราะงั้นตรงนี้เราเห็นได้บ่อยๆ นะคะ จิตจะจำสภาวะได้แม่น พอจิตจำสภาวะได้แม่นสติจะเกิด" -- ฆราวาสธรรม คุณมาลี ปาละวงศ์ คอรส์เจริญสติในภาคปฏิบัติ ณ บ้านสติขอนแก่น วันที่ ๑๒ พฤศจิกายน ๒๕๕๙ (mle591112B)

"เราปฏิบัติธรรมไม่ได้มุ่งสู่ความสงบนะคะ เราจะมาเรียนรู้กายและใจอย่างที่เค้าเป็น การที่เราเห็นความจริงของกายกับใจได้นี่แหละถึงจะเรียกว่าขึ้นวิปัสสนากรรมฐานได้ เพราะความเป็นจริงของจิตใจ เวลามันสงบ มันสงบแล้วมันก็ฟุ้งซ่านนะคะ ถ้าเรามุ่งไปสู่การเอาความสงบ สุดท้ายเราจะไม่เห็นไตรลักษณ์ของจิตที่มันเปลี่ยนไป เพราะข้อเท็จจริงเราจะไปเห็นเดี๋ยวมันก็สงบเดี๋ยวมันก็ฟุ้งซ่าน เดี๋ยวมันฟุ้งซ่านมันก็สงบอีก จนวันนึง ปัญญาเค้าเข้าใจว่า อ๋อ... ความฟุ้งซ่านนี่ก็ไม่ใช่เรา จิตเค้าฟุ้งซ่านเอง จิตที่แม้กระทั่งมันสงบ เค้าก็สงบเอง ทั้งฟุ้งซ่านทั้งสงบ เป็นสิ่งที่จิตไปรู้เข้าทั้งหมดเลย แล้วทั้ง ๒ อันก็เป็นไตรลักษณ์ มันเกิดแล้วมันก็เปลี่ยนแปลง แล้วมันก็หายไป เราจะดูความจริงตรงนี้นะคะเป็นหลัก" -- ฆราวาสธรรม คุณมาลี ปาละวงศ์ ในคอร์สเจริญสติในภาคปฏิบัติ บ้านสติ ขอนแก่น วันที่ ๑๒ พฤศจิกายน ๒๕๕๙

"ทำยังไงถึงจะถึงฐาน.. ทำไมต้องทำละ เราไม่ได้ทำนะ จิตจะถึงฐานไม่ถึงฐานเราทำเองไม่ได้ จิตจะตั้งมั่นหรือไม่ตั้งมั่นทำไม่ได้ ทำให้ตั้งมั่นก็ไม่ได้ ทำให้ถึงฐานก็ไม่ได้ ทำให้เห็นไตรลักษณ์ก็ไม่ได้ คำว่า *ทำ* เป็นคำแสลงเลยแหละ - ไม่ต้องคิดจะทำ แค่คิดจะทำก็ผิดแล้ว นึกออกไหม ทำไมเราต้องทำโน้น ทำนี่ ทำนั่นล่ะ หน้าที่เราแค่รู้กายรู้ใจ รู้เพียงพอเมื่อไหร่ มันถึงฐานเองเมื่อนั้น รู้เพียงพอเมื่อไหร่ จิตตั้งมั่นเองเมื่อนั้น รู้เพียงพอเมื่อไหร่ ปัญญาเกิดเมื่อนั้น" -- ฆราวาสธรรม อาจารย์สุรวัฒน์ เสรีวิวัฒนา คอร์สรู้กายรู้ใจ พื้นฐานสู่ความรู้แจ้ง วันที่ ๑๒ พฤศจิกายน ๒๕๕๙

"เวลาที่เรานั่งสมาธิ เราแค่มาเห็นความเป็นจริงของกายกับใจว่าจิตใจขณะนั้นมันเป็นอะไร มันเกิดอะไรขึ้น เรารู้ตามอันนั้นเช่น จิตมันนิ่ง เรารู้ว่านิ่ง จิตนั้นสงบเรารู้ว่าสงบ จิตนั้นมันมีความสุข จิตนั้นมันชอบความสงบนี้ เราดูทีละอันที่มันเกิดขึ้น" -- คุณมาลี ปาละวงศ์ คอร์สเจริญสติในภาคปฏิบัติ ที่บ้านสติขอนแก่น วันที่ ๑๑ พฤศจิกายน ๒๕๕๙ (mle591111)

"ไม่ใช่ว่าจะต้องดีนะ ไม่ใช่ว่าจิตจะต้องตื่นตัวตลอดเวลา ไม่ใช่นะ จิตจะหลับไหลไปบ้าง ก็ไม่เป็นไร ให้รู้เอา ให้รู้ไปตามที่มันเป็น ตามที่จิตมันเป็น แต่เราไปอยากให้มันเป็น ในสิ่งที่มันไม่เป็น เราก็เลยรู้สึกว่า เราขาดอะไรบางอย่าง เราเลยรู้สึกว่า มันต้องมีอะไรมากกว่านั้น จริงๆมันไม่มีมากกว่านั้น เราคิดไปเอง ไม่ต้องไปรีบร้อน" -- อาจารย์สุรวัฒน์ เสรีวิวัฒนา ชมรมสารธรรมล้านนา จ.เชียงใหม่ วันที่ ๖ พฤศจิกายน ๒๕๕๙ (swt591106C)

ไปสู้เอานะ ของฟรีไมมี จำไว้ สู้เอา มันยากนะ ผมจะบอกให้ มรรคผลนิพพานน่ะไม่ยากถึงเวลาเกิดเอง แต่มันยากมาก ที่มันง่วงมาก จะต้องฝืนเดิน 15 นาที 15 นาทีนี้ เหมือนชั่วโมงนึง 3 ก้าวหลับ 3 ก้าวหลับ มองนาฬิกา โห เมื่อไหร่ 5 นาทีมันจะผ่านไป คิดดูสิว่า ต้องใช้พลังมากแค่ไหน อย่างไม่ตามใจตัวเอง ต้องใช้พลังมากแค่ไหน เมตตาผู้อื่น ทั้งๆ ที่โกรธฉิบเป๋งเลย ต้องใช้พลังของจิตมากแค่ไหน ก็ฝึกเอา ฝึกเอา เดี๋ยวมันก็มีเองแหละ บารมีน่ะ

