"ให้เราฝึกสติเรื่อยๆ ไม่เอาความว่างเป็นหลัก เราฝึกสติ ดูว่าการเปลี่ยนแปลงของกายของใจมันเกิดขึ้น และเราควรมีกรรมฐานอย่างหนึ่ง ไม่ฉะนั้นมันจะไม่อยู่กับเนื้อกับตัว ต้องมีกรรมฐานจริงๆนะ ทั้งวัน ถ้าตอนไหนไม่ได้ใช้ความคิด ว่างปุ๊บ ก็มาอยู่กับ ร่างกายลมหายใจ หรืออยู่กับคำบริกรรม" --คุณหมอม่อน คอร์สวิถีแห่งธรรม วันที่ ๑ กรกฎาคม ๒๕๖๑

"การภาวนามันนับหนึ่งตลอด ทุกวันนับหนึ่งตลอดนะ ที่เหลือเป็นผล ผลเกิดจากประสบการณ์การเรียนรู้" --ทันตแพทย์ณัฏฐ์ คอร์สการเดินทางสู่ความสว่างของใจ วันที่ ๓๐ มิถุนายน ๒๕๖๑

"เราดูร่างกายขยับ ถ้ามองผิดมุมและมองไปเรื่อยๆ จะเผลอไปเพ่งร่างกาย เพราะฉะนั้น มีอยู่ 2 วิธีคือ ถ้าเผลอไปเพ่ง ย้อนมาดูใจแทน เห็นว่าเพ่ง อีกวิธีหนึ่งคือกลับไปทำความรู้สึกกายให้เกิดสัมปชัญญะ โดยไปจับเคลื่อนไหวรู้สึก เคลื่อนไหวหยุดนิ่ง แล้วให้รู้สึก ถอยไปไม่ดูรูป มาดูอาการเคลื่อนไหว ใจจะเลิกเพ่ง เพราะเป็นการรับรู้ที่ใจ" --ทันตแพทย์ณัฏฐ์ คอร์สการเดินทางสู่ความสว่างของใจ วันที่ ๓๐ เดือนมิถุนายน ๒๕๖๑

"การทำวิปัสสนากรรมฐาน ซึ่งเป็นใจความสำคัญของศาสนาพุทธ เป้าหมายหลักของการทำวิปัสสนากรรมฐาน ก็เพื่อให้เราเห็นความจริง ของกาย ของใจ เป้าหมายหลักอันนี้ เกิดจากการที่พระพุทธเจ้าที่ท่านบอกว่า ให้เรา มาศึกษาตัวเราเอง ย้อนกลับมาดูตัวเราเอง ให้เห็นความจริง ท่านบอกอีกว่าถ้าเห็นความจริงจึงเบื่อหน่าย เพราะเบื่อหน่าย จึงคลายความยึดถือ เพราะคลายความยึดถือจึงหลุดพ้น นี่คือหลักใจความของศาสนาพุทธ ทำยังไงเราถึงหลุดพ้นจากความทุกข์โดยสิ้นเชิง การที่จะหลุดพ้นได้ ต้องเห็นความจริงของกาย ของใจ อย่างแจ่มแจ้ง" --คุณแม่ชีอรนุช คอร์สการเดินทางสู่ความสว่างของใจ วันที่ ๒๙ มิถุนายน ๒๕๖๑

"เวลาที่เราขวนขวายมาวัด มีบุญจากการฟังธรรม มีบุญจากการที่ต้องสู้กิเลสของตัวเองที่ขี้เกียจที่จะมา มาแล้ว เราได้ฟังธรรม ได้ภาวนาในศาลา ได้เห็นคนจำนวนมากที่มีความมุ่งมั่นมีศรัทธาเหมือนกัน ตรงนี้เป็นกำลังใจ ใจของคนที่มีกระแสเดียวกันมาอยู่ด้วยกัน มันเกื้อกูลให้ใจมีกำลัง กลับไปก็มีกำลังใจในการภาวนา เป็นวิธีได้กำลังใจ ได้เรี่ยวได้แรงในการภาวนาง่ายๆ เอาร่างกายที่มีใจครอง มารับธรรม ฉะนั้นอย่าขี้เกียจมาวัด มาได้มาเถอะ" --อ.ประสาน พุทธกุลสมศิริ คอร์สรินรสธรรม วันที่ ๒๕ มิถุนายน ๒๕๖๑

