"การที่เรายังต้องทุกข์อยู่ในโลก เพราะว่าเรายอมรับความจริงที่อยู่ตรงหน้าไม่ได้ ให้เรากลับมาคอยเรียนรู้ความจริงของกาย ของใจเรา ความทุกข์ที่เกิดขึ้นจากความไม่สมหวัง เป็นเพราะว่า เราอยากให้กายนี้ ใจนี้ มีความสุขตลอดเวลา มีความสุขถาวร มีความสุขนิรันดร์ ซึ่งความสุขในโลก เป็นของที่เราพึ่งพาอาศัยไม่ได้" --คุณแม่ชีอรนุช สันตยากร วัดสวนสันติธรรม อ.ศรีราชา จ.ชลบุรี วันที่ 17 กุมภาพันธ์ 2560

"แต่ละคนจะมีกรรมฐานที่ถน้ดไม่เหมือนกัน จำหลักไว้ว่า "ทำกรรมฐานนะ ไม่แต่งใจ" แต่อดไม่ได้หรอก จิตมีธรรมชาติปรุงแต่ง เวลาเราอยากทำกรรมฐานทีไร มันจะสร้างภพ คือมันจะกระทำกรรม มันจะทำใจให้เป็นอย่างนั้นเป็นอย่างนี้ เราก็คอยรู้สึก คอยรู้ทันว่า เวลาที่เรานึกถึงการทำกรรมฐานแล้วใจมันสร้างภพ คือมันกระทำกรรมอย่างนั้นอย่างนี้นะ คอยรู้ทัน แต่ละคนมีลีลาไม่เหมือนกัน บางคนก็ประคองแบบนั้นแบบนี้ บางคนก็น้อมใจ บางคนก็กด บางคนก็เอาจิตไปจับที่ร่างกายแข็งๆ ทื่อๆ ก็คอยรู้ทันว่ามันปรุงแต่งอะไร ซ้อมทุกๆ วัน มันจะไม่ดีทุกวันหรอก กว่าจะดีขึ้นมาต้องใช้เวลา ทำกรรมฐานต้องอดทน" --อ.ประสาน พุทธกุลสมศิริ คอร์สรู้กายรู้ใจ นครสวรรค์ วันที่ 18 กุมภาพันธ์ 2560

"แต่ละคนนะ จริตนิสัยไม่เหมือนกัน ใครถนัดรู้ร่างกาย ก็รู้ไป ใครถนัดรู้จิตใจ ก็รู้ไป กรรมฐานอันไหนที่สัปปายะกับเรา หลงแล้วรู้เร็ว ทำแล้วไม่เพ่ง ใจไม่เครียดมีความสุข ก็ทำกรรมฐานอันนั้น ทำเรื่อยๆ ไม่หลงลืมกรรมฐานนั้นไป ทำแล้วใจมีกำลัง ถึงแม้ ส่วนใหญ่เป็นสมถะ ก็ไม่ได้มีปัญหาอะไร ก็ดีกว่าหลงไป บางช่วงมันก็หย่อน เดี๋ยวพลังที่สะสมไว้ตอนที่ทำสมถะมันก็มาช่วยเอง ก็มีหน้าที่ภาวนาให้มาก คอร์ส 2-3 วัน มันช่วยได้นิดๆหน่อยๆ ส่วนที่เหลือต้องไปภาวนากันเอง" -- อ.ประสาน พุทธกุลสมศิริ คอร์สรู้กายรู้ใจฯ นครสวรรค์ 18 ก.พ. 60