"เคล็ดลับมันอยู่ตรงนี้ - แค่รู้ทุกอย่าง รู้กายรู้ใจ ให้รู้มันแบบแค่รู้แค่ดู ถ้าแค่รู้แค่ดูได้ ไม่ต้องห่วงหรอกว่าจิตจะไม่เดินปัญญา ทำไมผมถึงบอกว่าไม่ต้องห่วง เพราะว่าพวกเราฟังซีดีหลวงพ่อปราโมทย์ประจำ ซีดีหลวงพ่อท่านสอนถึงวิธีเดินปัญญาไว้แล้ว การที่เราได้ฟังถึงวิธีการเดินปัญญา แล้วเราภาวนามาจนกระทั่งถึงจุดที่จิตตั้งมั่นได้ จิตมันจะเดินปัญญาเป็นอัตโนมัติ เพราะมันเคยฟังธรรมมาแล้ว แต่ถ้าไม่เคยฟังธรรมเลย อันนี้น่าห่วง เพราะต่อให้มีจิตตั้งมั่น ก็เดินปัญญาไม่เป็น" -- อาจารย์สุรวัฒน์ เสรีวิวัฒนา ชมรมสารธรรมล้านนา จ.เชียงใหม่

"อย่าใช้เวลาจำนวนมากของชีวิตไปทำสิ่งที่วันนึงเสียไปทั้งหมด เราต้องสู้เอา ต้องฉลาดที่จะเลือก อย่าให้โลกมาหลอกไป อย่าให้ความสุขทางรูป รส กลิ่น เสียง สัมผัส มาหลอกไป จริงๆ โดยภูมิธรรมยังไงเราก็ยังติดอยู่ แต่ว่าอย่าไปสนองมันตลอดเวลา ไม่ใช่ฝืนมันนะ เพียงแต่ว่าอย่าเลือกที่จะใช้เวลาทั้งหมดที่มีเพื่อจะสนองความสุขแบบนี้ ซึ่งจริงๆ แล้วมันสั้นมาก แล้วมันก็ดับไป แล้วมันก็ไม่มีอะไร" -- อาจารย์ประสาน พุทธกุลสมศิริ -การลงทุนที่คุ้มค่าที่สุดในสังสารวัฏ- คอร์สรู้กาย รู้ใจ พื้นฐานสู่ความรู้แจ้ง จ.นครสวรรค์ วันที่ 3 ธันวาคม 2559

"นักภาวนาอย่าลืมหลักนะคะ ถ้าเราจำหลักได้แม่น มันจะมาท่าไหนเราจำได้หมดเลย เรารู้เลยว่าเราจะดูมันยังไง พอเราไม่เข้าใจหลัก เราวางใจผิด พอเราวางใจผิด เราจะเดินผิดเลยนะคะ หลักก็คืออะไร หลักก็คือการที่เราจะทำยังไงที่ประกอบด้วยสมาธิ ๒ อย่าง ถ้าเวลาที่เราทำรูปแบบคือ สมถะ วิปัสสนา สมถะพวกเรารู้ละ อารมณ์หนึ่ง จิตหนึ่ง แต่ตอนขึ้นวิปัสสนานี่แหละ... จริงๆทั้งหมดของการภาวนามันมีแค่กายกับใจเรานี่แหละ ถ้าเรารู้กายอย่างที่มันเป็นได้ รู้จิตใจอย่างที่มันเปลี่ยนแปลงได้ อันนี้คือทำวิปัสสนาแล้ว" -- ฆราวาสธรรม คุณมาลี ปาละวงศ์ บ้านจิตสบาย วันที่ ๖ พฤศจิกายน ๒๕๕๙

"เราไม่จำเป็นจะต้องทำในรูปแบบเพื่อจะให้จิตสงบนิ่งนะ ไม่จำเป็น ถ้ามันสงบก็ให้มันสงบเอง ถ้ามันนิ่งก็ให้มันนิ่งเอง แต่เราไม่ต้องไปกดข่มจิตลงไป เพราะถ้าไปกดข่มจิต บังคับจิต มันจะเกิดความเครียดขึ้นมา เมื่อไรที่ร่างกายกับจิตใจมันเครียด โอกาสที่เราจะเกิดสติอัตโนมัติแทบไม่มีเลย เพราะฉะนั้นเราต้องภาวนาด้วยร่างกายที่ผ่อนคลาย ภาวนาด้วยใจที่ผ่อนคลาย สบายๆ" -- ฆราวาสธรรม อาจารย์สุรวัฒน์ เสรีวิวัฒนา คอร์สรู้กาย รู้ใจ พื้นฐานสู่ความรู้แจ้ง จ.ชลบุรี วันที่ 11 พฤศจิกายน 2559