"พวกเราอย่ากลัวผิดนะ จำไว้ ยังไงก็ผิด ผิดแล้วรู้ ผิดแล้วรู้ ผิดแล้วรู้ อย่ากลัว ภาวนาไป แล้วเรียนรู้จากสิ่งที่เราทำผิดไปเรื่อยๆ จนในที่สุด ก็รู้ว่าตรงนี้ก็ผิด ตรงนี้ก็ผิด ตรงนี้ก็ผิด ในที่สุดมันก็จะถูกมากขึ้นๆ" --อ.ประสาน พุทธกุลสมศิริ คอร์สรินรสธรรม วันที่ ๒๔ มิถุนายน ๒๕๖๑

"สติเป็นฐานของคุณธรรมทั้งปวง เพราะเวลาที่เรารู้ทันจิตที่หลงก็ต้องใช้สติ เวลาเราจะรู้ทันศัตรูของสมาธิ 5 ตัว ก็อาศัยสติ ฉะนั้นอาศัยสติรู้ทันนิวรณ์ นิวรณ์ดับ สมาธิก็เกิด ฐานที่สำคัญที่สุด ที่มุ่งไปให้เรียน คือเรื่องสติ พอสติเราดี สติเราถูกต้อง เรารู้สภาวะธรรมตรงตามความเป็นจริงได้มาก จิตจำสภาวะธรรมได้มากๆ โดยเฉพาะอย่างยิ่งสภาวะที่เราลืมตัวเอง จำสภาวะของความไม่ตั้งมั่น จำสภาวะของความฟุ้งซ่านได้ มันก็ตั้งมั่น มันก็อยู่กับเนื้อกับตัว มันก็ได้สมาธิเอง ฉะนั้นมุ่งไปที่การเจริญสตินะ" --อ.ประสาน พุทธกุลสมศิริ คอร์สรินรสธรรม วันที่ ๒๔ มิถุนายน ๒๕๖๑

"จริงๆ ก็คือ ธรรมดาที่สุดดีที่สุด เราต้องรู้ทันใจที่ไม่ธรรมดา... ผมไม่ต้องการให้พวกเราทำถูกเลย เพราะที่ถูก ทำไม่ได้ ผมต้องการให้พวกเรารู้ทันสิ่งที่ผิด แล้วมันถูกเอง ใครก็แล้วแต่ที่มุ่งทำถูก ขณะนั้นทำผิดอยู่" --อ.ประสาน พุทธกุลสมศิริ คอร์สรินรสธรรม วันที่ ๒๔ มิถุนายน ๒๕๖๑

"การภาวนาเราเห็นอะไรก็ได้ สติมันไประลึกรู้ตรงที่เบาหรือหนัก ก็ดูตรงนั้น หรือสติไประลึกรู้กาย เมื่อกี้ไปรู้กายแป๊บนึง เราก็รู้ทันว่า มันไปจับที่กาย ก็รู้อย่างที่มันเป็น จิตเดินถูกเมื่อไหร่ คือเห็นสภาวธรรมตรงตามความเป็นจริง เมื่อไหร่รู้อย่างที่มันเป็น ใจมันก็จะตื่นขึ้นมา มันจะรู้ ตื่น เบิกบาน ขึ้นมา แต่ว่าชั่วขณะ เดี๋ยวมันก็หลงไปเข้าร่องความคุ้นชินเดิมอีก" --อ.ประสาน พุทธกุลสมศิริ คอร์สรินรสธรรม วันที่ ๒๓ มิถุนายน ๒๕๖๑