"อันแรกท่านสอนให้ จิตเดินไปสู่ทางสายกลาง คือ ไม่หลงไป ไม่เพ่งไว้ ไม่ดัดแปลงกาย ไม่ดัดแปลงใจ จิตก็พร้อมเป็น "ผู้รู้ ผู้ดู" แล้ว ต่อมา ท่านก็แจกแจงเรื่องว่า "มรรค" มีอะไรบ้าง และแจกแจงเรื่อง "อริยสัจ" คือถ้าพระปัญจวัคคีย์ ฟังตามและถ้าจิตคล้อยตามกระแสธรรม บอกว่า หน้าที่ต่อทุกข์คือ "รู้" และ พระอัญญาโกทัญญะ จิตคล้อยตามกระแสธรรม คือ "รู้"ทุกข์ที่ขณะนั้น ก็คงเห็นความจริงของสภาวะธรรม ถึงจะเข้าใจมาได้ว่า สิ่งใดสิ่งหนึ่งเกิดขึ้น สิ่งนั้นทั้งหมดทั้งมวลมีความดับไปเป็นธรรมดา แต่ถ้าฟังแล้วคิดเอาเรื่อยๆ จิตไม่ได้คล้อยตามกระแสธรรม ไม่ได้เห็นสภาวะ ก็คงไม่ได้บรรลุธรรม" --อ.ประสาน พุทธกุลสมศิริ ป่าอิสิปตนมฤคทายวัน พาราณสี อินเดีย วันที่ 3 ก.พ. 2560

"เราพบว่า ถ้าเรานั่งสบายๆ ใจมีความสุข อยู่ดีๆ นึกถึงการปฏิบัติขึ้นมา คือมีความอยากแล้ว มีความอยาก รู้ไม่ทันว่าอยาก รู้ไม่ทันว่าอยาก จิตกระทำกรรม พอจิตกระทำกรรมบางอย่างปุ๊บ จิตรวบเข้ามา หรือจิตมันบิดตัว หรืออะไรก็แล้วแต่ เราจะพบว่ามันมีน้ำหนัก นี่คือส่วนหนึ่งของ ปฏิจจสมุปบาท มีตัณหาก็มีภพ มีภพก็มีทุกข์ มีความหนักเกิดขึ้น มีความไม่สบายเกิดขึ้น" --อ.ประสาน พุทธกุลสมศิริ รัฐพิหาร อินเดีย วันที่ 2 กุมภาพันธ์ 2560

"มีช่วงที่แรงตกมากๆ มันจะดูไม่ได้ ดูไม่ได้อย่าพยายามดู เวลาที่เรารู้จิตที่หลงไป จิตที่เพ่ง รู้สึกตัวอะไรอย่างนี้ จิตมันต้องมีพลัง ขณะที่ใจไม่มีพลังแล้วนะ พยายามดูมันจะฝืนมาก มันจะหนืดมาก ให้มารู้สึกกายเลย รู้สึกกายนะ ถ้าเราฝึกดูจิตจนชำนิชำนาญแล้วเนี่ย พอใจไม่มีแรงมารู้สึกที่กาย รู้สึกกายไปช่วงนึงพอมันมีแรงมันจะทวนไปดูจิต ถ้าเลยกว่านี้ คือ ลงมารู้ที่กายยังไงมันก็ไม่ยอม ยังไงมันก็จะฟุ้ง คราวนี้ก็ต้องช่วยมันด้วยการทำสมถะ ใครถนัดบริกรรมก็บริกรรม ใครถนัดสวดมนต์ก็สวดมนต์ เอาใจไปอยู่ในอารมณ์อันเดียวอย่างมีความสุขไปเรื่อย" --อ.ประสาน ณ วัดเวฬุวันมหาวิหาร ประเทศอินเดีย วันที่ ๓๑ มกราคม ๒๕๖๐