"เราทำในรูปแบบจนจิตมันมีกำลังพอแล้ว เราไม่ได้เจตนา ทุกอย่างมันจะทำงานเองอัตโนมัติช่วงหนึ่ง มันเหมือนเราไม่ได้ตั้งใจหรอก มันก็รู้สึกตัว เห็นทุกอย่างเคลื่อนไหวเปลี่ยนแปลงไปเรื่อย ถ้าใครถึงจุดนั้นนะ ณ​วันนั้น รู้สึกโอ้โห ภาวนาง่าย ไม่ต้องทำอะไร เหมือนที่หลวงพ่อบอกเป๊ะเลย ไม่ต้องทำอะไรมันก็รู้ แต่เดี๋ยวแป๊บเดียวมันก็หายไป เดี๋ยวมันก็เสื่อม งั้นเรามีหน้าที่ทำอะไรล่ะ เรามีหน้าที่ทำในรูปแบบทุกวัน ขณะที่เจตนาทำในรูปแบบทุกวันนะ ห้ามไม่ได้ที่มันจะตึงนิดๆ แต่ถ้าใครตึงมากหรือเพ่งมาก อันนั้นต้องปรับ แต่ว่าอย่าตั้งเป้าว่า เวลาทำในรูปแบบห้ามเพ่ง เป็นไปไม่ได้ โดย nature นะ มันจะอดไม่ได้ที่มีการเพ่งนิดๆ ทีนี้พวกเราฟังธรรมะมาแล้ว เริ่มรู้ว่าเพ่งไม่ใช่ เริ่มรู้ว่าเพ่งคืออะไร นึกออกไหม อันนี้ไม่เป็นอันตรายมาก เราก็แค่รู้ทันว่า ขณะนี้มันตึงไป พอตึงไปก็คลายออกหน่อย ก็แค่นั้นเอง พอเก็ตไหม ว่าเวลาจะทำในรูปแบบไม่ต้องโล่ง โปร่ง เบา ตลอด" -- ฆราวาสธรรม อาจารย์ประสาน พุทธกุลสมศิริ -จิตที่คู่ควรต่อการเจริญปัญญาคือจิตธรรมดาที่ไม่ได้แต่ง- คอร์สรู้กาย รู้ใจ พื้นฐานสู่ความรู้แจ้ง 11 พ.ย. 59

"ภาชนะที่มารับฟังธรรม ถ้าเป็นภาชนะที่ปราณีต ที่เปิดกว้าง ก็จะรับธรรมได้เยอะ คือเวลาที่เราไม่มีตัวตน ไม่มี self ใจมีความรู้เนื้อรู้ตัวพอสมควร ไม่อวดดีอวดเก่งว่า ธรรมนี้ฟังมาเยอะแล้ว ท่องได้แล้ว พูดได้แล้ว ใจก็จะเป็นเหมือนถ้วยเปล่าจะที่พร้อมรองรับธรรม.... อย่างธรรมที่หลวงพ่อเทศน์ ปราณีต ลึกซึ้งมาก ใจยังดื้อด้านต่อธรรม ไม่มีความนอบน้อม มีแต่อวดดี อวดเก่ง ท่องได้แล้ว พูดได้แล้ว ท่องได้ พูดได้ ทำไม่ได้ ใจไม่ได้เป็นไปตามนั้นเลย ใจอย่างนี้ก็รับธรรมยาก" -- อาจารย์ประสาน พุทธกุลสมศิริ "จิตที่นอบน้อมต่อธรรมะถึงจะรับธรรมะได้ง่าย" คอร์สกลุ่มธรรมทาน 10 กันยายน 2559 (psn590910B)

"ถ้าเราทวนมาดูตัวเอง เออ หรือเป็นเรา เราก็มีพฤติกรรมคล้ายๆอย่างนี้นะ ทวนมาดูตัวเองเมื่อไหร่ ได้แก้ไขเมื่อนั้น โอปนยิโก ย้อนเข้ามาสู่ตัว ถึงจะพัฒนาได้นะ ไม่ต้องปกป้องตัวเองเยอะหรอก ผู้พูดก็ไม่ได้ดีสมบูรณ์ พวกเราก็ไม่ได้ดีสมบูรณ์ มันก็มีเรื่องที่ต้องขัดเกลา ที่ต้องพัฒนาทุกคนแหละ อย่าปิดตัวเอง ไม่ต้องดีวันนี้หรอก ตรงไหนไม่ดี ก็รู้ไป แล้วก็แก้ไขไป" -- ฆราวาสธรรม อาจารย์ประสาน พุทธกุลสมศิริ -ย้อนดูตัวเอง- คอร์สกลุ่มธรรมทาน วันที่ ๑๑ กันยายน ๒๕๕๙

"ที่จริงพระนิพพาน อยู่เบื้องหน้าอยู่แล้ว แต่จิตที่ยังมีความอยากจะไม่เห็นมัน และความอยากจะไม่มีวันหมดสิ้นไป จนกว่าจะรู้ทุกข์แจ่มแจ้ง จะเห็นพระนิพพานได้ ต้องทำหน้าที่หลักอันนึงให้เข้าใจคือ เรียนรู้รูปนาม หรือ เรียนรู้ทุกข์ เห็นความจริงจนเข้าใจว่า กายนี้คือตัวทุกข์ ก็จะทิ้งกาย เห็นกายแจ่มแจ้งว่ากายทุกข์ จะทิ้งกาย เห็นจิตแจ่มแจ้งว่าจิตนี้คือตัวทุกข์ จะทิ้งจิต เมื่อเห็นกายแจ่มแจ้งว่าเป็นตัวทุกข์แล้วทิ้งกาย จะได้คุณธรรมระดับ 3 คือเป็นพระอนาคามี เมื่อเห็นจิตแจ่มแจ้งว่าเป็นตัวทุกข์ ทิ้งจิต ก็จะเป็นพระอรหันต์ เพราะฉะนั้น หน้าที่คืออะไร หน้าที่คือ "รู้ทุกข์" ตัวทุกข์ก็คือ รูปกับนาม กายกับใจ ของเราเอง เพราะความอยากทั้งปวง เราก็อยากให้กายนี่สุข ใจนี่สุข เมื่อทิ้งกายเมื่อทิ้งใจความอยากทั้งปวงก็ดับลงไปฉับพลัน เมื่อความอยากทั้งปวงดับไป ก็จะเห็นพระนิพพาน" -- ฆราวาสธรรม คุณประสาน พุทธกุลสมศิริ คอร์สกลุ่มธรรมทาน 10 กันยายน 2559 (psn590910A)