"อดทนนะ เก่งไม่สำคัญ ต้องอดทน อดทนที่จะอ่านหนังสือแค่บรรทัดเดียว มีสติ รู้กาย รู้ใจตามความเป็นจริง ด้วยจิตที่ตั้งมั่นและเป็นกลาง ในชีวิตที่เหลืออยู่ เป็นโอกาสที่จะทำประโยชน์ให้แก่ตนเองแล้ว" --คุณนิติยา เพ็ชรไพบูลย์ วันที่ ๑๑ พฤษภาคม ๒๕๖๑

1. "จิต ซึ่งไม่ใช่เรา บางทีก็ไปเพ่ง บางทีก็ประคอง บางทีก็หลงไปคิด บางทีจิตก็จมแช่กับอารมณ์ บางทีจิตก็ถอนตัวขึ้นมา บางจิตก็ปรุงแต่งในรูปแบบต่างๆ ฟุ้งซ่านบ้าง สงบลงมาบ้าง แล้วก็เห็นว่ามันล้วนแต่ทำงานเอง ไม่เกี่ยวกับเรา มีแต่สภาวธรรมทำงานเอง ไม่ใช่บุคคล ไม่ใช่ตัวตน ไม่ใช่เรา ไม่ใช่เขา" --อ.ประสาน พุทธกุลสมศิริ คอร์สจีน ๙ วันที่ ๘ พฤษภาคม ๒๕๖๑

"ถ้าจิตต้องการจะพัก เราอย่าไปฝืนมัน มีสติรู้ว่า จิตลงไปพัก ด้วยใจที่สบาย ไม่ได้ภาวนาเพื่อเอา ความมืด หรือสว่าง ทุกสภาวะเหมือนกัน คือเกิดและดับ" --อ.ประสาน พุทธกุลสมศิริ วันที่ ๘ พฤษภาคม ๒๕๖๑

"สมมุติว่าเรารู้สึกว่าเราทำอะไรไม่เหมาะสม และเราได้ขอขมาแล้ว สิ่งที่สมควรทำ ทำครบแล้ว พอทำเสร็จแล้ว ใจยังไม่วาง ต้องรู้ทันว่าจิตยังยึดเรื่องนี้อยู่ จำไว้อย่างหนึ่ง ติดดีก็ทุกข์ ติดชั่วก็ทุกข์ เจตนาปล่อยไม่ได้ มีแต่ว่า ยึดอยู่ให้รู้ว่ายึดอยู่ แล้วก็เรียนรู้ว่า ยึดสิ่งใด ก็ทุกข์เพราะสิ่งนั้น" --อ.ประสาน พุทธกุลสมศิริ วันที่ ๖ พฤษภาคม ๒๕๖๑

"เราค่อยๆ เรียนรู้ตัวเอง เรามีอะไรอยู่กับตัว ก็ใช้ตัวนั้นแหละเป็นเครื่องมือของการศึกษา เช่น เราได้ยินว่า เพื่อนเราภาวนาดีละ จิตใช่แล้ว ตรงเป๊ะเลย เรารู้สึกอิจฉา เราก็เอาอิจฉาเป็นอาจารย์เรา อิจฉามาแล้วก็ไป ใช่มั้ยหล่ะ บังคับก็ไม่ได้ ใช่มั้ยหล่ะ อะไรเกิดขึ้น ก็ใช้ตัวนั้นเป็นครู ไม่ใช่ว่า กุศลเท่านั้นจะเป็นครูเรา เพราะจริงๆ ทั้งกุศลหรืออกุศล ก็เหมือนกัน เพราะว่า มาแล้วก็ไป เกิดแล้วก็ดับ บังคับไม่ได้ อยากให้กุศลอยู่นานทำไม่ได้ อยากให้อกุศลดับไปเร็วๆทำไม่ได้ งั้นเราไม่เลือกหรอก นักภาวนา รู้ซื่อๆ อะไรเกิดขึ้นก็รู้ไปอย่างงั้นแหละ" --อ.ประสาน พุทธกุลสมศิริ วันที่ ๖ พฤษภาคม ๒๕๖๑

