"จิตจะรู้สึกตัว จะหลงไป จะเพ่ง ทำอะไรไม่ได้เลย มันทำของมันเอง เรามีหน้าที่รู้เท่าทันมัน รู้เท่าทันว่าขณะนี้มันหลงไป ขณะนี้มันเพ่ง เวลารู้สึก ก็รู้ว่ารู้สึก แต่อยู่ดีๆ มันไม่รู้หรอก มันต้องหัดเรียนรู้สภาวะ เพ่งคืออะไร หลงคืออะไร รู้สึกคืออะไร หัดดูสภาวะของร่างกายจิตใจไปเรื่อยๆ เมื่อมันจำสภาวะนั้นๆ ได้ เมื่อสภาวะนั้นเกิด มันจะจำได้" - คุณประสาน พุทธกุลสมศิริ "จิตตสิกขาภาคปฏิบัติ" คอร์สรู้กาย รู้ใจ พื้นฐานสู่ความรู้แจ้ง จังหวัดนครสวรรค์ วันที่ 30 กรกฎาคม 2559 (psn590730A)

ไม่ว่าจะปฏิบัติด้วยการทำอะไรก็ตาม จะอยู่ในชีวิตประจำวันหรือทำในรูปแบบหรืออะไรก็ตามมันเหมือนกันหมด มันหลักเดียวกันหมดก็คือ ให้มีสติอยู่กับกายกับใจตัวเอง อะไรก็ได้ ทำกิจกรรมอะไรก็ได้ แล้วพอมันเผลอไปคิดก็รู้ เผลอไปมองก็รู้ เผลอไปฟังก็รู้ เอาสามอย่างนี้ก็พอแล้ว เผลอไปฟัง เผลอไปมอง เผลอไปคิด รู้ขึ้นมาเมื่อไหร่ก็ได้แต้มนึง แต่ถ้าไปเพ่งๆ บังคับจิตไว้ มันไม่ได้สักแต้มนึง ติดลบ ติดลบไปเรื่อยๆ ก็เท่ากับว่าถอยห่างมรรคผลนิพพานไปเรื่อยๆ ยิ่งเนิ่นช้า ยิ่งไกลไปเรื่อยๆ - อาจารย์สุรวัฒน์ เสรีวิวัฒนา บรรยายธรรมะในคอร์สรู้กาย รู้ใจ พื้นฐานสู่ความรู้แจ้ง จังหวัดนครสวรรค์ วันที่ 29 กรกฎาคม 2559 (swt590729C)

"พวกเราภาวนาไปตามปกติ ตามธรรมชาติ ธรรมดา ไม่ต้องคิดว่า อันนี้วิปัสสนา หรืออันนี้สมถะ ภาวนาไปซื่อๆ และเห็นสภาวะไปซื่อๆ ไม่ต้องคิดมาก ไม่ต้องวิเคราะห์มาก มันเป็นยังไงก็ยังงั้น จะให้มันอย่างอื่นก็ไมได้ เพราะมันเป็นไปตามเหตุ เป็นไปตามสิ่งที่ควรจะเป็น เป็นไปตามสิ่งที่ต้องเป็น เรามีหน้าที่ฝึก ทำกรรมฐานอย่างหนึ่ง แล้วดูจิตที่เคลื่อนไป แล้วจำไว้ให้ดีว่า การเห็นสภาวะนั้นแค่รู้สึก คำว่า *แค่รู้สึก* ไม่จำเป็นต้องรู้ชัดมาก" คุณประสาน พุทธกุลสมศิริ สนทนาธรรมตามกาล ครั้งที่ ๔ ณ หอศิลปวัฒนธรรมแห่งกรุงเทพมหานคร วันที่ ๑๘ กันยายน ๒๕๕๙