"เราคิดว่า การภาวนาดี คือ การทำจิตให้ไม่ไหล ไม่ใช่นะ การภาวนาดี คือการรู้ทันจิตที่ไหลต่างหาก นั่นแหละเรียกว่า ภาวนาดี แต่การพยายามทำจิตไม่ให้ไหล นี่ เรียกว่าภาวนาผิด ปัญหาคือ เราจะติดภาพพวกนี้ ฝังอยู่ ภาวนาแล้วต้องไม่ไหล ต้องไม่อย่างนั้น ต้องรู้สึกตัว จริงๆ ทุกสภาวะ ที่ครูบาอาจารย์ชี้ให้เราดู ท่านต้องการให้เราเห็นว่า มีสภาวะแบบนั้น ท่านไม่ได้บอกวา อย่าให้มันเป็นแบบนั้นนะ แต่พอเวลาพวกเราเรียน ความเข้าใจมันจะกลับหัวกลับหาง เราคิดว่าสิ่งที่ครูบาอาจารย์บอก อย่างนั้น อย่างนี้มันไม่ดี ไม่ควรจะเป็น เนี่ยเราเข้าใจผิดนะ มันเลยติดเคยชิน นี้ ถ้าทำอะไรไม่ได้แล้ว ตอนนี้มันเคยชินไปแล้ว วิธีเดียวที่จะทำได้ก็คือ รู้ว่ามันเป็นอย่างนั้น ไปเรื่อยๆ จนกว่ามันจะทิ้งความเคยชิน แต่ทางที่ดีที่สุด ลองเปลี่ยนวิธี เปลี่ยนรูปแบบอื่นไป" -- ฆราวาสธรรม อาจารย์สุรวัฒน์ เสรีวิวัฒนา สนทนาธรรมในคอร์สกลุ่มธรรมทาน วันที่ 10 กันยายน 2559 (swt590910B)

"คำว่า =จิตเป็นยังไง ก็รู้ว่าเป็นอย่างนั้น= คือจะสื่อว่า ไม่ว่าจิตเราจะ ดี หรือ ไม่ดี เราก็ดูไปตามที่มันเป็น มันไม่ดีเราก็ดู มันดีเราก็ดู หน้าที่เราก็คือ นั่งดูมันไปเรื่อยๆ แต่ว่า พอเห็นปุ๊บมันไม่ได้จบแค่เห็น ไม่ได้จบแค่รู้ พอเห็นปุ๊บมันจะเริ่มปรุง ปรุงไปข้างยินดีบ้าง ปรุงไปข้างยินร้ายบ้าง หรือไม่งั้นพอเห็นอันนี้ก็ไม่ชอบละ ไม่อยากได้ อยากได้อีกแบบนึง เห็นจิตดีก็ยังอยากรักษาเอาไว้ มันก็จะเริ่มปรุงต่อ ที่หลวงพ่อบอกว่า จิตไม่เป็นกลาง ยังไม่สามารถรู้สภาวะด้วยความเป็นกลางได้ หลวงพ่อจึงมาสรุปหลักให้เราปฏิบัติ ท่านสรุปว่า =มีสติ รู้กาย รู้ใจ ตามความเป็นจริง ด้วยจิตที่ตั้งมั่น และเป็นกลาง= ยากตรงไหน - ยากตรงที่ไม่มีสติ พอมีสติก็ง่ายขึ้นมาขั้นนึง มีสติ รู้กาย รู้ใจ แต่พอเรามีสติรู้กายรู้ใจ เราจะไม่ยอมรู้ตามความเป็นจริง มันไม่เที่ยงเราก็พยายามให้มันเที่ยง มันไม่ดีก็พยายามให้มันดี มันจะดับเราก็พยายามไม่อยากให้มันดับ เราไม่หัดดูด้วยความเป็นจริงที่มันเป็นอยู่" ฆราวาสธรรม อาจารย์สุรวัฒน์ เสรีวิวัฒนา สนทนาธรรมในคอร์สกลุ่มธรรมทาน วันที่ ๑๐ กันยายน ๒๕๕๙ (swt590910A)

"จริงๆ ที่เราติดอยู่ในโลกก็เพราะสุขทุกข์เฉยๆ นี่แหละ เราตามรู้เวทนาไป สุขก็กระทบอารมณ์ที่ชอบใจทางทวารทั้งหก ทำให้เกิดสุข ทุกข์ก็กระทบอารมณ์ที่ไม่ชอบใจทางทวารทั้งหก บางที กระทบแล้วอารมณ์มันไม่ชัดเจนมาก ก็เฉยๆ ก็เปลี่ยนกันไปอย่างนี้ ชีวิตก็มีแค่นี้เอง สุขทุกข์เฉยๆ สลับกันไป เกิดจากผัสสะ ผัสสะก็กระทบแล้วก็ชอบบ้างไม่ชอบบ้าง เชื่อมั้ย ทั้งชีวิตมีแค่นี้เอง ถ้าเห็นจริงๆ เห็นด้วยใจ มันจะคลายความยึด ความผูกพันในโลกก็จะคลายออกไปๆ ใจก็ค่อยๆ เป็นอิสระมากขึ้น ก็ความสุขที่เกิดจากการกระทบทางตามันเกิดขึ้นแล้วดับไป รูปมันจะมีสาระอะไร หรือ ตามันจะมีสาระอะไร.... ธรรมทั้งปวงไม่ควรยึดมั่นถึอมัน เราไม่เจตนาที่จะไม่ยึดมั่นถือมั่นวันนี้ เราทำเหตุของมันคือ แค่ดูสุขทุกข์เฉยๆ นี่แหละ เปลี่ยนไปเปลี่ยนมาในใจของเรา แค่นี้นะ วันหนึ่งก็จะพ้นจากโลกไป" -- ฆราวาสธรรม คุณประสาน พุทธกุลสมศิริ คอร์สกลุ่มธรรมทาน -ธรรมทั้งปวงไม่ควรยึดมั่นถือมั่น- วันที่ ๙ กันยายน ๒๕๕๙ (psn590909D)