"ถ้าเรายืนมีสติ เดินมีสติ นั่งมีสติ นอนมีสติ ก็มีสติได้เกือบทั้งวัน ทั้งวันนะ ไม่หายใจออกก็หายใจเข้า ทั้งวันไม่เคลื่อนไหวก็หยุดนิ่ง แค่ต้องการ ความใส่ใจ ใส่ใจแค่รู้สึก ไม่เพ่ง นานๆ เข้า จิตมันจะเริ่มคุ้นชินกับความรู้สึกตัว ในกรรมฐานที่เราฝึกบ่อยๆ" --อ.ประสาน พุทธกุลสมศิริ วันที่ ๕ พฤษภาคม ๒๕๖๑

"การเจริญวิปัสสนา เราจะขาดตัวใดตัวหนึ่งไม่ได้ คือ 1. สติ 2. จิตที่ตั้งมั่น และมีจิตที่มีพลัง ซึ่งเกิดจากการทำอารัมมณูปนิชฌานเป็นตัวเสริม ถ้าใครมีครบ 3 ตัวก็ดี แต่ถ้าใครฝึกสมาธิเพื่อการพักผ่อน เพื่อให้จิตมีพลังไม่ได้ ก็ให้มุ่งไปฝึกให้จิตตั้งมั่นก่อน" --อ.ประสาน พุทธกุลสมศิริ วันที่ ๕ พฤษภาคม ๒๕๖๑

"สภาวะอะไรก็แล้วแต่ ไม่ได้มีนัยยะอะไรกับเรื่องภาวนา ขึ้นอยู่กับว่า จิตที่ไปเห็นสภาวะถูกหรือผิดแค่นั้นเอง ถ้าเราไปเห็นร่างกายแต่จิตไปเพ่งร่างกายก็ผิด แต่ถ้าเราเห็นร่างกาย จิตเป็นคนรู้คนดู เห็นร่างกายอยู่ต่างหาก อย่างนี้ถูก หรือว่าเราไปเห็นไหวๆ จิตไปเพ่งไหวๆก็ผิด แต่ถ้าเราเห็นเลยว่า จิตเป็นคนรู้คนดู ไหวๆถูกรู้ถูกดู อย่างนี้ถึงจะถูก เราเห็นอะไร เราก็ดูไป แต่ว่าให้จิตมันถูกก็พอ" --พระอาจารย์อ๊า วันที่ ๗ พฤษภาคม ๒๕๖๑

"เราต้องแยกให้ชัดเจนว่าอะไรคือธรรม อะไรคือ ขนมธรรมเนียมวิธีปฏิบัติ มันเป็นคนละเรื่องกัน เรามาเรียนธรรม เราไม่ต้องเรียนวัฒนธรรม บางเรื่องไม่คุ้นกับเราก็ไม่จำเป็น อย่างความคุ้นชินของอาจารย์ อาจารย์สวดมนต์เป็นภาษาบาลี เลยพาพวกเราสวดด้วย ไม่จำเป็น นี่ก็ไม่ใช่ธรรม อย่างวัตถุประสงค์ของการไหว้พระสวดมนต์ ก็คือ รำลึกถึงพระคุณของพระรัตนตรัย นี่เราใช้ภาษาของเรา เรานึกถึงพระพุทธเจ้า นึกถึงพระธรรม นึกถึงพระสงฆ์ได้ จิตเป็นกุศล จิตทรงสมาธิ ก็ใช้ได้แล้ว" --อ.ประสาน พุทธกุลสมศิริ วันที่ ๔ พฤษภาคม ๒๕๖๑