"พระพุทธเจ้าท่านตรัสว่า คนจำนวนมากเห็นโทษเห็นข้อห้ามของสิ่งเล็ก ๆ น้อย ๆ ว่าไม่เป็นไร ยกตัวอย่างเช่น การเล่นโทรศัพท์มือถือ พวกเราไม่ค่อยเห็นทุกข์เห็นโทษของมันหรอก มันไม่ได้ฆ่าใคร อย่างน้อยก็ฟุ้งซ่าน เสียเวลาไปอีกหลาย ๆ วัน หรือหลาย ๆ ชาติก็ไม่รู้น่ะ ความชั่วอะไรก็ไม่ได้รุนแรง ครูบาอาจารย์ก็บอกว่าสิ่งเหล่านี้ทำให้เสียเวลา ครูบาอาจารย์ เวลาท่านเตือน ท่านผ่านโลกมาเยอะแล้ว ท่านรู้หรอกว่าอะไรทำแล้วเจริญ อะไรทำแล้วเสื่อม ท่านรู้เท่าทันเล่ห์กลอุบายของกิเลส ท่านถึงห้าม ... พระพุทธเจ้าท่านตรัสว่า คนจำนวนมากพอท่านบัญญัติอะไรที่ขัดเกลารุนแรงเกินไป คนเหล่านั้นเห็นทุกข์เห็นโทษของสิ่งที่ท่านห้ามว่าเหมือนเถาวัลย์เส้นเล็ก ๆ เถาวัลย์นี้ดูไม่ค่อยน่ากลัวน่ะ แต่มันมัดนกตัวเล็ก นกตัวเล็ก ๆ ถูกเถาวัลย์เส้นเล็ก ๆ นี้ มัดไว้อย่างมั่นคง เพราะไม่เชื่อ ไม่เคยคิดที่จะทำตามการขัดเกลา เห็นว่าเป็นเรื่องเล็ก ๆ น้อย ๆ นกตัวนี้รอวันที่จะถูกเชือด ถูกฆ่า ถูกอะไรฆ่า ถ้าเป็นนกก็ถูกนายพรานฆ่า ถ้าพวกเราก็ถูกวัฏฏะฆ่านั่นแหละ เสียเวลาไปอีกชาติหนึ่ง ท่านตรัสว่าเถาวัลย์เส้นเล็ก ๆ นี้ทำหน้าที่อย่างเข้มแข็งเหมือนท่อนซุง เถาวัลย์เส้นเล็ก ๆ ที่ถูกดึงก็ขาด แต่ถ้าเราไม่ขัดเกลาตัวเองน่ะ เราก็เหมือนเถาวัลย์เล็ก ๆ กับนกตัวเล็ก ๆ นั่นแหละ"

"(การปฏิบัติ)ในรูปแบบมันจะสะท้อนการเจริญสติในชีวิตประจำวันทั้งหมด ถ้าเราทำรูปแบบที่มีเหตุทำให้รู้สึกตัวอย่างธรรมชาติ รู้อย่างที่มันเป็นได้ในชีวิตประจำวันเราก็จะดูได้อย่างธรรมชาติ แต่ถ้าในรูปแบบเราทำด้วยการบังคับอยู่ ในการเจริญสติในชีวิตประจำวันก็บังคับ แต่ให้รู้ก่อนว่ามันบังคับ เราไม่แก้" - คุณมาลี ปาละวงศ์ ถามตอบปัญหาธรรมะที่วัดสวนสันติธรรม วันที่ 19 กรกฎาคม 2559 (mle590719B)

"วางใจให้ถูกก่อน วางใจว่าเราทำเพื่ออะไร เราจะทำวิปัสสนา เราไม่ได้ทำให้สงบ ผลจากการทำวิปัสสนาที่ถูกต้อง ความสงบ ความตั้งมั่นของจิตมันจะมาเอง ถ้าเรามุ่งมาสู่ว่า ต้องสงบ ต้องรู้สึกตัว ต้องมีสติ ต้องรู้ชัดๆ เยอะๆ มันจะเป็นทรงนี้หมดเลย คือ แน่น ซึม แข็ง ทื่อ สุดท้ายเป็นซอมบี้ ... เข้าใจตรงทางก่อน รู้ความเป็นจริง ท่องไว้เลย.. เห็นตามความเป็นจริง รู้อย่างที่มันเป็น" คุณมาลี ปาละวงศ์ ถามตอบปัญหาธรรมะที่วัดสวนสันติธรรม วันที่ 19 กรกฎาคม 2559