"สวด "นะโม ตัสสะ" นี้เป็นคำสรรเสริญพระพุทธเจ้า "ขอนอบน้อมแด่พระผู้มีพระภาคเจ้าซึ่งเป็นผู้ไกลจากกิเลส ตรัสรู้ชอบได้โดยพระองค์เอง" อันนี้คือ "นะโม ตัสสะ ภะคะวะโต อาระหะโต สัมมาสัมพุทธัสสะ" สวด"อิติปิโส" ไม่ได้ก็ไม่เป็นไร สวด"นะโม ตัสสะ" ก็ได้ สวดไปสบายนะ ใจนึกถึงพระองค์ ถ้าใจไปคิด รู้ไปคิดก็ได้ ใครสวดไปแล้วอยากนึกถึงพระพุทธเจ้าก็นึกเอาก็ได้ สวดไปแล้วใจมีความสุข ก็รู้ว่ามีความสุข สวดไปแล้วจิตอยู่กับบทสวดมนต์ก็ไม่ว่ามัน ก็รู้ทันว่าจิตอยู่กับบทสวดมนต์ สักช่วงนึงก็หลงไปคิด สักช่วงนึงความรับรู้ก็ไปอยู่ที่ร่างกายบ้าง คันตรงนั้น คันตรงนี้ ก็รู้เอา เกาก็ได้นะ ไม่ว่า ไม่ใช่ว่าต้องนั่งตัวแข็งทื่อ" อาจารย์ประสาน พุทธกุลสมศิริ "การทำกรรมฐานด้วยการสวดมนต์" สนทนาธรรมในคอร์สกลุ่มธรรมทาน วันที่ ๙ กันยายน ๒๕๕๙ (psn590909C)

"มันห้ามไม่ได้ มีแต่ทำแล้วรู้ ทำแล้วรู้ ทำแล้วรู้สึก ใจจะเป็น ผู้รู้ ผู้ตื่น ผู้เบิกบาน รู้สึกตัวเห็นสภาวะ ทำงานเคลื่อนไหวเปลี่ยนแปลง ยิ่งไม่ยุ่งกับมันยิ่งสว่างไสว ยิ่งยุ่งยิ่งเละ ยิ่งยุ่งยิ่งมีภาระ นี่แหละคือการเจริญสติในอิริยาบถนั่ง เสร็จแล้วผลของมันคืออะไร เราจะได้สมาธิแบบรู้ตื่นเบิกบาน เป็น ผู้รู้ ผู้ตื่น ผู้เบิกบาน ลุกจากที่นั่งเมื่อไหร่ จิตก็จะไม่ออกนอก ไม่ซึม ไม่มัว เพราะเราทำสมาธิอยู่ในสภาวะภพปัจจุบัน ไม่ได้เคลื่อนไปไหน ดีกว่านั่งแล้วลืมตาขึ้นมา มัวมืดไปหมด นี่แหละสมาธิ" -- อาจารย์ประสาน พุทธกุลสมศิริ -จิตมีธรรมชาติประภัสสร แต่เศร้าหมองเพราะกิเลสที่จรมา- คอร์สกลุ่มธรรมทาน วันที่ ๙ กันยายน ๒๕๕๙ (psn590909B)

"พวกเราต้องไปดูว่า ตัวช่วยของพวกเรามีอะไรได้บ้าง ที่จะให้เราหลุดจากวงโคจรไม่นาน แต่ละคนนะ หลุดออกเป็นช่วงๆ แหละ โลกมันหอมหวาน มันดึงดูด จิตของพวกเรายังมีความหิวมาก ความสุขทาง ตา หู จมูก ลิ้น กาย ใจ มันดึงดูดได้มาก แป๊บเดียวมันก็ไปแล้ว ไปทีก็นานๆ กลับมาทีก็มืดค่ำ แรงภาวนาก็หมดแล้ว เราก็ต้องฉลาดที่จะวางแผนชีวิต ปรับพฤติกรรม อาจจะต้องทำตารางประจำวันให้กับตัวเองบ้าง ทำอะไร จะไปไหน จะไปหลงโลกกับเพื่อนสมมติ ก็ต้องตั้งใจไว้ล่วงหน้าว่าจะไปแค่กี่ชั่วโมง ไม่ใช่ว่าคุยจนลิ้นห้อยแล้ว ต่างคนต่างหมดแรงแล้วค่อยแยกย้าย เรื่องพวกนี้ก็ต้องช่วยตัวเอง นานๆ เข้ามันจะเห็นผลนะ ใหม่ๆ ก็ต้องสู้ทั้งนั้นแหละ" -- คุณประสาน พุทธกุลสมศิริ สนทนาธรรมตามกาล ครั้งที่ ๖ โรงแรมอินเตอร์คอนติเนนตัล

"หลวงพ่อท่านพูดไว้ ฟังแล้วก็จะได้ยินว่าท่านพูดถึงความรู้สึก ให้รู้สึกๆ หัดรู้สึก จะมีคำถามว่าความรู้สึกเป็นยังไง.. ที่เคยแนะนำกันบ่อยๆ ก็ให้เราก็เทียบเคียงกับความรู้สึกทางกาย สัมผัส บีบมือ บีบไม้ให้มันรู้สึก ความรู้สึกกายเป็นตัวตั้งต้น ให้มันจำได้ว่า ไอ้ความรู้สึกกายมันหน้าตาเป็นยังไง แล้วเราก็วางใจ ประมาณนั้น แล้วก็รู้สึก จนกระทั่งจิตมันเกิดการจำสภาวะได้ ระลึกรู้ขึ้นมา ความรู้มันก็ชัดขึ้น ก็เกิดความรู้สึกตัวขึ้นมา ในความรู้สึกตัวนั้นจะมีสมาธิพร้อมอยู่ หนึ่งขณะ รู้สึกใหม่ๆ ครั้งแรก กำลังไม่มาก ก็เรียนได้ไม่ชัด พอรู้สึกบ่อยขึ้น กำลังก็ตั้งมั่นขึ้น มันจะชัดเข้ามาถึงกายถึงใจ หนึ่งขณะ หนึ่งขณะ ที่เรียกว่า ขณิกะ มันก็เห็นสภาวะต่างๆ รู้กายรู้ใจ ก็รู้ในฐานทั้ง 4 ไม่แยกว่าต้องรู้ฐานไหน" -- ฆราวาสธรรม ทันตแพทย์ณัฏฐ์ ศรีวชิรวัฒน์ บ้านจิตสบาย 12 พฤศจิกายน 2559