"เวลาเราผิดศีล เราก็ต้องรับทุกรับโทษ คนที่เศร้าหมองก่อนก็คือเราเอง อดีตมันผ่านมาแล้ว ตั้งใจเอาใหม่ เราจะต้องอดทน ในชีวิตเราไม่ใช่ว่าเราจะรักษาศีลเหมือนที่โบราณท่านว่า เหมือนหอยสังข์ที่ขัดดีแล้ว ยากนะ มันยากจริงๆ ในชีวิตฆราวาส แต่ถ้าเมื่อไหร่ เราฝึกฝนจนมันเป็นหอยสังข์ที่ขัดดีแล้ว เราจะภูมิใจ แต่ระหว่างทางมันก็ดำบ้าง เทาบ้าง มีเขม่ามาบ้าง เราก็ต้องสู้เอา" --หมอม่อน - วัดพระธาตุโกฏิแก้ว เชียงราย วันที่ ๒๙ เมษายน ๒๕๖๑

"ถ้าต้องการเจริญปัญญา คือมาภาวนาวิปัสสนา ต้องเห็นรูปนามแสดงไตรลักษณ์ เริ่มจากมีสติก่อน พอมีสติระลึกสภาวะได้ เห็นสภาวะไหลไป เกิดขึ้นไหลไป จิตตั้งมั่นขึ้นมา เห็นสภาวะเปลี่ยนแปลง ไม่ใช่เราบ้าง เกิดขึ้นแล้วดับไปบ้าง บังคับไม่ได้บ้าง นั่นคือการเจริญปัญญา" --หมอม่อน วัดพระธาตุโกฏิแก้ว เชียงราย วันที่ ๒๘ เมษายน ๒๕๖๑

"ทำในรูปแบบคืออะไร คือเหมือนเราปลีกเวลามาคอร์ส วันละ 30 นาที เดินจงกรมก็คือเดินไปกลับ ลดผัสสะ ก็คือการลดการกระทบกับคนข้างนอก การที่เราอยู่กับตัวเอง เราจะเห็นการเปลี่ยนแปลงของใจได้เรื่อยๆ เดี๋ยวก็หลงไปคิด พอคิดแล้วมีความสุข ก็รู้ว่าเรามีความสุข คิดแล้วทุกข์ ก็รู้ว่าเราทุกข์ คิดแล้วเครียดก็รู้ว่าเครียด" --หมอม่อน คอร์สชัยรัชการ วันที่ ๙ มีนาคม ๒๕๖๑

"พ้นจากชาตินี้ไป สมมติว่าได้เกิดเป็นคนอีก.. กว่าจะรู้เดียงสาจนได้ฟังธรรม สมมติบุญให้ผลก็ต้องอีกตั้งนาน จะเสียเวลาในวัฏฏะนี้ ยาวๆทำไม วัฏฏะนี้ ยิ่งอยู่ยิ่งนาน ก็ยิ่งทุกข์ ก็มีแค่นั้นเอง" --อ.ประสาน พุทธกุลสมศิริ คอร์สรินรสธรรม วันที่ ๒๓ มิถุนายน ๒๕๖๑

"ความรู้ทั้งปวงในธรรมที่เคยได้ยินได้ฟังมา เวลาภาวนาต้องลืมให้หมด สภาวะเป็นยังไง ก็รู้ไปยังงั้น ซื่อๆ ไม่มุ่งไปพยายามที่จะทำให้จิตมันมีสภาวะที่ดี ที่ใช่ อย่างที่ได้ยินได้ฟังมาว่าดี ไม่มุ่งไปแก้ไขสภาวะที่คิดว่าไม่ดีและก็ไม่ใช่... โง่เข้าไว้ ความฉลาดรอบรู้โดยเฉพาะอย่างยิ่งของพวกเรา เป็นเครื่องมือของกิเลส เป็นเครื่องมือของมาร.. ภาวนาไปซื่อๆ และก็โง่ๆเข้าไว้ ไม่ต้องรู้อะไรเยอะ" --อ.ประสาน พุทธกุลสมศิริ คอร์สรินรสธรรม วันที่ ๒๒ มิถุนายน ๒๕๖๑