"การมีวิหารธรรม เป็นสิ่งดีนะ ไม่งั้นแรงมันจะน้อย แล้วมันจะหลงยาว ที่จริงผมให้ความสำคัญกับวิหารธรรม มาก เพราะว่า ถ้าเราไม่มีวิหารธรรม กิเลสใฝ่ต่ำ ความฟุ้งซ่าน หรือกิเลสจำนวนมากนะ มันจะลากเราไปสู่ที่ต่ำได้ง่าย หมายถึง ทำให้คิดชั่ว หลงไป อะไรอย่างนี้ โลภ โกรธ หลง เข้ามาง่าย เพราะฉะนั้น เรามีวิหารธรรมเรื่อยๆ ได้ประโยชน์ 2 อย่าง คือ จิตมีพลัง มันมีแรงน่ะ แล้วก็ขณะที่หลง มันก็รู้เร็วขึ้น มันไม่สะเปะสะปะนาน แค่ระวังอันนึงว่า ต้องวางใจให้ถูกว่า วิหารธรรมไม่ใช่คุกเท่านั้นเอง วิหารธรรมเป็นเครื่องสังเกตุให้เรารู้ทันเร็วขึ้นเวลาเราหลง" --อ.ประสาน พุทธกุลสมศิริ คอร์สรู้กายรู้ใจฯ นครสวรรค์ วันที่ 18 กุมภาพันธ์ 2560

"พวกเราอย่าประมาทนะ บางทีครูบาอาจารย์ยังสอนอยู่ เราอาจจะตายก่อนก็ได้ อย่าคิดว่า จะไปวัดฟังธรรมเมื่อไหร่ก็ได้ หรืออย่าคิดว่าจะฟังธรรมที่บ้านเมื่อไหร่ก็ได้ หรืออย่าคิดว่าจะภาวนาเมื่อไหร่ก็ได้ อะไรมันก็ไม่แน่ อะไรมันก็ไม่เที่ยง แต่ที่แน่ๆ คือตอนนี้ยังภาวนาได้ งั้นทำก่อน ใช้ประโยชน์สูงสุดในปัจจุบันนี้ ขณะที่ทุกอย่างยังพร้อมอยู่ อย่า อย่าเป็นผู้ที่ต้องเสียใจภายหลัง" -- อ.ประสาน พุทธกุลสมศิริ อาคารธรรม ดีรุ่งโรจน์ วันที่ 22 มกราคม 2560

"ทุกคนที่ภาวนาก็เพ่งแหละ พอนั่งปุ๊บยังไงก็เพ่งก่อน แต่มันรู้ทันว่าเพ่งไง เพราะงั้นเราก็ไปรู้ทันที่เพ่ง จนกระทั่งวันนึง กำลังสมาธิที่มีเยอะแยะมากมายเนี่ย ปัญญามันพลิกขึ้นมานิดเดียวเลย ที่เพ่งก็ไม่ใช่เรามันเพ่งของมันเอง" --คุณมาลี ปาละวงศ์ บ้านจิตสบาย ๖ พ.ย. ๕๙

"การระลึกได้ จะต้องเป็นการระลึกถึงสภาวะที่กำลังเป็นอยู่ ณ ปัจจุบัน ถึงจะเรียกว่า "มีสติ รู้กาย รู้ใจ" รู้ยังไง รู้ตามที่มันเป็น มันโกรธก็รู้ มันโลภก็รู้ มันหลงก็รู้ มันฟุ้งซ่านก็รู้ มันหดหู่ก็รู้ มันสงบก็รู้ มันยังไงก็ตามแต่ มันมีอะไรเกิดขึ้นในจิตเราเราก็รู้ ร่างกายเคลื่อนไหวก็รู้ เป็นอะไรก็รู้ไปเรื่อยๆ ก็รู้ไปตามที่มันเป็นจริง ความเป็นจริงของมันก็คือ สภาวะที่มันไม่เคยเกิด พอมีเหตุปัจจัยเดี๋ยวมันก็เกิดขึ้นมา สภาวะที่มันเกิดขึ้นมาแล้ว พอหมดเหตุปัจจัยเด่วมันก็ดับไป ก็ดูไปอย่างนี้ ดูไปตามที่มันเป็น มันจะเกิดก็รู้ มันจะดับก็รู้ ไม่ต้องไปแทรกแซง ไม่ต้องไปเจตนาที่จะเบี่ยงเบนอะไรทั้งหลาย เราก็จะได้ "การมีสติ รู้กาย รู้ใจ ตามความเป็นจริง" ถ้ารู้อย่างนี้ไปเรื่อยๆ ใจมันจะค่อยๆ ตั้งมั่นและเป็นกลางขึ้นมา" --อ.สุรวัฒน์ เสรีวิวัฒนา สนทนาธรรมตามกาล 7 ณ หอศิลปฯ กรุงเทพ 18 ธันวาคม 2559