"จิตไหลไปรู้ จิตเคลื่อนไปรู้ ร่างกายนี้เคลื่อนแล้วเรารู้ ร่างกายนี่มันเปลี่ยนแปลงแล้วเรารู้ ถ้าเราเข้าใจตรงนี้ จะเป็นโอกาสทองของเราเลยนะ ที่เราจะพัฒนาเจริญสติให้ได้ เพราะสติมันได้ปุ๊บ สมาธิที่ประกอบด้วยจิตตั้งมั่น มันเกิด ปัญญาก็ทำขึ้นมาได้เอง โดยที่เราไม่ต้องไปทำมัน" -- ฆราวาสธรรม คุณมาลี ปาละวงศ์ ณ โรงพยาบาลกรุงเทพ จ.ภูเก็ต 15 ตุลาคม 2559 (mle591015B)

"จุดที่เราทำสมาธิวันละ 15 นาทีมันเป็นจุดสำคัญมาก เพราะถ้าเราวางใจผิด เราวางใจว่าจะทำเพื่อความสงบ วางใจว่าใน 15 นาทีนี้ ไม่อยากให้จิตฟุ้งซ่าน วางใจว่า 15 นาทีนี้ จะให้สติมันเกิดจะเอารู้สึกตัว จะให้จิตนี่ไม่ฟุ้งซ่าน จะให้จิตนี้ดี ให้จิตนี้สงบ อันนั้นคือเราพลาดจากการที่จะเห็นความเป็นจริงของใจกับใจอย่างที่มันเป็น เพราะงั้นสติตัวจริงไม่มีแล้วในขณะนั้นนะ สติจะไม่เกิดเพราะเราบังคับ" -- ฆราวาสธรรม คุณมาลี ปาละวงศ์ ณ โรงพยาบาลกรุงเทพ จังหวัดภูเก็ต 15 ตุลาคม 2559 (mle591015A)

"ปฏิบัติแล้วเป็นยังไงก็ได้ ขอให้รู้ว่ามันเป็นอย่างนั้น เพราะถูก ผิด เอาตัวรู้เป็นตัวตัดสิน ไม่ได้เอาอาการเป็นตัวตัดสิน ปฏิบัติแล้วโมโหทั้งวันเลย แต่ว่ารู้ว่าโมโหอยู่นี่ใช้ได้ ไม่ได้ผิดอะไรเลย" -- ฆราวาสธรรม อาจารย์สุรวัฒน์ เสรีวิวัฒนา บ้านจิตสบาย วันที่ 8 ตุลาคม 2559

"หลวงพ่อบอกเข้าใจหลักแล้วมันจะไม่ยากนะคะ เพราะงั้นเราไปนั่งสมาธิ ไปเดินจงกรมไม่ใช่ว่าห้ามฟุ้งซ่าน แต่ฟุ้งแล้วเรารู้ แต่นั่งแล้วนิ่งๆเฉยๆซึมๆ อันนี้เป็นเรื่องใหญ่เลย มันจะแก้ยากมากนะคะ ฟุ้งแล้วรู้ กระทบแล้วรู้นะคะ จิตมันสัมผัสผัสสะเข้ามาแล้วเรารู้ รู้แล้วมันจะดับหรือไม่ดับเรื่องของมัน แต่เรารู้ตามที่มันเป็นนั่นแหละค่ะ" -- คุณมาลี ปาละวงศ์ สนทนาธรรมที่บ้านสติ ขอนแก่น 25 ก.ย. 59 (mle590925B)

"เคล็ดลับมี 2 อัน อันนี้ของส่วนตัวที่มาลีสรุปมาจากการภาวนาของตัวเองมา อันนึงเนี่ยเราต้องซ้อม เรารู้แล้วสติเกิดขึ้นเองไม่ได้แต่ทำเหตุ แต่ไม่ได้บังคับให้สติเกิดนะคะ เคล็ดลับอันที่สอง วิหารธรรม นักภาวนานะ ถ้าเรามุ่งสู่ความพ้นทุกข์จริงๆ ท่านจำเป็นต้องมีวิหารธรรมนะคะ" -- คุณมาลี ปาละวงศ์ สนทนาธรรมที่บ้านสติ ขอนแก่น

"จิตที่บังคับเนี่ยแหละ มันขวางการเดินวิปัสสนา เพราะเมื่อใดที่เราบังคับจิต จิตจะไม่เคลื่อนไหวเปลี่ยนแปลง อย่างที่มันต้องเคลื่อน ความรู้สึกมันก็ไม่เกิด อย่างที่มันสมควรเกิด มันก็ไม่เห็นความจริง สรุปแล้วคือ เวลาเราจะเห็นความจริงของสิ่งใด เราจะไม่บังคับสิ่งนั้น เราจะปล่อยให้สิ่งนั้นทำงานอย่างเป็นธรมชาติธรรมดา อย่างที่มันต้องเป็น" -- อาจารย์ประสาน พุทธกุลสมศิริ สนทนาธรรมที่บ้านสติ ขอนแก่น วันที่ 25 กันยายน 2559 (psn590925C)