การบังคับจิต ต้องเลิกให้หมดนะ ถ้าไม่บังคับจิต แล้วเราก็นั่ง ยืน เดิน นั่งภาวนาไปสบายๆ จิตมันจะมีสติรู้กายรู้ใจได้ ชัด่ขึ้นๆ กำลังของสติมันจะ มากขึ้นๆ เมื่อไหร่ที่กำลังของสติมาก มันก็จะระลึกรู้ว่าเมื่อกี้เผลอไปได้ง่าย มันจะรู้ว่าเมื่อกี้เผลอไปได้ รู้ว่าเมื่อกี้จิตไปเพ่ง มันจะรู้ทันจิตได้ง่ายขึ้นหมดเลย เพราะฉะนั้น เราต้องฝึกแบบที่ปล่อยใจสบายๆ รู้ไปตามที่มันเป็น

วิธีการจะเอาชนะกิเลส เราอย่าใช้วิธีการไปสู้กับมัน เราต้องใช้วิธีการที่ฉลาดกว่ามัน ก็คือเราแค่นั่งดูม้น ถ้าเราแค่นั่งดูมันเฉยๆ ได้นะ เดี๋ยวกิเลสมันหดหัวไปเอง

"ถ้าทำวิปัสสนาคือ รู้ตามความเป็นจริง กายที่มันเป็น จิตใจที่มันเป็น ความเป็นจริงคือ มันจะรู้ตัวก็ได้ ไม่รู้ตัวก็ได้ แต่ตอนนี้เราทำความรู้สึกตัวขึ้นมา ว่ามันต้องรู้สึกตัว ข้อเท็จจริงคือ เราไม่ได้ทำให้รู้สึกตัว แต่เราจะไปดูว่ามันไม่รู้สึกตัว" - สนทนาธรรมกับคุณมาลี ปาละวงศ์ วัดสวนสันติธรรม วันที่ 17 กรกฎาคม 2559 B

"ยิ่งรีบยิ่งช้า เส้นนี้ การที่เรารีบนั่นหมายความว่าเราภาวนาเพื่อจะเอานะ เอานี้ผิดไหม ไม่ผิดนะ เพราะถ้าเราไม่อยากได้มรรคผล เราคงไม่ภาวนา แต่เรารู้ทันมัน รู้ทันอย่างที่มันเป็น ว่ามันอยาก รู้ว่าอยาก แล้วจากนั้นมันจะเป็นยังไงเราก็ดูไปทีละชอตที่มันเป็น" - สนทนาธรรมกับคุณมาลี ปาละวงศ์ ที่วัดสวนสันติธรรม วันที่ 17 กรกฎาคม 2559 (mle590717A)

"ภพภูมิต่างๆ ไม่ว่าดีแค่ไหน มันเจือด้วยความทุกข์อยู่เสมอ พระพุทธเจ้า เห็นความจริงข้อนี้ บารมีท่านมาก ท่านเป็นองค์เดียวที่ค้นพบหนทางแห่งความหลุดพ้นออกจากวัฏฏะนี้ เราเป็นสาวก เราฟังว่าวิธีออกจากวัฏฏะนี้ทำยังไง แล้วเราก็ทำตาม เมื่อบารมีมากพอ จิตจะเข้าสมาธิของจิตเอง แล้วอริยมรรคจะเกิดในสมาธิที่เกิดเองนั้น โดยไม่ได้จงใจ หลังจากนั้นชีวิตจิตใจของเราก็จะเปลี่ยนไป ในชีวิตนี้ก็จะเกิดปรากฎการณ์แบบนี้ ในวัฏฏะนี้เกิดได้แค่สี่ครั้ง เกิดครบสี่ครั้งแล้ว เท่ากับว่า สิ่งที่เราต้องเรียน เรียนจบแล้ว ไม่ต้องกลับมาทุกข์อีกตลอดไป" คุณประสาน พุทธกุลสมศิริ บรรยายธรรมะที่ประเทศจีน - ถ้าเข้าใจหลัก การทำสมาธิไม่ใช่เรื่องยาก - วันที่ 25 มิถุนายน 2559 (psn590625)