"นักภาวนาที่เพ่งทั้งหลาย บังคับทั้งหลาย เพราะจิตมันชอบ เพราะมันจะเอาดี จะเอารู้สึกตัว จะเอาชัดๆ จะเอาเยอะๆ เพราะงั้นเนี่ยรู้ทันความโลภของเราแค่นั้นแหละ" --คุณมาลี ปาละวงศ์ ธรรมสถานว่องวานิช จ.สมุทรปราการ ๒๖ ธันวาคม ๒๕๕๙

"เส้นนี้ หลวงพ่อสอนเลยว่าเราเรียนรู้สิ่งที่ผิดทั้งหมดเลยนะ เราไม่ได้เอาสิ่งที่ถูกเลยนะคะ เรารู้ทันความผิดนั่นแหละ ไม่เป็นไร จิตจะจำเองว่า อ๋อ เนี่ยบังคับ อันนี้มันปล่อย อันนี้โทสะ อันนี้ฟุ้งซ่าน เรามีหน้าที่พาเค้าเรียนรู้สิ่งต่างๆ ที่มันเกิดขึ้นในกาย ในใจ เราไม่แก้มันเลยนะ ตราบใดถ้าเรายังฟัง CD หลวงพ่ออยู่ ตั้งใจรักษาศีล ทำกรรมฐานขึ้นมากองนึง มันยังอยู่ในทางแน่นอน" --ฆราวาสธรรม คุณมาลี ปาละวงศ์ ณ วัดสวนสันติธรรม วันที่ 20 พฤศจิกายน 2559

"ความสุข เป็นเหตุใกล้ให้เกิดสมาธิ เวลาที่เรารวบไว้ เพ่งไว้ ประคองไว้ ลึกๆ ในใจจะอึดอัด  ใจไม่สบาย พอใจไม่สบาย สมาธิที่แท้จริงมันไม่ค่อยเกิด แต่ทีนี้ ในความเป็นจริง ใจมันไม่ได้คลายออกตลอดเวลาหรอก  เราก็มีหน้าที่รู้ทันไป มันรวบก็รู้  คลายก็รู้  แล้วทำไมมันรวบ แล้วยังภาวนาได้ บอกว่ารวบ แล้วไม่มีสมาธิ เวลารวบ เวลาเพ่ง เรารู้ว่ามันเพ่ง เรารู้ด้วยใจที่เป็นกลาง เห็นว่ามันทำเอง ไม่ยุ่งกับมัน จิตที่รวบมันก็อยู่ต่างหาก  จิตที่ทำหน้าที่รู้สึกมันก็เป็นจิตอีกดวงนึงต่างหากจากกัน มันก็ภาวนได้อยู่  เพราะตัวรู้มันก็ไม่ได้เพ่ง ตัวรู้ไม่ได้เครียด ตัวรู้มันไม่ได้ทุกข์ไปด้วย  แต่ถ้าเวลาเราเพ่ง แล้วเราไม่รู้ เราก็ไม่ได้เห็นจิตที่เพ่ง  มันเป็นเราเพ่ง รู้สึกป่ะ เวลาเราเพ่งแล้วเราไม่รู้ ขันธ์มันก็ไม่ได้แยก จิตผู้รู้มันก็หายไป" อ.ประสาน พุทธกุลสมศิริ สนทนาธรรมตามกาลครั้งที่ 8 ณ M สถาบันการศึกษา  วันที่ 8 มกราคม 2560