"เราต้องวางใจว่า สภาวะทั้งปวง คืออะไรก็ได้ หมายความว่า โลภก็ได้ โกรธก็ได้ หลงก็ได้ เบื่อก็ได้ เซ็งก็ได้ ไม่มีสติก็ยังได้เลย เพราะว่า ความหลงมันเกิดขึ้นเป็นช่วงๆ อยู่แล้ว จิตส่งออกนอกก็ได้ คือหลักนี่ อะไรก็ได้ แล้วรู้อย่างที่มันเป็นไป" -- อาจารย์ประสาน พุทธกุลสมศิริ สนทนาธรรมี่บ้านสติ ขอนแก่น 25 กันยายน 2559 (psn590925B)

"ธรรมที่หลวงพ่อเทศน์มีหลากหลายมาก ครอบคลุมมาก ทำตามคำสอนก็ไม่เนิ่นช้า ไม่ทำตามคำสอนนะ ยังไงก็เนิ่นช้า ให้ฟังซีดีครบทุกแผ่นด้วย ให้ท่องได้ด้วย พูดได้ด้วย มันก็เนิ่นช้าอยู่ดี อะไรที่ท่านห้าม แนะนำว่าไม่ควรทำ ก็อย่าทำ อะไรที่ท่านบอกว่านี่ดี นี่ควรทำ จะทำให้การภาวนาก้าวหน้าขึ้น ก็ทำ ก็ไม่เนิ่นช้าเอง งั้นพวกเนิ่นช้า คือพวกดื้นด้าน หลวงพ่อจึงบอกว่า สอนกรรมฐานสอนยาก เหมือนเข็นควายขึ้นภูเขา เข็นครกยังไม่เท่าไหร่ เพราะครกแค่หนัก ควายเนี่ย ไม่แน่นะ มันหันกลับมาขวิดได้ เราก็พิจารณาตัวเองว่า เรามีปกติอ่อนน้อมต่อคำสั่งสอนของครูบาอาจาย์มั้ย ผู้ที่มีปกติอ่อนน้อมต่อคำสอนนะ ก็รับธรรมได้ง่ายหน่อย พร้อมที่จะถูกทุบ ถูกตำหนิ ไม่รักหน้า มันก็มีโอกาสได้รับฟังธรรม หรือได้รับการขัดเกลา ที่จะทำให้การภาวนาของตนเองก้าวหน้ายิ่งๆ ขึ้นไป ถ้ารักหน้า ครูบาอาจารย์แนะนำ ก็โกรธบ้าง ใครจะไปแนะนำ ท่านก็แนะนำไปพอสมควรกับใจของเราว่า ใจเรารับได้แค่ไหน คนที่พร้อมที่จะถูกครูบาอาจารย์ทุบนะ ท่านก็ทุบแรง ท่านก็ไม่ปล่อยไว้ คนที่ยังไม่พร้อมถูกทุบ ท่านก็ยังไม่ทุบหรอก ถ้าปกติ ใจของพวกเราอ่อนน้อมต่อคำสอน รักที่จะได้ธรรม ไม่รักหน้า ไม่รักเกียรติ ไม่อายที่จะถูกตำหนิ มันก็ก้าวหน้าง่าย ถ้าเรารักหน้ามาก ครูบาอาจารย์ตำหนินิดๆ หน่อยก็ไม่ได้ ท่านก็สอนไปตามความสามารถของใจที่จะพร้อมรับ เราก็ดูตัวเราเอง" -- อาจารย์ประสาน พุทธกุลสมศิริ -ถ้าทำกรรมฐานถูกจริต การภาวนาจะราบรื่น- บ้านสติ ขอนแก่น 25 กันยายน 2559 (psn590925A)

"สังขาร มันมีแต่สังขารดีอย่างเดียวหรือ? มีแต่ปุญญาภิสังขารหรือเปล่า? ก็ไม่ใช่ มันมีสังขาร ที่เป็น อปุญญาภิสังขาร แล้วก็ สังขารที่เป็นกลาง เพราะฉะนั้น จิตมีหน้าที่ต้องปรุงสังขาร มีทั้งดีและไม่ดี หน้าที่คือ ต้องรู้สังขารเหล่านี้ด้วยใจที่เป็นกลาง แล้วก็ไม่รังเกียจมัน ก็มันเป็นธรรมชาติที่ต้องมี ถ้าไม่มี ก็ไม่ต้องนั่งเดินทุกข์ทรมานในโลกนี้หรอก มันเป็นเรื่องปกติ แต่มีแล้ว ศึกษาเท่าทันเท่านั้นเอง มีแล้วหลง หลงได้มั้ย? ก็ได้อีก ก็มันยังอยู่ในขั้นที่ต้องหลง แต่หลงแล้วรู้ทันขึ้น เพราะสติที่บริบูรณ์มากขึ้น เท่าทันมากขึ้น จากกำลังของความสงบหรือสมาธิที่มากขึ้น ก็รู้ไป แต่อย่ารังเกียจ แต่รังเกียจได้มั้ย? ห้ามไม่ได้ แต่หน้าที่คือ เมื่อมันรังเกียจ ไม่ชอบให้รู้ว่าไม่ชอบ เพราะตัวนี้คือตัวปัจจุบันที่สุด ตัวที่อยู่ต่อหน้าเราที่สุด ตัวอื่นเป็นอดีตไปหมดแล้ว ทำอย่างนี้นะ มันถึงจะเป็นกลาง" -- ฆราวาสธรรม ทันตแพทย์ณัฏฐ์ ศรีวชิรวัฒน์ สนทนาธรรมที่บ้านสติ ขอนแก่น 25 กันยายน 2559 (nat590925B)

"หน้าที่ของเรา ทำทั้งภายนอกและภายใน ภายนอก คือ การออกไปสู่ชีวิตประจำวัน ก็ต้องทำ ทำมากทำน้อย ภายใน คือ ทำของเราเอง มีรูปแบบทำ จะเดินจงกรม จะทำความสงบ อะไรก็ได้ แต่ทุกอย่างอันเดียวกันหมด ต่อเนื่องกันหมด ใช้หลักการเดียวกันหมด เพราะอาศัยซึ่งกันและกัน ต้องทำทุกวัน มากบ้างน้อยบ้าง ทำทุกวัน" ฆราวาสธรรม ทันตแพทย์ณัฏฐ์ ศรีวชิรวัฒน์ สนทนาธรรมที่บ้านสติ ขอนแก่น วันที่ 25 กันยายน 2559 (nat590925A)