"การที่เราจะทำในรูปแบบ จะนั่งสมาธิหรือเดินจงกรม พวกนี้มันแค่เปลือก แต่หัวใจคือรู้ทันใจ มันเป็นเครื่องมือในการที่จะให้เห็นให้รู้ทันใจแค่นั้นเอง" --คุณนิติยา เพ็ชรไพบูลย์ วัดพระธาตุโกฏิแก้ว จ.เชียงราย วันที่ ๒๙ เมษายน ๒๕๖๑

"เราต้องเห็นสภาวะเป็นไตรลักษณ์ สภาวะอย่างเช่น ความโกรธ เกิดขึ้น ตั้งอยู่ ดับไป เราเห็นสภาวะ เกิดขึ้น ตั้งอยู่ ดับไป เราถึงจะเห็นความจริงได้ว่า เรารู้สภาวะนั้นว่า มันไม่เที่ยง มันเป็นทุกข์ มันเป็นอนัตตา ไม่ใช่เรา แต่มันไม่ได้เกิดจากความคิด มันเกิดจากการเห็น เหมือน ผมโยนมือถือขึ้นมา แล้วมือถือมันตกลงมา ก็เหมือนเราเห็นสภาวะมันขึ้นมา มันลงไปของมันเอง โดยที่เราไม่ได้ไปแทรกแซง หรือถลำเข้าไปดู มันถึงจะเข้าใจว่า สภาวะต่างๆเนี่ยมันเกิดขึ้นของมันเอง" --คุณหมอม่อน คณะแพทย์ศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ วันที่ ๒๒ เมษายน ๒๕๖๑

"จำหลักไว้แล้วกันว่า ถ้าเราต้องการรู้ความจริงของสิ่งใด เราจะไม่บังคับสิ่งนั้น เราจะปล่อยให้สิ่งนั้นเป็นอย่างที่มันเป็น แล้วเรามีหน้าที่สังเกต มีหน้าที่ดูมัน มีหน้าที่เห็นมัน แล้วมันจะสอนเอง แล้วเราจะเห็นว่าของจริงคืออะไร ของจริงเป็นอย่างไร" --อ.ประสาน พุทธกุลสมศิริ คณะแพทย์ศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ วันที่ ๒๒ เมษายน ๒๕๖๑

"สิ่งที่สำคัญที่พระพุทธเจ้าหรือพ่อแม่ครูอาจารย์ท่านจะบอกอยู่เสมอว่า สิ่งที่ต้องมีในเส้นทางการปฏิบัติก็คือ โยนิโสมนสิการกับกัลยาณมิตร แต่ถ้าเราอยู่ไกลพ่อแม่ครูอาจารย์ หรือกัลยาณมิตร โอกาสที่กัลยาณมิตรหรือพ่อแม่ครูอาจารย์จะคอยชี้บอกทาง หรือปรับหลายๆอย่างๆในกรณีที่ปฏิบ้ติไปหรืออาจจะติดขัดติดข้อง สิ่งที่ช่วยพวกเราได้ก็คือ โยนิโสมนสิการ ก็คือต้องเข้าใจหลักที่พ่อแม่ครูอาจารย์ท่านสอน หลักธรรมที่พระพุทธเจ้าท่านสอนเอาไว้ว่า ร่างกายจิตใจนี้ เป็นไตรลักษณ์ ไตรลักษณ์ คือ ไม่คงที่ ไม่แน่นอน ถ้ามันคงที่ มันแน่นอน ภาวนาไปสักพัก มันมีความสุขมาก แล้วมันก็สุขอยู่อย่างนั้น อันนี้ให้สังเกตเลยว่า มันผิดปกติแล้ว เพราะความสุขก็เป็นไตรลักษณ์ เหมือนกัน ดังนั้นโยนิโสมนสิการ สำคัญมากในการปฏิบัติ ในกรณีที่พวกเราอยู่ไกล" --คุณนิติยา เพ็ชรไพบูลย์ คณะแพทย์ศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ วันที่ ๒๒ เมษายน ๒๕๖๑