"มันต้องฝึกดูก่อนว่าไอ้เผลอคิดหน้าตามันยังไง ถ้ามันไม่ฝึกให้ชำนาญ พอหลับตามันจะเห็นเหรอ มันก็ไม่เห็น เพราะมันไม่เคยฝึก ไม่เคยฝึกเขียน a, b, c มาก่อนเลย แล้วถึงเวลามันจะผสมคำได้ไหมล่ะ - ไม่ได้ มันถึงต้องฝึกบทเรียนเบื้องต้นให้มันรู้ก่อน ว่าสภาวะต่างๆ เป็นยังไง" -- ฆราวาสธรรม ทันตแพทย์ณัฏฐ์ ศรีวชิรวัฒน์ ในคอร์สเนยยะ ณ ศูนย์ฝึกอบรมบางปะกง กฟผ.

"เรารู้ว่า ที่หลวงพ่อสอนน่ะต้องดี เพราะว่าเราเห็นแล้วว่า เราตื่นเป็นแล้ว คือมีสติเป็นแล้ว พอมีสติเป็นเราก็ยิ่งเชื่อมั่น พอยิ่งเชื่อมั่นเราก็ยิ่งรู้สึกว่า ถ้าเราประมาทนะ เราก็หลงกับโลก จมไปกับความทุกข์เหมือนเดิม เราต้องพัฒนาตัวเองให้ได้" -- นายสัตวแพทย์ธนุสรณ์ ภควัมบดี (หมอม่อน) คอร์สเนยยะ ศูนย์ฝึกอบรมบางประกง กฟผ. วันที่ 12 ธันวาคม 2559

ความสงบ ความนิ่ง ความสงบมันก็ดี มันดี แต่ว่ามันดีไม่สุด แต่ไม่ใช่ไม่ดีนะ มันดี แต่สงบที่ตื่นรู้ จะดีกว่า เพราะว่าจิตจะต้องใช้ความตื่นรู้ ทำงานๆ ไม่ขี้เกียจ ถ้าอยู่กับความสงบ จะขี้เกียจ ขี้เกียจคือ ความสงบเป็นความสุข ทำเป็น มันจะมีความสุข มันจะสว่าง ความสุขมันจะปราณีต เบิกบาน สว่าง แต่ มันจะพอใจตรงนั้น เอาล่ะ แค่นี้พอ แล้วมันก็ไม่ยอมดูร่างกายจิตไจ ที่ดูอยู่ ไม่ได้ดูจิตใจหรอก มันอยู่ในอารมณ์ เป็นสมถะ ทันตแพทย์ณัฎฐ์ ศรีวชิรวัฒน์ คอร์ส "เนยยะ" ศูนย์ฝึกอบรมบางประกง กฟผ. วันที่ 10 ธันวาคม 2559 ช่วงที่ 2

สำคัญที่สุดนะก็คือ "ความรู้สึก" ตัวความรู้สึกนี่จะทำให้จิตตั้งมั่น ความรู้สึกมากๆ ก็เป็นความรู้สึกตัว นี่พูดในกรณีคนที่ทำสมถะไม่ได้นะ ความรู้สึกตัวก็จะเกิด อันนี้สำคัญมากเลย ถ้าไม่ได้ "ความรู้สึกตัว" เดินต่อยากมาก ต้องทำให้ได้ความรู้สึกตัว เร่งได้ไหม? เร่งไม่ได้ แต่ขยันได้ ขยันดูไป ขยันหัดรู้สึก หัดรู้สึกไป จนกระทั่งความรู้สึก ที่มันเกิดเอง มันเกิดขึ้นมาจะเป็นความรู้สึกตัว จะรู้ชัดถึงกายถึงใจเป็น ขณะ ขณะ ขึ้นมา -- ทันตแพทย์ณัฎฐ์ ศรีวชิรวัฒน์ คอร์ส "เนยยะ" ศูนย์ฝึกอบรมบางประกง กฟผ. วันที่ 10 ธันวาคม 2559 ช่วงที่ 1

--หมอม่อน  คอร์สบ้านสติ ขอนแก่น ๒๔ ธันวาคม ๒๕๕๙