"เพราะเราอยากดี เราถึงต้องทำทุกอย่างเลย อยากดีไม่พ้นทุกข์หรอก เพราะยังอยากอยู่ เวลามันพ้นทุกข์ มันพ้นทุกข์ด้วยปัญญา แต่ว่าสิ่งเราจะทำตอนนี้มันไม่สามารถทำให้พ้นทุกข์ได้มันเพิ่มทุกข์มาอีก" -- ฆราวาสธรรม คุณมาลี ปาละวงศ์ สนทนาธรรมที่วัดสวนสันติธรรม 18 กันยายน 2559 (mle590918B)

"ถ้าเรามารู้กายอย่างที่มันเป็น จิตใจอย่างที่มันเป็นเราถึงจะเรียกว่าขึ้นวิปัสสนา แต่ถ้าเราบอกว่าเราเองรู้สึกตัว ไม่ได้เป็นความจริงที่เราสามารถรู้สึกตัวได้ตลอดเวลา แล้วข้อเท็จจริงเราไม่ได้ทำให้รู็สึกตัวตลอดเวลา แต่เราจะไปเห็นว่า อ๋อ สภาวะนี้คือจิตที่มันไม่รู้สึกตัว สภาวะนี้คือสภาวะที่จิตมันไหลไป ฟุ้งซ่าน... แต่ไม่ได้ทำว่าห้ามฟุ้งซ่าน" -- คุณมาลี ปาละวงศ์ วัดสวนสันติธรรม 18 ก.ย. 59 (mle590918A)

"ถ้าเห็นสภาวะบ่อยๆ ตัวสติก็สามารถเกิดขึ้นได้กับสภาวะนั้นๆ พอจำสภาวะได้แม่นยำแล้ว เราก็จะมี Database ที่เริ่มสะสมตัวสติเข้ามา ทีละครั้ง ทีละเล็กทีละน้อย วิธีการ ก็ใช้รู้สึกๆเอา เรื่อยๆ ทีละเล็กทีละน้อย ไม่ต้องรีบ มีเวลาทั้งชีวิตในการที่จะศึกษา ค่อยๆ สะสมไป" -- ฆราวาสธรรม คุณวรรณพ จันทร์สว่าง เชฟรอน ประเทศไทย "ฐานข้อมูล (database) สติ"

"ให้ทุกท่านสังเกตนะคะ ถ้าเราทำกรรมฐานอะไรก็ตาม แล้วมันทำแบบหยุดมั่ง ไม่หยุดมั่ง อะไรอย่างนี้ แบบมันไม่มีความยินดี ให้รู้เลยว่ามันไม่ใช่หรอกนะคะ ถ้าเราทำถูกนะคะมันจะมีฉันทะ ถ้าเราทำถูกมันยังไงก็มีฉันทะ มันจะไม่ได้รู้สึกเลยว่าต้องทำ ถ้าเมื่อไรมีคำว่าต้องเนี่ยให้รู้เลยว่าไม่ใช่หรอก แต่ผิดที่สุดหลวงพ่อบอกคือไม่ทำ" -- ฆราวาสธรรม คุณมาลี ปาละวงศ์ บ้านจิตสบาย ๑๐ กันยายน ๒๕๕๙

"การเดินเส้นนี้เราต้องวางใจให้ถูก วางใจให้ถูกคือเราไม่ได้มุ่งไปสู่ความดี เราไม่ได้มุ่งสู้ต้องมีสติ ไม่ได้ทำเพื่อให้รู้สึกตัว แต่เราจะเอาความจริงของกายกับใจมันเป็นยังไง กายกับใจนี้มันอยากดี เราก็รู้ว่ามันอยากดี" -- คุณมาลี ปาละวงศ์ บ้านจิตสบาย วันที่ 10 กันยายน 2559 (mle590910B)

"บุญอะไรก็ไม่สู้ บุญจากการเจริญสติ การเจริญปัญญา เพราะฉะนั้น มีโอกาสทำบุญใหญ่ก็ทำบุญใหญ่ก่อน ภาวนาก่อน เดินปัญญาก่อน เดินปัญญาทำไม่ได้แล้ว บุญใหญ่สุดทำไม่ได้แล้วก็ทำบุญเล็กลงมาหน่อย คือทำสมาธิ เป็นบุญเล็กน้อย เมื่อเทียบกับบุญจากการเจริญปัญญา บุญจาการทำสมาธิทำไม่ได้ก็ ขั้นต่ำก็ต้องรักษาศีล รักษาศีลทำไม่ได้ก็ ทำทานก็ยังดี ถ้าฉลาดนะทำบุญได้ทั้งวันแหละ กุศลทำได้ทั้งวัน ไม่ฉลาดก็ ความชั่วทำได้ทั้งวันเหมือนกัน พวกเราภาวนามาถึงจุดนี้เราเห็นได้อยู่แล้วว่า จิตเรานะพลิกไปพลิกมาตลอดเวลาระหว่าง กุศล กับ อกุศล ส่วนใหญ่อะไรเกิดบ่อย อกุศลใช่ไหม มันก็เป็นไปตามความเคยชิน เป็นไปตามสิ่งที่เราฝึกมา เราก็ฝึกที่จะมีสติเรื่อยๆ ให้กุศลที่มันใหญ่ เอาชนะ อกุศล เล็กๆ น้อยๆ จนมีความเคยชินใหม่ ที่เป็นกุศลมากๆ ค่อยๆ เข้มข้นขึ้น" -- อาจารย์ประสาน พุทธกุลสมศิริ คอร์สกลุ่มธรรมทาน -อย่าประมาทในกุศลและอกุศลแม้เพียงเล็กน้อย- วันที่ 9 กันยายน 2559 (psn590909A)