"การดูจิตเป็นวิธีปฏิบัติที่เหมาะสมกับคนในเมือง คือคนในเมือง เป็นคนที่ เจ้าความคิด ความเห็น ชอบวิจัย ชอบวิจารณ์ สิ่งนั้นควรเป็นอย่างนี้ สิ่งนี้ไม่ควรเป็นอย่างนี้ การดูจิต เหมาะกับนักคิด พวกที่คิดตลอดเวลา ท่านบอกว่า เหมาะกับการดูจิต มีศัพท์เฉพาะว่า ทิฐิจริต วิธีการปฏิบัติในการดูจิต มันง่ายมากจนพวกเรานึกไม่ถึง คือไม่ต้องดัดแปลงกาย ไม่ต้องดัดแปลงกาย แค่มีความตั้งใจนิดหน่อยว่า ทุกครั้งที่กระทบอารมณ์สัมผัสทางทวารทั้ง 6 แล้ว ความรู้สึกอะไรเกิดขึ้นที่จิต เราจะคอยตามรู้" คุณประสาน พุทธกุลสมศิริ บรรยายธรรมะที่ประเทศจีน - การดูจิตเป็นกรรมฐานที่เหมาะกับคนส่วนใหญ่ในปัจจุบัน - วันที่ 24 มิถุนายน 2559 (psn590624B)

"ผลกรรมจากการรบกวนผู้อื่น มีอยู่จริง วันไหนที่กำลังภาวนา จิตกำลังได้มรรคได้ผล อาจมีคนมากวน วันไหนกำลังทำสมาธิ กำลังจะได้ฌานได้ เดี๋ยวมีคนมากวน ดังนั้น ทุกสิ่งที่ทำ วันหนึ่งต้องรับ... ดังนั้น เวลาเราเห็นคนอื่นทำความชั่วก็ไม่รู้สึกว่า โกรธ หรือ เกลียด เค้า คือมันมีความรู้สึกว่า คนที่ไม่รู้ มันน่าสงสาร เพราะวันหนึ่ง ต้องรับผลที่ทำ อะไรที่ทำแล้ว จะมีผลทำให้รับทุกข์รับโทษ พวกเราก็อย่าทำ" คุณประสาน พุทธกุลสมศิริ - กฏแห่งกรรม - ประเทศจีน วันที่ 24 มิถุนายน 2559 A

"พระพุทธเจ้าสอนว่า จิตไม่เที่ยง ถ้าภาวนาแล้วจิตเราเที่ยง ก็ผิดแล้ว จิตผู้รู้ก็ต้องเกิดแล้วก็ดับ ถ้าจิตผู้รู้ไม่ดับ มีความรู้สึกตัวตลอดเวลา อันนี้ก็ผิดแล้ว ท่านสอนว่า ภาวนานะจะเห็นความทุกข์ในโลก เห็นความไร้สาระ ไร้แก่นสารในโลก ถ้าเราภาวนไปแล้วมีแต่สุข สุขตลอดเวลา ทั้งวันทั้งเดือนทั้งปีก็มีแต่ความสุข ก็ผิดแล้ว เราก็เทียบเคียงตัวเองนี้ กับคำสอนของพระพุทธเจ้า" คุณประสาน พุทธกุลสมศิริ - ลักษณะของจิตที่เดินปัญญาถูกต้อง - ประเทศจีน วันที่ 20 มิถุนายน 2559